زیست بوم
سونامی سفره‌های زیرزمینی در راه است؛ فرونشست زمین در 7 شهر ایران
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 21 شهریور 1390 04:24
- بازدید: 5339
خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه محیط زیست ـ توسعه بی‌رویه کشاورزی به همراه سیستم‌های آبی سنتی و غیرمتناسب با اقلیم کشور باعث شده مناطقی چون معین آباد دشت ورامین در جنوب تهران، دشت شهریار، دشت توس در خراسان رضوی، رفسنجان در کرمان، قهاوند و کبودرآهنگ در همدان، آبیبگلو در اردبیل، مناطقی شرقی استان اصفهان و فارس با فرونشست زمین مواجه شود. طبق گفته کارشناسان محیط زیست فرونشست زمین که آخرین مرحله از بیابان زایی است حتی با حذف عامل مخرب و احیا اکوسیستم به وضعیت سابق برنمی‌گردد چرا که دیگر سفره‌ای وجود ندارد و آبخوان‌ها توانایی آبگیری را از دست داده‌اند.
محمد درویش کارشناس ارشد محیط زیست و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اعلام این خبر گفت: درحال‌حاضر سطح آب زیرزمینی بسیاری از شهرهای ایران با روندی معنادار و شتاب قابل اندازه‌گیری کاهش پیدا کرده که این اتفاق نشاندهنده عدم تناسب میزان عمق آب با میزان برداشت است.
به گفته درویش جدای از شهرهای نامبرده که با فرونشست زمین مواجه شده و غیرقابل احیاء است دیگر شهرها و دشت‌ها نیز با فرآیند و خطر فرونشست زمین مواجه هستند. این‌درحالی است که اگر در یک منطقه جنگلی، قطع درخت در سطح گسترده ای انجام گیرد با حذف عامل مخرب و فرصت دوباره به طبیعت رویشگاه جنگلی این امکان را دارد که به حالت اولیه برگردد اما در خصوص سفره‌های زیرزمینی حتی با تزریق آب نیز این سفره‌ها حالت اولیه برنمی‌گردند.
این درحالی‌است که 7/89 درصد از مناطق ایران خشک، فراخشک و نیمه خشک است و این مناطق طبق تعریف‌های جهانی مستعد جریان بیابانزایی است. فعالان و کارشناسان ضمن هشدار به وضعیت بحرانی منابع طبیعی و فرونشست زمین در این مناطق را حتی با اعمال تمهیدات مدیریتی را موثر ندانسته‌اند و با تاکید برحفظ مناطق درخطر توسعه بی رویه کشاورزی و سیستم های آبی سنتی غیرمتناسب با اقلیم کشور را تهدید جدی و استفاده از سیستم‌های تحت فشار مثل سیستم بارانی، قطره‌ای و زیرزمینی را از جمله تمهیدات پیش‌بینی شده در برابر خطر جدی فرونشست زمین عنوان می‌کنند.
بزرگترین چاله‌های خاورمیانه در کبودرآهنگ همدان
محمد درویش با اعتقاد براینکه دغدغه منابع طبیعی در اولویت طرح‌های توسعه کشور لحاظ نشده ادامه داد: از یک سو توسعه بی‌رویه کشاورزی باعث افت سطح آب‌های زیرزمینی شده است و از سوی دیگر منابع طبیعی هیچگونه جایگاهی در اولویت طرح‌های توسعه به خود اختصاص نداده است چراکه در طرح‌های توسعه‌ای کشور هرگونه مولفه‌ای برای جانمایی و موارد دیگر لحاظ می‌شود جز مسائل مربوط به منابع طبیعی. به عنوان مثال نیروگاه شهید مفتح در همدان هرمولفه ای برای آن سازه درنظرگرفته شدجز پتانسیل آبی منابع زیرزمینی. درسال 73 سطح سطح آب زیرزمینی این منطقه 2 متر و هم اکنون با 85 متر ارتفاع سفره‌های آب زیرزمینی نشست کرده است.
به گفته درویش اثفاقی که باعث شد نیروگاه با کمبود آب روبرو شود و به حفر چاه‌های متعدد روی آورد. و این مسئله به حدی تشدید شد که الان بزرگترین چاله‌های خاورمیانه در منطقه کبودرآهنگ شکل گرفته و سازه نیروگاه نیز به دلیل عدم رعایت این ملاحظات با خطر از بین رفتن مواجه شده است.
درحال‌حاضربسیاری از جانمایی‌ها و مکان یابی‌ها در سطح کلان بررسی و مطالعه نمی‌شود. شهرک پردیس در رودهن در واقع محلی است که سفره‌های زیرزمینی تغذیه می‌شوند. گفته می‌شود مکان‌یابی و ایجاد زیرساخت‌های اکوتوریستی نیز مقوله بسیار مهمی است چراکه یکی از مشکلاتی که در سطح کشور وجود دارد بحث جانمایی‌ها و زیرساخت‌ها در حوزه گردشگری است که اغلب آنها فاقد هرگونه مطالعات زیست محیطی است.
گزارش: مریم جلیلوند
