زیست بوم
كشاورزان اقتصادي فكر مي‌كنند، مسئولان توجهي ندارند - هشدار درباره حذف تنوع گیاهی در جنگل‌های شمال
- زيست بوم
- نمایش از شنبه, 07 ارديبهشت 1392 12:48
- بازدید: 5295
برگرفته از روزنامه همشهری
اسدالله افلاکی
21گونه زراعی و باغی 88درصد تولیدات کشاورزی و باغی را تشکیل می‌دهد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران با اعلام این خبر به همشهری گفت: این آمار در نگاه اول البته نگران‌کننده نیست اما نگرانی از آن روست که کشاورزان و باغداران با غربالگری اقتصادی گونه‌ها را براساس منافع خود حذف یا اضافه می‌کنند و با ایجاد یکنواختی و یکپارچگی در عرصه‌های زراعی و باغی تنوع و غنای گونه‌ای را از طبیعت حذف می‌کنند. دکتر محمد امینی با اشاره به اینکه حذف و اضافه کردن گونه‌های گیاهی در شمال کشور روندی رو‌به رشد دارد، افزود: ما در شمال کشور نه‌تنها با کاهش مساحت رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی بلکه با پدیده حذف یکپارچگی اکوسیستم‌ها هم مواجهیم؛ پدیده‌ای که باعث فرسایش ژنتیک شده است.
وی در توضیح این مطلب خاطرنشان کرد: در حال حاضر، 21گونه گیاهی در سراسر کشور 88درصد تولید در اراضی زراعی و باغی را رقم می‌زند این درحالی است که مجموع گیاهانی که ما در اراضی زیرکشت استفاده می‌کنیم 38درصد گونه‌های گیاهی را تشکیل می‌دهد. براساس این آمار، سهم 17گونه گیاهی دیگر در کشت اقتصادی و تولیدی فقط 12درصد است که نشاندهنده یکنواختی و یکپارچگی در عرصه‌های زراعی است.
سموم دفع آفات تبدیل به آفت شده‌اند
آن طور که امینی می‌گوید یکنواختی در شرایط طبیعی به سمت تنوع پیش می‌رود اما کشاورزان با حذف این تنوع، طبیعت را به سمت گونه‌های اقتصادی مورد نظر خودشان هدایت می‌کنند و در واقع غنای گونه‌ای را از طبیعت می‌گیرند که نتیجه آن آسیب‌پذیری طبیعت می‌شود زیرا پایداری طبیعت با تنوع گیاهی رابطه مستقیم دارد. هر اندازه تنوع گیاهی در طبیعت بیشتر باشد طبیعت پایدارتر و هر اندازه تنوع گیاهی کمتر باشد آسیب‌پذیری طبیعت هم بیشتر می‌شود. وی تصریح کرد: ما در کشاورزی و باغداری از یک‌سو، گونه‌هایی را وارد می‌کنیم که بومی نیستند و از سوی دیگر، برای حفظ اینگونه‌ها از کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات به مقدار بسیار زیاد استفاده می‌کنیم. این کار نقطه شروع آسیب زدن به طبیعت است زیرا طبیعت توان ترمیم خود را در مقابل این حجم سم و کود ندارد ضمن آنکه این کار باعث تنوع گیاهی می‌شود.
امینی، برش اکوسیستم‌ها را تهدید دیگری برای رویشگاه‌ها دانست و گفت: پرندگان مهاجر که در فصول مختلف وارد محیط‌های طبیعی کشور می‌شوند در گلدهی، بذردهی، جابه‌جایی بذر و تجدید حیات مراتع و جنگل نقش بسیار مهمی دارند علاوه بر این، به‌عنوان کنترل‌کننده‌های طبیعی آفات عمل می‌کنند. اما متأسفانه برش اکوسیستم‌ها به پرندگان و سایر وحوش آسیب فراوانی وارد کرده و مانع عملکرد آنها در طبیعت شده است به‌ویژه در شمال کشور که پذیرای 50درصد پرندگان مهاجر هستیم تأثیر حذف یکپارچگی اکوسیستم‌ها بر عملکرد پرندگان به‌خوبی محسوس است. به‌گفته وی، برش اکوسیستم‌ها به‌دلیل فعالیت‌های غیرمسئولانه نظیر جاده‌سازی، احداث شهرک و تأسیسات صنعتی به‌صورت گسترده‌ای درعرصه‌های طبیعی در حال وقوع است.
امینی در بخشی از سخنان خود به خطرات ناشی از مصرف بیش از حد سموم دفع آفات و کود شیمیایی اشاره کرد و افزود: استفاده از سموم دفع آفات و کودشیمیایی در طبیعت، خاک و سفره‌های آب زیرزمینی را به‌شدت آلوده می‌کند علاوه براین، شوینده‌های شیمیایی که در منازل، کارواش‌ها، بیمارستان‌ها و سایر مراکز انسانی استفاده می‌شود در حجم بسیاری به آب‌های زیرزمینی راه می‌یابد و آنها را آلوده می‌کند.
خطر انقراض گونه‌های ارزشمند جنگلی
وی بهره‌برداری غلط از جنگل‌ها را تهدید دیگری برای عرصه‌های جنگلی عنوان کرد وگفت: در حال حاضر، به‌دلیل بهره‌برداری غلط، تعدادی از گونه‌های ارزشمند جنگلی مانند ملچ، شب خسب، نمدار، توس، گیلاس وحشی، تیس و نارون با خطر انقراض مواجه شده‌اند حتی سوزنی‌برگ‌هایی نظیر شمشاد و سرخدار که متعلق به دوره چهارم زمین‌شناسی هستند در معرض انقراض هستند. فراتر از این، بسیاری از گونه‌های دارویی به‌دلیل وجود دام در عرصه‌ها، دخالت‌های فیزیکی و برداشت بی‌رویه در فهرست انقراض قرار گرفته‌اند.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران ضمن انتقاد از بی‌توجهی به معیارهای زیست‌محیطی، گفت: رعایت قوانین ارزشمندی که برای حفظ ذخایر ژنتیک وجود دارد نیز گوش دادن به فرمایشات مقام معظم رهبری و جاری کردن این رهنمودها در برنامه‌های اجرایی می‌تواند در حفظ طبیعت بسیار کارساز باشد. برای نمونه، ایشان اسفندماه 91به مناسبت هفته منابع طبیعی، ضمن بیان رهنمودهای کارگشا گفتند: «گلایه‌ای که از مسئولان مرتبط با موضوع درخت و درخت‌کاری وجود دارد، این است که گاهی صدها درخت در جاهایی که نباید قطع بشوند، قطع می‌شوند.» و در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کردند: «ازبین رفتن محیط سبز اطراف شهرها، به‌خصوص جنگل‌ها، مشکلات متعدد بشری را به‌دنبال دارد که همه مسئولان مرتبط با موضوع در دولت، مجلس، قوه قضاییه و شهرداری‌ها باید برای جلوگیری از پیشرفت این حرکت غلط، اقدام جدی به عمل آورند.»
