زیست بوم

نابودی ۱۲۱۸ قلاده گوشتخوار بزرگ طی ۶ سال

برگرفته از همشهری آنلاین

اسدالله افلاکی

مدیرکل دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید با خوش‌بینی کل جمعیت علفخواران حیات وحش کشور نزدیک به ۱۲۰هزار راس برآورد می‌شود.
سهم گوزن‌های زرد از این آمار تنها 380راس و سهم گورخر‌های ایرانی فقط 563راس است. مسئولان محیط‌زیست اما می‌گویند که هنوز آمار دقیقی از جمعیت گوشتخواران حیات وحش در دست نیست. در عین حال، جمعیت پلنگ‌ها را 500قلاده و جمعیت یوزپلنگ‌ها را 50قلاده اعلام می‌کنند. این، همه داشته‌های ما در عرصه حیات وحش است. آمارهایی که نشان می‌دهد نگرانی علاقه‌مندان حیات وحش چندان هم بی‌مورد نیست. حیات وحش ما بیش از هرچیز نیازمند حفاظت است؛ بیش از هر چیز نیازمند آرامش و امنیت است وحالا مسئولان معاونت طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست تلاش می‌کنند تا این آخرین بازمانده‌های حیات وحش را حفظ کنند. احمدعلی کیخا، معاون طبیعی و تنوع زیستی که بالاترین مقام در عرصه حفاظت از حیات وحش کشور محسوب می‌شود روز گذشته در آستانه روز جهانی حیات وحش(12اسفند برابر با سوم مارس) با همه مدیران حوزه حیات وحش در جمع خبرنگاران حاضر شده بود تا بگوید که استراتژی سازمان حفاظت محیط‌زیست حفظ این آخرین بازمانده‌های حیات وحش است. او می‌گوید که در سال‌جاری 157مجوز شکار تخصصی و 200مجوز شکار عادی صادر شده اما سال آینده مجوز شکار چارپایان علفخوار در استراتژی سازمان جایی ندارد اما این استراتژی شامل پرندگان نمی‌شود. این گفته‌های معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست نشان می‌دهد زمان آن فرارسیده که شکارچیان تفنگ‌هایشان را بیاویزند و دوربین را جایگزین آن کنند تا از زیبای‌های طبیعت لذت ببرند. این ایده‌آلی است که محیط‌زیست درپی آن است؛ هدفی دور از انتظار اما دست یافتنی.

وضعیت بحرانی است

کیخا در بخشی از گفته‌های خود آمار قابل تاملی از تلفات گوشتخواران به‌دست داد. او گفت که از سال 85تا 91یعنی ظرف 6سال، 1218قلاده از جمعیت گوشتخواران بزرگ تلف شده‌اند که 498قلاده از این تعداد قربانی تصادفات جاده‌ای شده‌اند. این آمار و آمارهای دیگری که در این نشست اعلام شد نشان داد که حیات وحش کشور وضعیت بحرانی دارد. مقابله با این بحران هم در گرو مشارکت همه نهادها، سازمان‌ها و به‌ویژه قشرهای مختلف مردم است. این نکته‌ای بود که روز گذشته کیخا برآن تأکید کرد: حفاظت از گونه‌های حیات وحش تنها از عهده سازمان حفاظت محیط‌زیست برنمی‌آید مشارکت مردم را هم می‌طلبد. برای حفاظت از میراث طبیعی و حیات وحش کشور سازمان حفاظت محیط‌زیست تنها 2600نفر محیط بان دارد. محیط بانایی که با کمترین حقوق و مزایا و با تحمل رنج‌های بی‌شمار از میراث طبیعی کشور حفاظت می‌کنند. آنها در خط مقدم جبهه حفاظت از حیات وحش، گاه هدف گلوله شکارچیان متخلف قرار می‌گیرند و بر سر حفاظت از گونه‌های جانوری جان می‌بازند. 240شهید و 116جانباز گواهی براین ادعاست. اما به‌رغم این فداکاری‌ها هنوز هستند شکارچیان متخلفی که قانون را تمکین نمی‌کنند گاه این بی‌تمکینی را با شکارهای غیرمتعارف هم به رخ می‌کشند. شلیک به گوزن زرد در پردیسان، کشتار 7روباه و مثله کردن آنها و سربریدن 2رودک عسل خوار تنها نمونه‌هایی از این بداخلاقی‌های بی‌سابقه در محیط‌زیست است.

برنامه‌ای برای حفظ آخرین بازمانده‌ها

ریشه این بداخلاقی‌ها چیست؟ در کشوری که به میزبانی امام هشتم ع مباهات می‌کند امامی که ضامن آهو یکی از لقب‌های اوست، چگونه است که مردانی دست به قتل عام وحشیانه حیات وحش می‌زنند. اما تنها آموزه‌های دینی نیست که ما را به حفاظت از حیات وحش و مهربانی با آنها رهنمون می‌سازد؛ ادبیات ما هم آمیخته از توصیه‌هایی برای حفظ حیات وحش است. «آهو کشی آهویی (گناهی) بزرگ است» سروده نظامی گنجوی نمونه‌ای از صدها توصیه‌ای است که نشان می‌دهد پیشینیان ما تا چه اندازه، حیات وحش را ارج می‌نهادند. اکنون به‌نظر می‌رسد زمان آن رسیده تا با یادآوری این پیشینه به‌سوی ایده‌آلی پیش برویم که دست یافتن به آن چندان هم از دور از انتظار نیست؛ آویختن تفنگ‌ها.

معاون طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست از اتاق فکری خبر داد که درآن از همه صاحب‌نظران عرصه حیات وحش دعوت شده است تا برای رسیدن به این ایده‌آل چاره‌ای بیندیشند. صاحب‌نظران اقتصادی، اجتماعی، روانشناسی و جامعه‌شناسی هم دراین اتاق فکرحضور مؤثر دارند. فراتر از این، سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌کوشد تا با کمک گرفتن از مراجع عالیقدر، پشتوانه‌ای فقهی و دینی برای دستیابی به این هدف فراهم کند. اما در کنار همه این تمهیدات تلاش سازمان حفاظت محیط‌زیست آن است که با راهکارهایی مشارکت جوامع بومی و محلی حاشیه زیستگاه‌ها را نیز جلب کند. وقتی حفاظت از حیات وحش منافعی برای جوامع بومی داشته باشد مسلم است که این جوامع خود بزرگ‌ترین مدافعان حیات وحش می‌شوند.

کیخا دراین نشست که به مناسبت روزجهانی حیات‌وحش برگزار شده بود گفت که ما در کشورمان 1140گونه جانوری داریم که ازاین تعداد 74گونه در معرض تهدید هستند و البته یوزپلنگ آسیایی با 50قلاده، گوزن زرد با 380راس و گورخر ایرانی با 563راس جمعیت بیش از سایر گونه‌ها با خطر انقراض دست وپنجه نرم می‌کنند. سمندر لرستانی هم از دیگر گونه‌های در معرض انقراض است. آنطور که کیخا گفت، ایران زیستگاه 535گونه پرنده است جالب است بدانید که این میزان پرنده برابری می‌کند با کل تنوع گونه‌ای قاره اروپا.

او همچنین از درخواست سازمان حفاظت محیط‌زیست از ناجا برای تشکیل پلیس تخصصی محیط‌زیست خبر داد و گفت: از وزارت دفاع خواسته‌ایم تا خط تولید سلاح‌های شکاری را متوقف سازد. مسئولان ذی‌ربط هم قول مساعد داده‌اند و سرانجام اینکه کیخا گفت که سال آینده صندوق ملی محیط‌زیست با 5میلیارد تومان اعتبار با اهداف مختلف راه‌اندازی می‌شود و با راه‌اندازی این صندوق خسارت‌های ناشی از حیات وحش پرداخت می‌شود.

یوزپلنگ‌ها خبرساز شدند

در این نشست یکی از خبرنگاران از موضع انفعالی سازمان حفاظت محیط‌زیست در قبال صدا وسیما گله کرد. به گفته این خبرنگار، مجری برنامه نود در گفت‌وگو با یکی از چهره‌های تلویزیونی، پیشینه درج تصویر یوزپلنگ روی پیراهن ملی‌پوشان را جویا می‌شود و این چهره تلویزیونی خود را مبدع پیشنهاد درج تصویر یوزپلنگ آسیایی روی پیراهن ملی‌پوشان کشور در جام جهانی فوتبال برزیل معرفی می‌کند. این خبرنگار گفت انتظار آن بود که سازمان حفاظت محیط‌زیست با موضع‌گیری مانع مصادره این طرح به نام کسی می‌شد که نقشی در ابداع آن نداشته است.

• < قبلی
• بعدی >