زیست بوم
این بار نه پای شکار و شکارچی در میان است و نه خطر تصادف؛ عید ما عزای این گونه‌ی در خطر انقراض است!
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 19 اسفند 1392 05:45
- بازدید: 4692
اگر نام سیاهه قرمز گونه‌های در معرض خطر «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست-IUCN» به گوشتان خورده باشد، معنای درج (CR) در کنار نام گونه‌ای از جانواران را به نیکی خواهید دانست اما اگر از این فهرست چیزی نمی‌دانید، وضعیت سمندر لرستانی چه بسا بهترین و بدترین دستمایه برای آگاهی از آن باشد!
به گزارش «تابناک»، هرچه در سالهای گذشته با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال نگرانی از دگرگونی‌های حاصل آمده در جشن چهارشنبه سوری و همراه شدن آن با خطرات متعدد خاطر بسیاری را آزرده می‌کرد، چند سالی است که یکی از آفات همراه با سنت زیبای هفت سین نوروزی به شکلی عجیب ترقی کرده و نگرانی دوست داران محیط زیست را سبب شده است.
تازه دو سه سال بود که برخی در مذمت قرار دادن تنگ حاوی ماهی گلی در سفره هفت سین سخن می‌گفتند و سعی داشتند با نکوهش آزار یکی از مخلوقات خدا در آیین جشن و شادی نوروزی، چرخه تکثیر و تولید ماهیانی که اغلب قرار است بعد از سفره آرایی ما بمیرند را بشکنند که این آفت توسعه یافت و پای لاک پشت و سمندر را هم به ماجرا باز کرد.
نه اینکه خرید و نگهداری لاک پشت و ماهی گلی ایرادی نداشته باشد، اما هرچه از زشتی فروش و خرید این گونه ها بتوان گفت، در قیاس با ظلمی که کاسبان نوروزی با سمندر لرستانی می‌کنند، چه بسا هیچ باشد چراکه این گونه به دشت در خطر انقراض قرار دارد.
سمندر لرستانی که با نام سمندر [آبزی] خالدار قیصری در جهان شناخته شده و برخی با نام سمندر خالدار امپراتور از آن یاد می‌کنند، گونه‌ای بومی جنوب رشته کوه‌های زاگرس، در محدوده مرزی استان لرستان و خوزستان است که بر اساس سیاهه قرمز گونه‌های در معرض خطر «IUCN»، در رده «در معرض انقراض» قرار دارد؛ یعنی گونه‌ای با وضعیت بحرانی که احتمال منقرض شدن آن در حیات وحش بسیار بالاست.
سمندری آبزی و خوش نقش و رنگ که بر اساس تخمین های صورت گرفته، کل جمعیت بالغ آن کمتر از هزار عدد ذکر شده اما اگر بگوییم آمار دقیقی از آن در دست نیست، چه بسا توصیف بهتری از جمعیت آن کرده باشیم!
آنگونه که مستندات نشان می‌دهد، مشابه سمندر لرستان، دو گونه دیگر در کشورمان به ثبت رسیده است: «سمندر دریاچه ارومیه» و «سمندر کردستانی» که در فهرست تهیه شده هشت سال پیش گونه‌های در معرض خطر «IUCN»، اولی وضعیت بهتری داشته و دومی در شرایطی مشابه با همتای لرستانی به سر می‌برده اما تحقیقات جدیدی درباره وضعیت شان صورت نگرفته و به راحتی نمی‌توان قضاوت کرد که امروز چه وضعیتی دارند! چند سالی است که این سمندر کمیاب با نام مارمولک رنگی در بساط برخی ماهی فروشان یافت می‌شود و برخی که از خال ها و خطوط زرد و نارنجی روی بدنش لذت می‌برند، آن را خریداری می‌کنند تا سفره نوروزی و شاید آکواریوم خانه شان را تزئین کنند اما خبر ندارند که به انقراض گونه‌ای کمک می‌کنند که جمعیت ضعیف و اندکش در اثر خشکسالی های چند سال اخیر، خشک شدن زیستگاه، آلودگی آب و مسائلی از این دست، در سخت ترین شرایط خود به سر می‌برد.
از بی خبری این فروشندگان و خریداران بدتر، بی تفاوتی مسئولان محیط زیست نسبت به ماجراست که در سالهای گذشته به شکل سکوت متجلی می‌شد اما امسال به صورت نصفه و نیمه اصلاح شده است؛ به این صورت که از یکسو در بهمن ماه، رئیس سازمان محیط زیست در نامه‌ای خطاب به شهردار و پلیس درخواست می‌کند اقدامات اولیه برای جلوگیری از فروش سمندر لرستانی و سایر حیوانات در بازارهای روز و میادین میوه و تره بار انجام شود و از سوی دیگر، تلاشی برای حراست از زیستگاه های این جانور زیبا، دست کم به مدت یکی دو ماهی که تا عید مانده و بازار خرید و فروش آن مهیاست، صورت نمی‌گیرد.
بدین ترتیب باید از یکسو امیدوار باشیم که اقدامات شهرداری و پلیس موثر واقع شود، از سوی دیگر درخواست کنیم که سازمان محیط زیست با جدیت بیشتری نقش حفاظتی خود را ایفا کند و در پایان از هموطنان مان بخواهیم که هرجا با سمندر لرستان در بساط کسی مواجه شدند، در قالب همیاران محیط زیست به میدان آمده و مسئولان محیط زیست یا پلیس را در جریان قرار دهند.
تنها به این شکل می‌توان امیدوار بود که این موجود زیبا و بی نظیر حفظ شده و به امید خدا در آینده امکان بهره بردای از آن در قالب گردشگری فراهم شود.
