یادمان

میراث فرهنگی در هفته‌ای که گذشت - تخریب مدرسه تاریخی طالقانی تا بیانیه دانش‌آموختگان میراث فرهنگی

میراث فرهنگی این هفته هم هفته‌ای پر التهاب داشت، تغییر در هویت حجره‌های مدرسه چهارباغ، ادامه ساخت و سازها در حریم ارگ انار، مجوز میراث فرهنگی برای تخریب مسجد آفتاح و کندی روند مرمت بنای جهانی ارگ بم که همه به یک بیانیه ختم شد؛ بیانیه ای با این عنوان که 'انتقال سازمان، اقدامی میراث سوز بود'.

adidas heliopolis hotel in dubai , adidas concord ankle fur sneakers boys running Release Date Info , MysneakersShops | Sneakers Nike Shoes

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی – میراث فرهنگی این هفته نیز روزهایی پر تنش داشت، به طوریکه آخر هفته اش به یک بیانیه ختم شد.یکی از مهمترین اتفاقاتی که در این هفته افتاد، این بود که به رغم تلاش های دوستداران میراث فرهنگی و مردم تبریز مدرسه طالقانی تخریب شد و برای همیشه خاطره‌ها و نوستالژی های آن از بین رفت . ماجرای این بیانیه به اقداماتی است که دو سال پیش انجام شد. دو سال پیش  انتقال سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از تهران از سوی بسیاری از کارشناسان این سازمان شوک بزرگی تلقی شد که به شدت شرایط آن‌ها را دچار تغییر جدی کرد. اکنون دو سال گذشته است و مسئولان میراث فرهنگی بار دیگر تصمیم گرفتند که این سازمان پراکنده را گردهم آورند. دانش آموختگان میراث فرهنگی بیانیه‌ای را در این باره منتشر کرده‌اند که بخش‌هایی از این بیانیه در زیر آورده می‌شود:
 
«در واپسین روزهای تیر سال 1389 مدیران ارشد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به دلایل غیرموجه و با این استدلال که زلزله‌ای قریب­الوقوع در تهران رخ می‌دهد، در اقدامی ناگهانی دست به انتقال و چندپاره کردن این سازمان زدند.»
 
طی هفته نخست مرداد همان سال، عملاً تشکیلات میراث فرهنگی کشور را متفرق کرده و از هم گسستند و از پایتخت به چند شهر و شهرستان از جمله شیراز، اصفهان، مرودشت و... منتقل کردند.
 
در پی این تصمیم غیرکارشناسانه، هر بخشی از تشکیلات سازمان میراث فرهنگی به شهری منتقل شد و شمار کثیری از کارشناسان و اعضای آن از روی جبر و به تدریج از همکاری با آن کناره گرفتند.
 
کتابخانه و مراکز اسناد و انتشارات سازمان در عمل از دسترس خارج شد و آسیب­هایی دید و شمار زیادی از کارشناسان، به اصطلاح «دورکار» شدند.
 
به خصوص گزارش­ها و اسناد منتشر نشده­ باستان­شناختی، مردم شناختی، مرمت و موزه­داری و... که طی سالیان دراز توسط متخصصان و کارشناسان با صرف عمر و به هزینه بیت­المال تهیه شده بود در کارتن­های موز و جعبه­های میوه به صورت ناشیانه­ای بسته­بندی شدند و برای چندین ماه متوالی در مکان های نامناسب (از جمله در نجاری پردیس تخت جمشید در فضایی نمور و پر از موش و موریانه) نگهداری می­شدند.
 
این تصمیم غیرمنتظره، ناشیانه و حیرت­آور مدیریت وقت سازمان میراث فرهنگی البته مخالفت­های زیادی را در بین کارشناسان، متخصصان و اهالی میراث فرهنگی از یک سو و گروه­هایی از روشنفکران و استادان دانشگاه و نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی از سوی دیگر برانگیخت و بر نگرانی­ها درباره وضع نابسامان صیانت از میراث فرهنگی دامن زد.»
 
 
حفاری غیرمجاز گرفتن حق پدری نیست!
بسیاری از مردم تصور می‌کنند سهم آن‌ها از میراث‌ملی حفاری‌غیرمجاز از محوطه‌ها و تپه‌های باستانی است. چیرگی این فرهنگ غلط در اذهان این باور تا جایی پیش رفته که برخی با شعار دستیابی به آثار تاریخی حق ماست به غارت محوطه‌ها، تپه‌ها و امامزاده‌های تاریخی پرداخته‌اند.
 
هرچند که در این میان کارشناسان نظرات مختلفی را مطرح می‌کنند اما آنچه مسلم است، ریشه‌یابی نکردن تخریب‌‌های فرهنگی، شدت قاچاق اشیاء و گسترش انواع وندالیسم صرفا به‌دلیل منافع سودجویانه و در مواقعی سهوی و ابلهانه نه‌تنها هویت و ارزش‌های فرهنگی را در باتلاق فرو می‌برد بلکه تمامی ارزش‌های زنجیروار جامعه را تهدید می‌کند.
 
«علی هژبری» باستان‌شناس و کارشناس اداره‌کل موزه‌های کشور به ضعف بنیان‌های فرهنگی و اقتصادی مردم اشاره می‌کند. به‌گفته‌وی، تا پیش از انقلاب با وجود قانون حفاری تجاری روند قاچاق اشیاء تاریخی به‌شدتی که امروزه مشاهده می‌شود وجود نداشت. درحال‌حاضر بسیاری از مردم با داشتن دستگاه‌های فلزیاب سعی دارند به گنجینه‌های تاریخی دسترسی پیدا کنند.
 
هژبری با بررسی‌هایی که سال 88 در جاجرم خراسان شمالی داشته به ازبین رفتن امامزاده‌های این شهرستان اشاره می‌کند که مردم به قصد دستیابی به گنج‌های پیش از اسلام، دست به تخریب تمامی امامزاده‌ها زده بودند.
 

ارگ بم، کی به سامان می شود؟
نماینده بم در مجلس شوراس اسلامی می‌گوید روند بازسازی و مرمت ارگ بم بسیار ضعیف پیش می‌رود و رضایت بخش نیست. او معتقد است پس از زلزله سرعت مرمت خوب بود اما امروز بسیار کند شده و اعتبار خوبی برای ارگ بم در سازمان میراث فرهنگی دیده نشده‌است.
 
موسی غضنفر آبادی، نماینده مردم بم در مجلس نهم در گفت و گو با خبرگزاری CHN با اشاره به آخرین وضعیت ارگ بم، می گوید: «در ماه‌ها و سال‌های گذشته کارهایی برای بازسازی و مرمت ارگ قدیم انجام شده‌است. در حال حاضر هم اعتباراتی به این موضوع اختصاص یافته، اما این اعتبارها کافی نیستند و به روند مرمت ارگ سرعت چندانی نمی‌دهند.»
 
او وضعیت بازسازی و مرمت ارگ بم را ضعیف می‌داند و تاکید می‌کند: «فعالیت‌هایی که برای مرمت ارگ بم صورت گرفته راضی کننده نیست و ما قطعاً از روند کار راضی نیستیم. البته رایزنی و پیگیری‌های بسیاری در این رابطه انجام داده‌ایم و تلاش کردیم وضعیت بهتر شود، اما این تلاش‌ها به جایی نرسید.»
 
نماینده بم در مجلس با بیان این که «اعتباراتی از طرف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای مرمت ارگ اختصاص داده شده»، می‌گوید: «اعتباراتی که برای بم در نظر گرفته می‌شود باید دارای ردیف بودجه مستقل باشد تا بتوان به پیشرفت وضعیت بم امید داشت؛ اما این موضوع تاکنون محقق نشده‌است.»
 
غضنفرآبادی به ماه‌های بعد از زلزله بم اشاره می‌کند و می‌گوید که در روزهای بعد از زلزله قسمتی از بودجه ستاد بازسازی بم، به بازسازی ارگ قدیم اختصاص می‌یافت و روند بازسازی سرعت بیشتری داشت، اما از وقتی کار ستاد متوقف شده، ارگ بم به فراموشی سپرده شده‌است.
 

خداحافظی با حجره‌های قدیمی مدرسه چهارباغ
خبرهای خوبی از مدرسه چهارباغ به گوش نمی‌رسد. تخریب 4 حجره و از بین رفتن بخشی از صندوق‌خانه و دیوارهای باربر، گوشه‌ای از این خبرهاست. با این حال رئیس میراث فرهنگی اصفهان واکنش چندانی نشان نمی‌دهد اما معاون میراث فرهنگی این سازمان در اصفهان می‌گوید خدشه و تخریب این دیوارها بر اساس قوانین میراث فرهنگی کاملا ممنوع است.
 
چندی پیش عکس‌هایی به خبرگزاری میراث فرهنگی آمد که خبر از تخریب‌ 4دیوار باربر در حجره‌های مدرسه چهارباغ دادند. مسئول اداره میراث‌فرهنگی اصفهان حتی با مشاهده عکس‌ها تخریب حجره‌ها را تخلف ندانست اما معاون میراث‌فرهنگی وی به CHN گفت، با اینکه تاکنون هیچگونه مشکلی پیش نیامده اما هرگونه خدشه و تخریب دیوارها طبق قوانین و ضوابط میراث‌فرهنگی کاملا ممنوع است. گفته می‌شود دیواره‌ها به‌دلیل کمبود فضای حجره‌های و تعداد طلابی که در این مدرسه درس می‌خوانند برداشته می‌شود.
 
به‌گزارش CHN، حجره‌های مدرسه‌ چهارباغ درحالی یکی پس از دیگری تخریب می‌شوند که کمبود فضای حجره‌ها علل این اتفاق عنوان می‌شود. تخریب بخشی از صندوق‌خانه‌ها که پشت حجره‌ها واقع شده‌اند سازه اصلی مدرسه چهارباغ را مورد تهدید قرار داده است. این‌درحالی‌است که هم‌اکنون مرمت‌گران سازمان میراث‌فرهنگی در مدرسه چهارباغ مشغول به مرمت این بنای تاریخی هستند. با این‌حال متولیان میراث‌فرهنگی معتقدند طی بازدیدهای ناگهانی هنوز تخریبی مشاهده نشده‌است.
 
ضعف در اهرم  تشکل‌ها درحفاظت از آثار تاریخی
مباحث میراث‌فرهنگی و شناساندن آن به مردم نیاز به سازمان‌های مردم نهاد و تشکل‌هایی دارد که بستر آشتی و آشنایی با میراث‌فرهنگی را فراهم کنند این‌درحالی است که تشکل‌ها همچنان با موانع و مشکلاتی روبرو هستند که حتی نمی‌توانند به حداقل وظایف خود بپردازند. در این میان دیده می‌شود که برخی تشکل‌ها به سمت و سوی مباحث مالی کشانده می‌شوند.
 
بیگانگی تعداد بسیاری از مردم با آثار تاریخی کشور آسیب‌هایی را به همراه دارد که به‌صورت ناآگاهانه بر آن وارد می‌شود؛ این موضوع نقش و حضور سازنده تشکل‌های میراث‌فرهنگی را دو چندان می‌کند. اما در شرایط فعلی نقدهای بسیاری بر نوع عملکرد فعالان‌ میراث‌فرهنگی وارد است. هدفمند نبودن و نداشتن آشنایی با وظایف در برخی از آن‌ها، عواملی است که باعث می‌شود از خاستگاه‌ خود که مردم هستند جدا شوند.
 
به‌گزارش CHN، تشکل‌های میراث‌فرهنگی از میان مردم هستند و همین عامل نقش موثر آن‌ها را در شناساندن ارزش‌های میراث‌فرهنگی به مردم بیش از پیش می‌کند. با این حال هنوز برخی افراد با حضور در سایت‌های تاریخی تخریب‌های جدی را باعث می‌شوند. از رفتن بالای شیر سنگی و عکس یادگاری انداختن گرفته تا حک و نوشتن انواع یادگاری‌ها و تخریب خانه‌ها در بافت‌های تاریخی؛ اتفاقاتی که نشان‌دهنده نبود آشنایی و عدم درک صحیح مردم از مقوله میراث‌فرهنگی است.
 
«احمد محیط طباطبایی»، رئیس کمیته ملی ایکوم در این‌باره به CHN می‌گوید: «تشکل‌های میراث‌فرهنگی برای اینکه خاستگاه خود را در بین مردم حفظ کنند لازم است در وهله اول نقش خود را بشناسند و به رفع مشکلات زیربنایی بپردازند.»
 
به‌گفته وی، نقش و جایگاه NGO ها هنوز به‌درستی تعریف و مشخص نشده به‌طوری‌که اقدامات تشکل‌ها به‌جای کمک‌های مادی، معنوی و رصد از حوزه به قراردادهای مالی در قالب یک موسسه معطوف شده‎است.
 
مدیر ایکوم اعتقاد دارد، اعتراض و تشویق، فعالیت‌ اصلی تشکل‌هاست به‌شرطی که جایگاه خود را به‌درستی بشناسند؛ چراکه یکی از ملزومات میراث وجود NGOهای میراث‌فرهنگی به‌عنوان اهرم‌های کمک به میراث‌فرهنگی هستند.
 
ارگ انار در مرکز انار گم می‌شود
سازمان میراث فرهنگی کشور اعلام کرده در حال بررسی نقشه طرح احداث حرم شهید گمنام در حریم ارگ تاریخی انار است؛ اما ''حسن موحدی''، معاون میراث فرهنگی کرمان در جلسه‌ای با مسئولان محلی انار خواهان آغاز سریع عملیات احداث این حرم شده‎است. با ادامه این روند، به زودی ارگ انار در محاصره‌ای از ساخت و سازها قرار می گیرد.
 
حجت الاسلام حسین ابراهیمی، امام جمعه انار در نماز جمعه 13 مرداد گفت: «در جلسه‌ای که در کرمان داشتیم، معاون اداره کل میراث فرهنگی کرمان گفت هر چه زودتر این طرح (حرم شهید گمنام) را به پایان برسانید تا ما به عنوان یک الگو به سراسر کشور اعلام کنیم که در کنار میراث فرهنگی، حفظ میراث معنوی می‌تواند مکمل میراث فرهنگی باشد.»
 
به گفته امام جمعه انار، معاون میراث فرهنگی کرمان همچنین در این جلسه گفته است: «یکی از وظایفی که به تازگی برای میراث فرهنگی تعریف شده، حفظ میراث معنوی است و شما دارید این کار ما را در انار انجام می‌دهید. متاسفانه برنامه اعتبارات امسال مان بسته شده ولی سال آینده از اعتبارات میراث فرهنگی، اعتبار ویژه‌ای برای تکمیل حرم شهید گمنام در اختیار هیات امنا قرار می‌گیرد.»
 
حجت الاسلام ابراهیمی افزود: «امروز متاسفانه انار به عنوان اولین شهری که در آن بحث مخالفت با احداث حرم شهید گمنام به راه افتاده، در کشور مطرح شده است.»
 
آغاز عملیات احداث حرم شهید گمنام در 70 متری ارگ تاریخی انار با واکنش دوستداران میراث فرهنگی مواجه شده است. به گفته فعالان میراث فرهنگی این حرم در حریم ارگ انار قرار گرفته و منظر آن را به شدت مخدوش می‌کند.
 
حسن موحدی، معاون میراث فرهنگی کرمان در حالی بر آغاز سریع احداث این حرم تاکید کرده که هفته گذشته مسعود علویان صدر، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور گفته بود: «طرح احداث بنا برای شهید گمنام برای جلوگیری از تخریب حریم منظری این بنا در دست بررسی است و فقط در صورت موافقت این سازمان، مقبره احداث می‌شود.»
 
به گفته علویان صدر، حرم شهید گمنام انار «ممکن است از نظر حریم منظری مشکلاتی ایجاد کند.»
 
مسجد تاریخی آفتاح، قربانی مجوز میراث فرهنگی شد
مهمترین بخش‌‌های مسجد تاریخی آفتاح قربانی مجوز اداره میراث‌فرهنگی شهرستان دزفول شد. متولیان میراث‌فرهنگی چندی پیش با دادن مجوز تخریب خانه همجوار مسجد سبب نابودی بخش اعظمی از مسجد شدند. مسجد آفتاح متعلق به دوره زندیه و ثبت فهرست آثار ملی کشور بود.
 
«مسجد آفتاح» در محله سبط شیخ انصاری دزفول درحالی مهمترین بخش‌های آن از بین رفت که اداره میراث‌فرهنگی شهرستان دزفول با دادن مجوز تخریب خانه همجوار سبب تخریب یکی از مهمترین بناهای دوره زندیه شد. این مسجد در فهرست آثار ملی کشور به‌ ثبت رسیده است.
 
«مسجدآفتاح» یکی از مساجد قدیمی محله سبط شیخ انصاری دزفول به‌شمار می‌رفت. بخش اعظم این بنای متعلق به دوره زندیه با تخریب خانه همجوار کاملا تخریب شد.
 
«سعیده بیات»،کارشناس مرمت و احیا بناهای تاریخی دزفول ضمن بیان این مطلب می‌افزاید: «اداره میراث‌فرهنگی شهرستان دزفول با دادن مجوز تخریب خانه همجوار مسجد آفتاح سبب تخریب یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند دوره زندیه شد. این مسجد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده بود که این امر حاکی از اهمیت و ارزش این اثر تاریخی ـ مذهبی است که با این اتفاق نگرانی شدیدی نسبت به سرنوشت دیگر آثار به ثبت رسیده در بافت تاریخی دزفول ایجاد شده است».
 
به‌گفته‌وی، «از آنجایی‌که هرگونه دخل و تصرف در بافت تاریخی اداره میراث فرهنگی ملزم به کسب مجوز از شورای فنی است، طی بررسی‌های به‌عمل آمده، این اقدام بدون هماهنگی با شورای فنی میراث فرهنگی صورت پذیرفته است».
 
بیات با اعتقاد براینکه، هر بنای تاریخی دارای حریم و عرصه است، چرا به این نکته مهم توجه نشده که تخریب خانه همجوار مسجد باعث تخریب می‌شود. آن‌هم مسئله‌ای که به‌راحتی توسط هر فرد عادی مورد تایید قرار می‌گیرد چه رسد به ارگانی که اصلی‌ترین وظیفه آن حفاظت از یادمان‌های تاریخی ـ‌ فرهنگی است.
 
بازسازی و مرمت بنا وساماندهی اموال موزه برادران امیدوار
تنها خبر خوب این هفته بازسازی و مرمت موزه برادران امیدوار بود. مسئول موزه برادران امیدوار سعدآباد از پایان ساماندهی اموال موزه و آغاز عملیات بازسازی و مرمت این موزه خبر داد.
 
«فریبا کرباسچی»،مسئول موزه برادران امیدوار سعدآباد در این باره گفت: ساماندهی اموال موزه برادران امیدوار که از اول تیرماه آغاز شده بود، به اتمام رسید.
 
به گفته او، در این مدت کلیه اموال موجود در انبار و ویترین‌های موزه مورد بررسی و کارشناسی قرار گرفت و در پایان لیست نهایی این اشیاء تهیه و تک تک اشیاء و اموال ثبت و مستند‌سازی شدند.
 
مسئول موزه برادران امیدوار با اشاره به آغاز بازسازی ومرمت موزه برادران امیدوار از اواخر تیرماه اظهار داشت: این عملیات شامل بازسازی کامل انبار موزه و آشپزخانه، تعمیر شیروانی، نقاشی بیرونی وداخلی بنا، نقاشی ستون‌های ایوان، مرمت پله‌های محوطه بیرونی و بازسازی فضای بیرونی ساختمان می‌شود.
 
موزه برادران امیدوار واقع در بخش شمال غربی مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد همه روزه (به جز روزهای دوشنبه و تعطیلات سوگواری) از ساعت 9 تا 17 پذیرای علاقمندان و بازدیدکنندگان است.

• < قبلی
• بعدی >