یادمان

میراث فرهنگی در هفته‌ای که گذشت - از تخریب 70 درصدی سیراف تا لاله زار تبعیدی

فراز و نشیب‌ها در هفته گردشگری باز هم دامن میراث فرهنگی را رها نکرد، 70 درصد محوطه 200 هکتاری سیراف دخل و تصرف و بخش‌های مهمی از محوطه حریره کیش بر اثر جاده کشی دچار اختلال شد. لاله زار ثبت ملی نشد و مالک خانه شیخ بهایی به رییس جمهور نامه نوشت.

adidas team water bottles for sale craigslist 2017 | Buy now Converse RUN STAR MOTION HI - 171545C

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ فراز و نشیب‌ها این هفته هم دامن میراث فرهنگی را گرفت. 70 درصد از 200 هکتار محوطه تاریخی سیراف درحالی مورد دخل و تصرف و ساخت و سازهای پیاپی قرار گرفته که از سال 1346 تاکنون حتی 2 درصد از 50 هکتار محوطه ساسانی سیراف مورد بررسی و کاوش قرار نگرفته است.
 
این‌درحالی است که سیراف را پررونق‌ترین بندر کشور در دوره‌های ساسانی و اسلامی معرفی می‌کنند که روابط تجاری بسیاری با رم و یونان در اروپا و ماداگاسکارا در آفریقا تا کانتون چین در آسیا داشت. اما همین بندرگاه مهم که بازمانده دوره ساسانی و اشکانی است از سال 46 که بخش کوچکی از آن چون مسجد سیراف توسط وایت هوس با همکاری موزه بریتانیا از دل خاک بیرون آورده شد بلاتکلیف و بدون بررسی و کاوش رها شد.
 
جای خالی کاوشگران و باستان‌شناسان در این محوطه باستانی از یک طرف و ساخت و سازهای گسترده از سوی دیگر باعث شده که شهر باستانی سیراف قربانی توسعه شهری عصر کنونی شود.
 
«اصغر هوشنگی» مدیر پایگاه سیراف در اینباره به CHN می‌گوید: ساخت و سازها در شهرباستانی سیراف شدت گرفته و درواقع برای متولیان میراث‌فرهنگی و مردم معضل جدی به‌شمار می‌رود».
 
'لاله زار' تبعیدی فهرست میراث ملی
خیابان لاله‌زار که این روزها سینماهایش در کنار سایر عناصر هویت بخش آن وضعیت درامی دارد، امسال هم پرونده ثبتی آن از سوی سازمان میراث فرهنگی تهیه نشد. هرچند که در میان پرونده‌های آماده ثبت پایتخت،تنگه واشی که 58 سال پیش در فهرست آثار تاریخی ثبت شده بود، به چشم می‌خورد.
 
پنجمین همایش ثبت ملی امسال هم به پایان رسید، 400 اثر تاریخی به فهرست بلند بالای میراث ملی ایران افزوده شد اما خیابان لاله‌زار باز هم مورد بی‌مهری قرار گرفت.
 
حالا این خیابان یکی یکی عناصر تاریخی و هویت بخش خود را از دست می‌دهد و هنوز پرونده ثبتی آن آماده نشده تا برای ساماندهی آن طرحی منطبق با ضوابط و قوانین میراث فرهنگی تهیه و اجرایی شود.
 
مسئله اینجاست که در میان آثاری که از تهران برای ثبت در فهرست آثار ملی آماده شده بود، پرونده‌ای هم از تنگه واشی وجود داشت که این تنگه 58 سال پیش به شماره 1025 در زمره آثار تاریخی ایران جای گرفته بود! این هزینه کلان برای تهیه پرونده تنگه واشی در حالی بود که پیشتر آتوسا مومنی،مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث فرهنگی قول ثبت ملی خیابان لاله زار به زودی زود را داده بود.
 
نامه مالک خانه شیخ بهایی به معاون رئیس جمهور
شرایط سخت نگهداری خانه شیخ بهایی در اصفهان و عدم توجه و حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای ماندگاری خانه، خانواده جلالی را به عنوان مالکان خانه بر آن داشت تا با ارسال نامه‌ای به سیدحسن موسوی، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و معاون رئیس جمهور، وی را از شرایط موجود آگاه کنند.
 
در قسمت هایی از این نامه آمده است: بعد از گذشت حدود 14 سال تلاش برای نجات خانه‌ی شیخ بهایی از تخریب، که آسیب‌های وارده به آن ناشی از پوسیدگی لوله‌های آب و فاضلاب با قدمت بیش از 40 سال است و هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم،‌ این‌بار از حضور شما و دادستان محترم دیوان عالی کشور درخواست رسیدگی سریع‌ به این اثر تاریخی را که محل زندگی دانشمند پرآوازه‌ی دوران صفویه است، داریم.
 
خانه‌ مذکور را که مخروبه‌ای بیش نبود در شهریورماه 1373 به‌منظور اقامت در آن خریداری و پس از مطمئن شدن از اصالت آن که مکان زندگی شیخ بهایی بوده با صرف حدود سه سال وقت و بودجه‌ای هنگفت و بدون درخواست کمک مالی از سازمان میراث فرهنگی مرمت کامل کردیم، تا این اثر برای ایران و شهر اصفهان به یادگار باقی بماند.
 ما نخستین خانواده‌‌ای بودیم که اقدام به خرید و مرمت یک اثر تاریخی کردیم،‌ بعد از آن حدود 16 مورد دیگر به پیروی از ما تشویق شدند و حتا تعدادی از آن‌ها برای بناهای خود کاربری‌هایی انتخاب کردند؛ اما ما این کار را به‌دلیل حرمت نام شیخ بهایی کردیم، نه تبدیل شدن مکان زندگی او به هتل و چای‌خانه.
 
خط‌خطی تا چند قدمی کتیبه ساسانی
کتیبه ساسانی چشمه بالنگان تحت عنوان منطقه نمونه گردشگری خوانده می‌شود اما این منطقه بیشتر محلی برای تبلیغات شرکت‌های مختلف و نوشتن انواع یادگاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
گفته می‌شود کتیبه ساسانی چشمه بالنگان در وضعیت مناسبی قرار ندارد. این کتیبه که در بخشی از کوه واقع شده از یک سو دستخوش عوامل فرسایشی و از طرف دیگر محل نوشتن انواع یادگاری‌ها و تبلیغات شرکت‌های مختلف منظر بصری این اثر تاریخی را از بین برده است.
 
چشمه بالنگان یکی از چشمه‌های شهرستان اقلید و در 170کیلومتری شمال شیراز قرار گرفته است. این مکان که منطقه نمونه گردشگری خوانده می‌شود از ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی قابل‌توجهی برخوردار است. با این ‌حال نبود امکانات رفاهی، بهداشتی و گردشگری، سبب شده آثار این منطقه آسیب‌پذیر شود.
 
«سیاوش آریا» فعال میراث‌فرهنگی در اینباره به CHN می‌گوید: «در تازه‌ترین بازدیدی که از کتیبه ساسانی چشمه بالنگان واقع در حاجی آباد شهرستان اقلید داشتم با وضعیت نامناسب سنگ‌نوشته چشمه بالنگان مواجه شدم».
 
کاخ «ملک جمشید» خلیج فارس تو سری خورده برج سازان می‌شود
بلدوزرها رفتند، لودرها آمدند. این داستانی است که کاخ ''ملک جمشید'' حریره کیش به آن دچار شده است. تنها مجموعه تاریخی که از دوره اتابکان تیموری به صورت کامل باقی مانده است. شنیده‌ها حاکی از این است مجوزهای ساخت برج، کلوپ غواصی و مجتمع های تجاری در اطراف این محوطه، در حال صادر شدن هستند.
 
چندی پیش نگرانی دوستداران میراث فرهنگی تنها برای گسترش جاده‌ای بود که قرار است از کنار کم نظیرترین آثار تاریخی خلیج فارس عبور کند، اما این بار نوبت برج‌سازان رسیده که دمار از روزگار این مجموعه تاریخی درآورند.
 
با اینکه فعالان میراث فرهنگی بارها و بارها درباره خطر گسترش جاده در کنار آثار تاریخی حریره کیش هشدار دادند اما این جاده سازی که از سه ماه پیش آغاز شده بود، بدون هیچ گونه هراسی از قوانین و ضوابط میراث فرهنگی ادامه پیدا کرد.
 
مدیران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم هیچ‌گونه واکنشی در برابر ادامه این جاده سازی ندادند. گفت و گو با رییس اداره میراث فرهنگی هرمزگان نیز به هیچ کجا نرسید.
 
مهدی هرمز دریانورد تنها در پاسخ به خبرگزاری chn درباره شرایط نامناسب حریره به گفتن این جمله که «در حال پیگیری است» اکتفا کرد.
 
حالا پیش بینی دوستداران میراث فرهنگی به وقوع پیوسته است، هر روز عبور ماشین‌های سنگین از کنار مهمترین آثار معماری حریره یعنی دژ و کاخ حکمتی دوره ملک جمشید، لرزه بر اندام این مجموعه وارد کرده و شرایط نامناسبی برای آن به وجود آورده است.
 
بر اساس اسناد و مدارک تاریخی، ملک جمشید، از معروفترین حاکمان دوره اتابکان فارس متعلق به دوره قرن هفتم است. آوازه این حاکم تا چین رفته و نام او در بسیاری از متون تاریخی حک شده است. حریره، مجموعه بناهایی را تشکیل می‌دهند که متعلق به این حاکم بوده و کامل‌ترین مجموعه باقی مانده از دوره اتابکان است.
 
برج سازان می‌تازند
دیوارهای برج و باروی ملک جمشید هر روز از عبور ماشین های سنگین می لرزد، اما ماجرای سرخوردگی این بنای تاریخی به همین جا ختم نمی شود.
 
شنیده‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر با توجه به تفیض اختیاری که پیش از این به سازمان مناطق آزاد داده شده، بسیاری از زمین های اطراف بندرگاه و حریره برای برج سازی، کلوپ سازی و سایر پروژه‌های عمرانی در حال فروش هستند.
 
به گفته یک کارشناسان میراث فرهنگی در صورتی که این روند ادامه پیدا کند، حریم و منظر شهر تاریخی حریره شکسته و دچار سرخوردگی می‌شود.
 
 
مجوز ساخت برج و کلوپ غواصی در کنار آثار تاریخی حریره هر روز با سرعت بیشتری به مجریان داده می شود. این در حالی است که شهرتاریخی حریره، شهر کاملی است متعلق به دوره اتابکان تیموری که دارای بازار، مسجد، بندرگاه و .. است.
 
در حال حاضر، دور تا دور همین شهر تاریخی، زمین ها در حال واگذاری بوده و گودبرداری تعدادی از برج ها و کلوپ های غواصی آغاز شده است.از بین رفتن آثار تاریخی خلیج فارس در برابر کشورهای دیگر این حوزه که در حال تاریخ سازی هستند، اتفاقی است که نگرانی های بسیاری در دل دوستداران میراث فرهنگی به وجود آورده است.
 
چهارتاقی «کنارسیاه» به خاک نشست
«کنار سیاه» یکی از سی و اندی چهارتاقی‌های استان فارس به‌شمار می‌رود که بدون داشتن برنامه حفاظتی در معرض تخریب قرار گرفته است. این چهارتاقی ‌به شماره 4534 در فهرست آثار ملی ثبت شده اما باستان‌شناسان تعیین حریم و گمانه‌زنی در این چهارتاقی را ضروری می‌دانند.
 کنار سیاه یکی از چهار‌تاقی‌های ثبت شده استان فارس است که در 30 کیلومتری جنوب شهرستان فیرزآباد به عسلویه قرار دارد. این چهارتاقی بدون داشتن برنامه حفاظتی مناسب ره نابودی را پیش گرفته است. چندی پیش، حفاران غیرمجاز شبانه به قصد دستیابی به گنج گودال‌های متعددی در آن حفر کردند. این درحالی است که گفته می‌شود، هنوز بقایای آتش‌سوزی در مجموعه اصلی چهارتاقی مشاهده می‌شود.
 
استان فارس از بیشترین میزان چهارتاقی در میان استان‌ها برخوردار است. اما مسئله‌ای که بسیار نگران‌کننده به نظر می‌رسد، شرایط نگهداری و حفاظت از این بناهای تاریخی است.
 
«میلاد وندایی» باستان‌شناس و پژوهشگر چهارتاقی‌های دوره ساسانی در این‌باره به CHN می‌گوید: «در 30 کیلومتری جنوب شهرستان فیروزآباد به عسلویه مجموعه چهارتاقی بزرگی تحت عنوان کنارسیاه وجود دارد که از کاربردهای معماری برخوردار است».
 
به‌گفته این باستان‌شناس، چهارتاقی ورودی دارای هشتی است اما در خرداد ماه امسال این قسمت مورد دخل و تصرف و حفاری غیرمجاز قرار گرفت. هنوز بقایایی از آتش‌سوزی و گودال‌های عمیق در این بخش از مجمومه به چشم می‌خورد.
 
 
طاق بستان و کاخ گلستان اسیر ضد و نقیض‌های مرمتی
طاق بستان و کاخ گلستان، دو اثر تاریخی ایران هستند که امسال جزو کاندیدای ثبت جهانی به شمار می‌روند. با این وجود این دو بنا با چنان سرعت و به صورت همه جانبه ای با امر مرمت و بازسازی رو به رو شدند، که جامعه میراث فرهنگی دچار شوک شده است. برخی از کارشناسان میراث فرهنگی منتقد این نوع مرمت هستند، در مقابل مدیران سازمان به شدت از عملکرد خود دفاع می‌کنند.
 
این روزها چنان موج مرمت و بازسازی دامن گیر طاق بستان و کاخ گلستان شده است که این دو بنای تاریخی تا به عمر خود ندیده بودند. همین امر باعث ایجاد چالش داغی میان مدیران و برخی از کارشناسان میراث فرهنگی شده است.
 
این دو اثر تاریخی از جمله برجسته ترین آثار ایرانی به شمار می روند که امسال قرار است از ایران برای فهرست میراث جهانی یونسکو معرفی شوند.
 
طاق‌بستان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های دورهٔ ساسانی است که در شمال غربی شهر کرمانشاه در غرب ایران واقع شده است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده است و ارزش هنری و تاریخی بسیاری دارد.
 
کاخ گلستان نیز مجموعه‌ای از بناهاست که در میدان ارگ تهران واقع است. بناهای این کاخ در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند.شروع ساخت این مجموعه به ارگ تاریخی تهران و زمان شاه طهماسب اول باز می‌گردد ولی در دورهٔ قاجار گسترش یافته و مدت ها محل سکونت شاهان قاجار بوده است.
 
مرمت مجسمه ایلامی شیر و عقاب به پایان رسید
مرمت مجسمه ایلامی در مرکز مطالعات پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه به پایان رسید. این مجسمه تاریخی مربوط به دوره ایلام میانه است و هم‌اکنون این اثر تاریخی در کارگاه مرمت اشیاء پایگاه میراث‌ جهانی و هفت تپه نگهداری می‌شود و به مجسمه شیر و عقاب شهرت دارد.
 
حفاظت و مرمت شیر و عقاب(گریفن) بدست آمده از حفاری های دهه 40 و 50 محوطه چغازنبیل در کارگاه مرمت اشیاء پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه به پایان رسید. این مجسمه مربوط به دوره ایلام میانه( 1500 الی 1100ق.م) دارای بدنه ای سفالین و لعاب آبی فیروزه ای با ابعاد 110 سانتیمتر طول و ارتفاع 105 سانتیمتر است.
 
محوطه چغازنبیل مانند دیگر مراکز دیگر تمدن ایلامی در سال 640 قبل از میلاد توسط آشوربانیپال پادشاه بین النهرینی مورد حمله، غارت و تخریب شد. این مجسمه در دروازه های ضلع شمال شرقی پیدا شده بود که در آن زمان تخریب شده بود.
 
پس از خروج مجسمه تاریخی شیر و عقاب (گریفن) از حفاری‌های چغازنبیل، مرمت و بازسازی بخش‌های از آن توسط تانیا گریشمن (همسر پرفسور گریشمن) انجام شده بود. اما در طول جنگ تحمیلی با اصابت گلوله توپ به انبارهای موزه شوش و تخریب دیواره‌های محل نگهداری این شی، بخش‌های عمده‌ای از آن دچار آسیب‌های فراوانی شد.
 
«سجاد پاک‌گهر» سرپرست کارگاه مرمت چغازنبیل و هفت تپه در اینباره به CHN گفت: «در سال گذشته با انتقال این مجسمه به کارگاه مرمت پایگاه، عملیات حفاظت و مرمت این اثر شاخص انجام شد».
 
به‌گفته وی،«مطالعات و اقدامات صورت‌گرفته در چند بخش کلی شامل بررسی تکنیک ساخت، آسیب شناسی و مرمت اثر می‌شود. این برنامه‌ها شامل مستند‌سازی دقیق قطعات شکسته به‌صورت دستی و سیستم اسکن نوری، آنالیز عنصری لعاب و بدنه، بررسی دمای پخت، باز کردن مرمت‌های قبلی، پاکسازی آلودگی‌های سطحی، وصالی و بازسازی بخش‌های کمبود آن بوده است».
 
بنا به‌گفته پرفسور گریشمن(حفار محوطه چغازنبیل) این پیکره شاخص ایلامی احتمالأ به همراه مجسمه گاو کوهاندار که در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود به عنوان نگهبان‌های دروازه پلکان‌های ذیقورات چغازنبیل مورد استفاده قرار می گرفته اند.
 
این مجسمه با کاربرد اسطوره‌ای و نمادین و ترکیبی از بدن شیر و همچنین سر، بال و دم عقاب است. پاک‌گهر اعتقاد دارد، کار مرمت این مجسمه با توجه‌به روند مطالعات و میزان آزمایشات دستگاهی و همچنین حساسیت بالای مراحل مرمت، بیش از یک سال به طول انجامیده است.

• < قبلی
• بعدی >