یادمان

مرگ تدریجی اکوسیستمی بی نظیر/ مهجوریت جنگلهای بام طبیعت ایران

خرم آباد - خبرگزاری مهر: برگزاری همایش منطقه ای "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" بهانه ای برای بررسی وضعیت جنگلهای زاگرس و به ویژه استان لرستان بود که متاسفانه به دلایل مختلف در مسیر مرگ تدریجی قرار گرفته اند.

به گزارش خبرنگار مهر، خیزش جهانی کنونی پیرامون حفاظت و بهره برداری پایدار از جنگل ها بر نقش کلیدی و محوری انسان در مدیریت و توسعه پایدار و حفاظت از این ذخایر ارزشمند تاکید دارد.

منطقه رویشی زاگرس به رغم وجود قابلیت ها و پتانسیل ارزشمند، دارای چالش ها، محدودیت ها و تنگناهایی است که اگر مولفه های آن بدرستی شناخته شده و مورد توجه قرار گیرند می تواند افق های روشنی را جهت پایداری این منابع و بهره برداری بهینه از آنها فراهم آورد.

رویشگاه جنگلی زاگرس و مخاطرات پیش رو

از سویی مهم ترین مسئله ای که بقای این منطقه رویشی را با مخاطره مواجه کرده است معضلات دارای منشا انسانی است که نیاز به مدیریت جامع بر مبنای مولفه های زیست محیطی و اقتصادی دارد.

تغییر کاربری جنگلهای بلوط لرستان به زمین کشاورزی

با این اوصاف فراهم کردن بستری برای افزایش دانش پیرامون مسائل جنگلهای زاگرس مرکزی و ارائه راهکارهای علمی و کاربردی کردن آنها زمینه را برای احیا و بازسازی این منطقه رویشی و پایداری آن فراهم خواهد آورد.

در این راستا کانون همیاران طبیعت جهاد دانشگاهی لرستان در حرکتی ارزشمند اقدام به برگزاری همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" کرده است که به نظر می رسد می تواند سرآغاز اتخاذ راهکارهای علمی برای جلوگیری از روند مرگ جنکلهای زاگرس مرکزی به ویژه لرستان باشد.

حساسیت بالای اکوسیستم زاگرس در مقابل تهدیدات انسانی و طبیعی

دبیر اجرایی همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در دنیای امروز بدون شک یکی از عظیم ترین چالش های پیش روی جوامع انسانی از بین رفتن اکوسیستم ها و کاهش روز افزون تنوع زیستی است که یکی از این اکوسیستم ها جنگلهای زاگرس است.

سمیه روشنی ادامه داد: جنگلهای زاگرس به علت واقع شدن در گستره اقلیمی نیمه خشک کشور حساسیت زیادی نسبت به عملکردها و کارکردهای مورد انتظار بدلیل مهیا بودن پتانسیل های طبیعی و انسانی تخریب در آن وجود دارد.

وی با بیان اینکه انواع بهره برداری ها و دخالت های بشری منجر به تخریب در جنگلهای زاگرس شده است، افزود: برای مثال می توان به چرای دام در عرصه جنگلی، تامین سوخت و مصارف روستایی، بهره برداری از محصولات فرعی و معادن و همچنین طرحهای توسعه ای ناهماهنگ در این زمینه اشاره کرد.

تغییر کاربری و برداشت سنگ معدن از دل جنگلهای لرستان

دبیر اجرایی همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" یادآور شد: این در حالیست که اثرات ناشی از تخریب جنگلها باعث کاهش تنوع زیستی، فقدان تجدید حیات جنسی، کاهش حجم توده های جنگلی و کاهش سطح جنگلها می شود که این امر خود باعث تاثیر واضح و مشخص بر روی جوامع انسانی خواهد شد.

جنگهای زاگرس مغفول مانده اند

روشنی معتقد است که متاسفانه عدم آگاهی و باور برنامه ریزان و سیاست گذاران و مجریان توسعه ای به جایگاه و اهمیت منابع زیست محیطی به ویژه جنگلهای خارج از شمال موجب شده است تا عرصه ها و میدانهای زیست محیطی بیشتر از گذشته در معرض نابودی قرار گیرد.

وی با یادآوری اینکه جنگلهای زاگرس مرکزی تقریبا در نظام آموزشی عالی کشور جایگاهی ندارند، عنوان کرد: این امر موجب شده که در دانشکده های منابع طبیعی این بخش از جنگلهای کشور که بالغ بر 85 درصد جنگلها هستند مهجور بمانند.

جنگلهای لرستان مظلوم ترین جنگلهای ایران

دبیر اجرایی همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" افزود: این در حالیست که در بین استانهای واقع شده در منطقه جنگلهای زاگرس نیز استان لرستان از مظلوم ترین مناطقی است که مورد کم لطفی قرار گرفته است.

روشنی ادامه داد: استان لرستان با بیش از دو میلیون هکتار عرصه های طبیعی در منطقه رویش زاگرس میانی قرار دارد و به عینه می توان وفور نعمت الهی را در این دیار از منابع آب، خاک و گیاه مشاهده کرد ولی به علت بهره برداری های ناصحیح شرایطی را ایجاد کرده که منابع جنگلی سیر تخریبی را دنبال می کنند.

چرای بی رویه دام

وی معتقد است که تا زمانیکه وابستگی بسیار شدید جوامع جنگل نشین لرستان به جنگل و عرصه آن به طوریکه 100 درصد معیشت آنها از طریق دخالت در جنگل تامین می شود، قطع نگردد یا کاهش نیابد نمی توان نسبت به بهبود وضعیت جنگلهای این استان و سیر قهقرایی آن امید داشت.

دبیر اجرایی همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" با بیان اینکه یکی از راههای پیشنهادی رفع خلا آموزشی در مورد جنگلهاست، یادآور شد: لذا در این راستا کانون دانشجویی همیاران طبیعت جهاد دانشگاهی لرستان در نظر دارد که این همایش منطقه ای را برگزار کند که مقالات ارائه شده در این همایش به بیان یافته ها و راهکارهایی در زمینه فرصت ها و تهدیدات آن پرداخته است.

اهمیت جنگلهای زاگرس در حفظ منابع آب ایران

دبیر علمی همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" نیز در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در ایران بجز بخش های جنگلی پراکنده دو بخش عمده جنگلی در شمال و غرب کشور به عنوان منابع زیستی عظیم کشور بشمار می آیند.

سارا عباسی با بیان اینکه جنگل های زاگرس در غرب کشور از اکوسیستم های بسیار با ارزش ایران محسوب می شوند، عنوان کرد: جنگل های زاگرس به لحاظ وسعت، ارزش های زیست محیطی و حفاظت خاک و آب از اهمیت خاصی برخوردار هستند.

وی تصریح کرد: بارش سالیانه 500 میلی متر معادل دو برابر بارندگی متوسط کشور، ریزش 30 درصد از کل نزولات کشور در این منطقه و تامین 40 درصد از آب کشور از ویژگی های عمده این منطقه رویشی است که حدود 1.3 جمعیت ایران در این ناحیه سکنی دارند.

ضربه های متعدد بر پیکره جنگلهای زاگرس

این کارشناس ارشد تنوع زیستی و زیستگاهها با یادآوری اینکه قابلیت ها و رویشگاه های غنی این جنگل ها از دیرباز مورد توجه ساکنان غرب کشور قرار داشته است، بیان داشت: متاسفانه این امر در طی زمان تنش های متعددی از قبیل چرای دام، قطع بی رویه، بهره برداری غیر اصولی، بهره برداری از معادن و تغییر کاربری اراضی را بر این مناطق وارد آورده است.

قطع درختان و بوته ای شدن درختان بلوط

عباسی ادامه داد: در کنار این عوامل تخریب انسانی در منطقه، برخی دیگر از عوامل جهانی و منطقه ای نظیر تغییرات اقلیمی، خشکسالی، ریزگردها و بیماری های بلوط و کهنسالی این درختان بقای این رویشگاه ها را محدود کرده است.

وی معتقد است که امروز مدیریت جنگل های زاگرسی نیازمند معرفی و شناخت ویژگی های ژنتیکی این عرصه های رویشی، بررسی فرصت ها و تهدیدات این رویشگاه ها، ایجاد و فراهم آوری منبع و مرجع علمی جهت پژوهشگران و برنامه ریزان، افزایش آگاهی های زیست محیطی بین بومیان و جنگل نشینان و تغییر روش های مدیریتی و بهره برداری سنتی با شیوه های سازگار با طبیعت است.

مهجوریت لرستان در پروژه "زاگرس مرکزی"

دبیر علمی همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" در ادامه سخنان خود به پروژه "حفاظت از تنوع زیستی در سیمای حفاظتی زاگرس مرکزی" اشاره کرد و گفت: این پروژه در وسعتی حدود 2.5 میلیون هکتار با هدف مطالعه و حمایت و حراست از این جنگل ها برقرار شده است.

عباسی با بیان اینکه منطقه این پروژه استان های چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، اصفهان و بخش هایی از استان فارس را در بر می گیرد، یادآور شد: اما آنچه که در این پروژه عظیم خودنمایی می کند مغفول ماندن استان لرستان به عنوان یکی از غنی ترین رویشگاه های انواع زاگرسی بلوط، تنوع گونه های گیاهی و به تبع آن تنوع جانوری و وجود چشم اندازهای بی نظیر در غرب کشور است.

وی ادامه داد: وسعت جنگلهای استان لرستان در بین استان های زاگرسی پس از فارس در رده دوم و در سطح کشوری پس از استان های فارس و خراسان جنوبی در رده سوم قرار دارد.

تعریض جاده و آسیب به جنگلهای بلوط

این کارشناس ارشد محیط زیست معتقد است که وجود گونه های گیاهی متنوع در عرصه های رویشی استان لرستان موید غنای گونه ای گیاهی بالا در این منطقه است و از آنجاییکه وضعیت پوشش های گیاهی برآیندی از شرایط زیست محیطی حاکم بر منطقه است حفاظت و حراست از این رویشگاه ها توجه و حمایت برنامه ریزان و پژوهشگران و محققین را می طلبد.

ضرورت پژوهش و ارائه راهکار برای احیا جنگلهای زاگرس

عباسی ادامه داد: اخیرا استان لرستان به عنوان استان همجوار زاگرس مرکزی مورد توجه پروژه یاد شده قرار گرفته است که هرچند این اتفاق یک فرصت محسوب می شود اما مهجور ماندن غنای ژنتیکی و قابلیت ها و ذخایر بی بدیل این استان، توجه بیشتر پژوهشگران و برنامه ریزان را می طلبد.

وی با اشاره به اهداف برگزاری همایش "جنگل های زاگرس مرکزی؛ قابلیت ها و تنگناها" گفت: هرچند مطالعات جنگل شناسی غرب در قیاس با جنگل های شمال کشور بسیار اندک است اما در سال های اخیر تلاش ها و مطالعات ارزشمندی در این عرصه های رویشی انجام گرفته است، از این رو فراهم آوردن بستری مناسب جهت ارائه نتایج این پژوهش ها، ارائه راهکارهای کاربردی و افزایش فضای تعاملی بین پژوهشگران و مدیران و سیاستگزاران از یک سو و ساکنین و جنگل نشینان به عنوان وارثین اصلی این جنگل ها لزوم برگزاری همایش مورد نظر را مورد تاکید قرار می دهد.

به هر روی امید می رود با استقبال گسترده صاحب نظران از این همایش علمی زمینه اتخاذ راهکارهای عملیاتی و کاربردی برای جلوگیری از مرگ تدریجی اکوسیستم زاگرس مرکزی و احیا ظرفیت های از دست رفته فراهم شود.

• < قبلی
• بعدی >