یادمان
نقش برجسته‌های شاهان ساسانی در فارس سیبل شد
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- سه شنبه, 18 شهریور 1393 17:49
- آخرین به روز رسانی در سه شنبه, 18 شهریور 1393 17:49
- نمایش از سه شنبه, 18 شهریور 1393 17:49
- بازدید: 4113
برگرفته از همشهری آنلاین، شنبه 15 شهریور 1393
محمد باریکانی
تصاویر منتشر شده از نقوش برجسته متعلق به دوره ساسانی در برم دلک شیراز از محاصره این سنگ‌نگاره‌ها با زباله و خاکستر آتش و یادگاری‌نویسی‌ها و حتی تیراندازی به این سنگ‌نگاره‌ها خبر می‌دهد.
این تصاویر که در تارنمای فرهنگی مهرگان متعلق به یکی از دوستداران میراث فرهنگی فارس منتشر شده بر وضعیت سنگ‌نگاره‌های برم دلک اشاره دارد.
براساس آنچه در این تارنما منتشر شده، ریختن پساب‌ها در رودخانه خشک شده کنار نقوش برجسته برم دلک و تخلیه نخاله و زباله پای کوهی که نقوش برجسته شاهان ساسانی قرار دارد وضعیت ناگواری را رقم‌زده است.علاوه بر این، نقوش برجسته ساسانی به سیبل تیراندازی تفریحی برای بومیان منطقه تبدیل شده است.
براساس متنی که در تارنمای مهرگان منتشر شده، بوی فاضلاب در محوطه قرارگیری سنگ‌نگاره‌ها زیاد است و حتی علف‌های روییده شده در محوطه به داخل نقوش برجسته ساسانی نفوذ کرده و بخشی‌هایی از آنها را خرد کرده است.
براساس این مطلب، برخی بومیان و صاحبان کارخانه‌ها نیز گودال‌هایی در زمین و پای نقوش برجسته فرمانروایان ساسانی حفر کرده و نخاله‌های ساختمانی را در داخل گودال‌ها ریخته‌اند.
باستان‌شناس‌ها می‌گویند هنوز عرصه و حریم نقوش برجسته در ایران تعیین نشده است.
نقوش برجسته برم دلک پادشاهان ساسانی بر دیواره‌های کوه در محوطه‌ای باستانی در 8کیلومتری شرق شیراز دیده می‌شود. این نقوش در سال 1310و به شماره 71در فهرست آثار ملی کشور به‌ثبت رسیده‌اند.
شاپور یکم ساسانی، بهرام پنجم ساسانی و به‌گفته برخی باستان‌شناس‌ها بهرام دوم و به‌گفته برخی دیگر نرسی به همراه همسرش ازجمله تصویرهای موجود در این نقش‌های برجسته برم دلک هستند. گفته می‌شود دسترسی آسان به سنگ‌نگاره‌ها که بدون نگهبان هستند موجب تخریب این سنگ‌نگاره‌ها شده است.
هجوم به نقش برجسته‌های ساسانی
علی هژبری باستان‌شناس و از شاگردان زنده‌یاد مسعود آذرنوش که متخصص دوره ساسانی و با اطلاع از دوره اشکانی است به همشهری می‌گوید: 33نقش برجسته ساسانی در کشور وجود دارد که بیشتر این نقوش در استان فارس قرار دارند و در حال حفاظت هستند و تعداد اندکی نیز در مناطق دور از دسترس هستند که نگهداری‌شان سخت است. هژبری تأکید می‌کند: دخالت‌های انسانی عامل مؤثر در نابودی نقوش برجسته در کشور هستند.
او با اشاره به نقوش برجسته موجود در تنگ قندیل و برم دلک که نظارت کمتری بر آنها صورت می‌گیرد، گفت: متأسفانه عقیده بسیار نادرستی بین مردم ایجاد شده که نقوش برجسته را مرتبط با گنجینه‌ها و دفینه‌ها می‌دانند. درحالی‌که اینگونه نیست. بنابراین دخالت انسانی برای نابودی نقوش برجسته بیش از گذشته شده است.
آنطور که علی هژبری به همشهری گفته است، افکار ایندیاناجونزی در ارتباط با نقوش برجسته در ایران ریشه‌های اقتصادی دارد و حتی در برخی موارد ته‌مایه‌های سیاسی دارد و از آنجا که برخی نمی‌خواهند فرهنگ و تمدن این کشور سرپا باشد عقاید ایندیاناجونزی را بین مردم عادی رواج می‌دهند تا نقوش برجسته را که بخشی از تاریخ کشور هستند محو و نابود کنند.
او می‌گوید: حفاظت از نقوش برجسته برعهده میراث فرهنگی است و در چند مورد از نقوش نیز باید تلاش بیشتری برای حفاظت از آنها کرد.
به‌گفته این کارشناس اداره کل موزه‌ها در سازمان میراث فرهگی، نقوش برجسته از آنجا که بخشی از تاریخ به روایت یک شاه ساسانی و عقاید مردمان آن دوره بازگو می‌کند اهمیت دارد.
به‌گفته علی هژبری نقوش برجسته در برم دلک و تنگ قندیل در نقاط پرت و حتی صعب قرار گرفته که نگهداری از آنها را دشوار کرده و باید تا دیر نشده راهی برای حفاظت از آنها یافت.
پاسداری مردمی از نقش‌برجسته‌های ساسانی
سیامک علی‌زاده، مرمت‌گر آثار، بناها و اشیای تاریخی هم به تارنمای فرهنگی مهرگان گفته است که مردم خود باید پاسدار و محافظ بازمانده‌ها و میراث گذشتگان باشند.
آنطور که علی‌زاده گفته است برای حفاظت و نگهداری مناسب نقوش برجسته برم دلک باید این نقوش و یادگاری‌نویسی‌های بر آنها زدوده و محوطه از گیاهانی که در دل سنگ‌ها ریشه دوانده‌اند پاکسازی شود و بعد هم حریم کوچکی برای آن تعیین کرد.
بَرم دلک با آثار تاریخی زخم خورده و همچنان در معرض خطر
