یادمان

طبیعی است که نگران باشیم

خبر آمد به جرم میزبانی از معتادان، خانه‌های محل سکونت و تجمع معتادان تخریب می‌شود، تا دیگر پای هیچ بنی بشری به آن‌ها باز نشود. خبری که در نگاه نخست، دل‌ها را خوش می‌کند؛ اما با منتشر شدن عکس‌های این رویداد، نوعی نگرانی‌ بروز می‌یابد، مبنی بر این‌که آیا ما برای ریشه‌کن کردن معضل اعتیاد، در حال تخریب بخشی از بافت قدیمی دارای ارزش تاریخی خود هستیم؟!

Air Jordan 1 Low OG Neutral Grey (2021) (W) - nike free run womens 5.0 - 100 - CZ0775 | Sneakers Nike Shoes

با بروز این نگرانی‌ها، فرمانده‌ی نیروی انتظامی استان فارس - سردار سرتیپ سیروس سجادیان - در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، این نگرانی‌ها را بی‌مورد دانست و با ابراز نارضایتی از ایجاد حساسیت رسانه‌ای صورت‌گرفته، تأکید کرد که تا کنون هیچ خانه‌ی میراثی و تاریخی در شیراز و هیچ نقطه‌ای از استان توسط پلیس تحت هیچ عنوانی تخریب نشده است و از این پس هم نخواهد شد.

به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اما حکایت از آنجا آغاز شد که در قدم نخست برای ایجاد امنیت در سطح استان فارس، با تدبیر نیروی انتظامی این استان، مکان‌های تجمع معتادان، شناسایی و با حضور خبرنگاران و عکاسان، تعدادی از این مکان‌ها تخریب و معتادان جمع‌آوری شدند.

در واقع، برای برطرف کردن یک ناهنجاری اجتماعی که بی‌شک برای آن باید چاره‌ای اندیشید، تصمیم گرفته شد تا خانه‌هایی که محل تجمع این قشر آسیب‌دیده‌ و آسیب‌رسان اجتماع بودند، تخریب شوند تا مکانی برای حضور دوباره‌ی‌ آن‌ها مهیا نباشد. در این میان، انتشار تصویرهایی از خانه‌های در حال تخریب که برخی از آن‌ها تاریخی و ارزشمند به‌نظر می‌رسیدند، و حضور آن‌ها در بافت تاریخی شیراز امری قطعی بود، دل دوست‌داران میراث فرهنگی را - بویژه با توجه به رخ دادن اتفاق‌های مشابه در گذشته در همین استان یا دیگر نقاط کشور - به لرزه درآورد. در این میان، خبرنگاران حوزه‌ی میراث فرهنگی ایسنا نیز مانند برخی از دیگر خبرنگاران این حوزه، با انتشار مطالبی در این زمینه برای اطلاع‌رسانی مناسب و ایجاد توجه با هدف جلوگیری از تخریب‌های احتمالی تلاش کردند، تا شاید بتوان نسبت در این راستا، اقدامی مناسب انجام داد.

در این زمینه، ذکر چند نکته ضروری به‌نظر می‌رسد؛ اقدام نیروی انتظامی برای جمع‌آوری معتادان قطعا کاری درست در حوزه‌ی تخصصی حفظ امنیت عمومی است؛ اما این عمل، نافی توجه به این نکته نیست که معتادان در مکان‌هایی مانند بافت تاریخی تجمع کرده‌اند. هرچند اقدام کنونی نیروی انتظامی نیز قطعا براساس یک حکم قضایی در دست اجرایی شدن است. با این وجود نباید این قضیه را از ذهن دور داشت که علاوه بر آن‌که این اقدامات در بافت تاریخی شیراز در حال انجام است، صرف وجود یک حکم قانونی، نافی ارزش‌های تاریخی و میراثی یک بافت یا بناهای آن نبوده و نخواهد بود.

بخش میراث فرهنگی ایسنا تا کنون در حد توان خود در زمینه‌ی حفاظت از بافت‌های تاریخی کشور در هر شهری، حتی اگر تخریب یک اثر تاریخی برای انگیزه‌های دینی و مذهبی باشد،‌ واکنش نشان داده و مسوولیت‌های قانونی و معنوی را در قبال میراث فرهنگی کشور نیز یادآوری کرده است. یک نمونه‌ی اخیر آن در ماجرای تخریب مسجد تاریخی «پنبه‌چی» در تهران بود که واکنش ایسنا در این زمینه، رییس شورای اسلامی شهر تهران و هیئت همراهش را به محل آن اتفاق کشاند.

علاوه بر توجه رسانه‌ها، حتی در برخی موارد مالکان خانه‌های تاریخی به‌دلیل علاقه‌ای که به این نوع از بناها دارند، خود درخواست ثبت خانه‌شان را در فهرست آثار ملی و حتی مرمت آن‌ها را می‌دهند، مانند «خانه‌ی تاریخی علیزاده» در تهران که دیوان عدالت اداری با شکایت همسایه‌ی خانه که قصد داشت بنای بلندمرتبه‌ای در حریم آن بسازد، حکم خروج خانه را از فهرست آثار ملی صادر کرد، با این وجود نه‌تنها مالک از دیوان عدالت اداری می‌خواهد که حکم خود را برگرداند، بلکه این بحث به‌وجود آمده که در صورت پس گرفته شدن شکایت همسایه‌ی بنا که اکنون به خواست خود مبنی بر ساخت یک بنای بلندمرتبه رسیده است، خانه‌ی علیزاده دوباره به فهرست آثار ملی بازخواهد گشت. این خود بهترین نمونه است برای این نکته که صرف وجود یک حکم ثانوی، نافی ارزش‌های تاریخی بناها نیست.

اما در این اقدام از بحث‌های مطرح‌شده در گفت‌وگو با کارشناسان و مرتبطان با موضوع بگذریم که برخی از آن‌ها این اقدام را نوعی پاک کردن صورت‌مسأله می‌دانند، مهم‌ترین مشکل در وضعیت کنونی در حوزه‌ی وظایف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است که نتوانست کاری برای ایجاد روح حیات و زندگی در این بناهای تاریخی انجام دهد.

با این وجود، در این میان این پرسش هم مطرح است که آیا مکان‌های دیگر مانند برخی پل‌های عابر پیاده،‌ بوستان‌ها و سرویس‌های بهداشتی عمومی که برخی معتادان برای انجام امور خود از آن‌ها استفاد می‌کنند، نیز باید تخریب شوند تا آن‌ها دیگر نتوانند از این مکان‌ها استفاده کنند؟! یا فکر دیگری برای پراکنده کردن معتادان در این مکان‌ها وجود دارد؟! ‌

از بُعد دیگر، از سخنان برخی کارشناسان این‌گونه برمی‌آید که برداشتن قدم‌های نخست برای جلوگیری از این اتفاق، بر پاک کردن صورت‌مسأله ارجحیت دارد. قدم‌هایی مانند سامان‌دهی بافت شهری یا ایجاد پاسگاه پلیس در مناطقی که این‌گونه از بافت‌ها را دارند و احتمال حضور معتادان در آن‌ها زیاد است. بر این‌ نکته‌ها در گفت‌وگوی ایسنا با یک عضو شورای اسلامی شهر شیراز نیز تأکید شده است.

اکنون بیشتر نگرانی خبرنگاران حوزه‌ی میراث فرهنگی و از جمله خبرگزاری دانشجویان ایران این است که با چنین اقدام‌هایی، برای فرار کردن از یک رویه‌ی بد، به طرف یک رویه‌ی بد دیگر سوق داده شویم.

البته فرمانده‌ی انتظامی فارس - سردار سرتیپ سیروس سجادیان - اعلام کرده است، در موضوع برخورد با این‌گونه خانه‌ها، اگر به خانه‌ای که میراثی و تاریخی است، برخورد کنیم، حتما سازمان میراث فرهنگی را در جریان امر قرار می‌دهیم تا به نحو مقتضی ساماندهی شود. او حتی تأکید کرده است که تا کنون هیچ اراده‌ای برای تخریب خانه‌ای که دارای ارزش‌های تاریخی و هویتی است، در نزد آن‌ها وجود نداشته و برخی از سازه‌هایی که در برخی از تصویرهای منتشرشده از این عملیات پلیسی گویای تاریخی بودن آن‌ها بوده‌اند، در نهایت به تخریب آن‌ها ختم نشده است.

در این میان، با وجود تلاش‌هایی که خبرنگار ایسنا برای ارتباط با مسوولان سازمان میراث فرهنگی استان فارس و کشور داشته،‌ سکوت این مسوولان، به ابهام‌ها در این زمینه بیشتر دامن زده است.

بنابراین ضروری است تا تأکید کنیم که هر خانه‌ی تاریخی، یک برگ هویتی است که با هر تخریبی، آن‌ها از بین می‌روند و قابل احیا نیستند.

از سوی دیگر، باید به این نکته توجه داشت که از سال‌های گذشته، بافت تاریخی استان فارس مانند بسیاری از بافت‌های تاریخی دیگر در سطح کشور مانند تهران، اصفهان، یزد و قم تخریب شده و در واقع، این بافت‌ها مورد بی‌مهری شدید مردم و حتی مسوولان هستند. بنابراین این قضیه، یک موضوع کاملا پیشینه‌دار است که احتمال رخ دادن اتفاق‌های مشابه را در حال و آینده تشدید کرده است.

• < قبلی
• بعدی >