گردشگری

چهارگوشه‌ ايران: استان گلستان

 

ایرانگردی- همشهری آنلاین:
استان گلستان به مرکزیت شهر گرگان حدود 22 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد

موقعیت جغرافیایی این استان به قرار زیر می باشد. از شمال به جمهوری ترکمنستان - از غرب به استان مازندران و دریآی خزر - از جنوب به استان سمنان منتهی می شود.

این استان دارای هفت شهر به نام های گرگان ، بندر ترکمن،بندر گز ،علی آباد،کردکوی گنبد کاووس و مینو دشت و دارای 16 شهر و16 بخش و 45 دهستان می باشد. در این استان اقوام مختلفی همچون ترک - ترکمن - بلوچ و قزاق - فارس - سیستانی و مازندرانی زندگی می کنند.

شهرستان گرگان
شهر گرگان یا همان اسنرآباد بر اساس متون مکتوب ، آثار تاریخی چندین هزار ساله دارد . بافت قدیمی به جا مانده در استرآباد غالبا متعلق به دوران صفویه، زندیه و علی الخصوص وابسته به سبک دوران قاجار است. در معماری بافت قدیم، عواملی مثل آب، زمین، تابش نور خورشید و همچنین عوامل اجتماعی و فرهنگی نقش به سزایی داشته است.

گرگان توسط بارویی به طول شش کیلومتر محصور بوده است و بر نقاط مختلف این بارو و به فاصله های معین برج‌هایی قرار داشت که در آنها قراولان از شهر محافظت می کردند،‌‌‌‌ رفت و آمد ازچهار دروازه انجام می گرفت.

در حاشیه بیرونی باروها خندقی عمیق حفر شده بود که از خاک آن باروها را بنا کرده بودند. از اواسط حکو.مت قاجار استرآباد به سوی تخریب و ویرانی کامل رفت و در اوایل حکومت پهلوی اول باقی مانده آن‌هم از بین رفت و با معماری و فرم امروزی دوباره شکل گرفت.

مراكزتاریخی و باستانی

كاخ اختصاصی
این عمارت كه به كاخ اختصاصی معروف است، در محل پارك‌شهر گرگان قرار دارد. بنای كاخ اختصاصی دو طبقه با ویژگی‌های معماری دوران پهلوی است و از هنر معماری اروپایی متأثر شده است. در حال حاضر این كاخ و محوطه اطراف آن به عنوان كتابخانه عمومی مردم شهر گرگان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

كاخ شاسمن
این كاخ در شهر گرگان واقع شده و بنا به روایتی در سال هفت صد و نود و پنج ه.ق به وسیله امیرتیمور در ساحل رودخانه ساخته شده است. برخی از سیاحان و جغرافی‌دانان از این كاخ نام برده‌اند كه از آن جمله می‌توان به حافظ ابرو اشاره كرد.طبق گفته وی این كاخ بعد از این كه امیرتیمور سراسر مازندران را مورد تاخت و تاز قرار داد، جهت اقامت وی در شهر گرگان ساخته شد.

بنای اولیه این كاخ، قلعه‌ای بود كه در سال هفت صد و شصت و یک ه.ق توسط ابوبكر شاسمانی (حاكم شاسمان) احداث شده بود. در سال هفت صد و نود و پنج به جای قلعه، قصر فعلی ساخته شده و امیر تیمور زمستان آن سال را در آنجا گذرانده است.

كاخ آغامحمدخان
این بنا توسط آغامحمدخان قاجار ساخته شده و در شهر گرگان قرار دارد. ویژگی‌های معماری و اسلوب ساخت بنا نشانگر آن است كه بنا به قرن دوازده هجری قمری مربوط است.

سد اسكندری (دیوار دفاعی)
این دیوار دفاعی كه به نام‌های سد قزل‌آلان، سد اسكندر و سد فیروزه نیز معروف است، در قسمت شمال گرگان و گنبد واقع شده و از غرب به شرق كشیده شده است. در مسیر دیوار دفاعی، برج‌ها و قلعه‌های حفاظتی به فواصل مختلف بنا شده و آثار آن امروز به صورت تپه‌هایی در حاشیه دیوار به جا مانده است.

ساختمان‌ قلعه‌ها و باروها، عمدتاً‌ به وسیله آجرهای چهارگوش بزرگ ساخته شده است.

گفته می‌شود كه این دیوار بر اثر عوامل جوی و انسانی آسیب دیده وتخریب شده است. قسمت‌هایی از دیوار دفاعی كه از دست عوامل تخریبی مصون مانده است، با ارتفاعی در حدود سه تا پنج متر و عرض ده متر از فاصله بسیار دور به صورت سدی نظر هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌نماید.

تورنگ تپه
تورنگ تپه كه یكی از عظیم‌ترین و غنی‌ترین تپه‌های باستانی استان گلستان به شمار می‌آید، در فاصله تقریبی بیست و پنج كیلومتری شمال شرقی گرگان قرار دارد. این تپه با وسعت بسیار و ارتفاع چشمگیر در مجاورت روستای تورنگ تپه واقع شده و بر استخر آبی بزرگ مشرف است. قدمت آن به استناد گزارشات و نتایج بررسی‌ها و كاوش‌های باستان‌شناسان خارجی به هزاره سوم قبل از میلاد یعنی پنج‌هزار سال پیش می‌رسد.

عمده‌ترین آثاری كه در خلال حفریات و كاوش‌های علمی از لایه‌های مختلف تپه مذكور به دست آمده، شامل آثار معماری (با مصالح خشتی)، سفالینه‌ها، ظروف، اشیاء و دیگر ادوات مورد نیاز روزمره زندگی وابزارآلات برنزی است.این تپه به لحاظ ارزش‌های تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و همانند سایر آثار ثبتی، حفاظت آن به وسیله سازمان میراث فرهنگی استان گلستان انجام می‌پذیرد.

پل آق قلا
پل تاریخی آق‌قلا در فاصله هجده كیلومتری شمال گرگان و در ابتدای شهر آق‌قلا بر روی رودخانه گرگان احداث شده است. این پل هفتاد و چهار متر طول دارد و در دو طرف آن جان‌پناهی به ارتفاع یک متر و نیم ایجادشده است.

این پل، چهار چشمه (طاق) دارد و پایه‌های آن در جهت شرقی و مخالف جریان آب به موج‌شكن‌هایی تجهیز شده‌اند.

پایه‌های پل در جهت غربی با آجر و اشكال هندسی تزیین شده است.

پل آق‌قلا در قرن نهم هجری قمری بنا شده و در ادوار بعدی خصوصاً در دوره صفویه بازسازی و مرمت شده است.

جاذبه های طبیعی

ارتفاعات وقله ها

پیرگرده
كوه جنگلی پیرگرده در فاصله بیست و پنج كیلومتری جنوب شرقی گرگان و درهشت كیلومتری روستای چهار باغ قرار گرفته است. ارتفاع این كوه سه هزارودوچهار متر است و سرچشمه رودهای چهار باغ، آب قزاق و باغشاه می‌باشد.

تاور آب
كوه جنگلی تاور آب در بیست و یک كیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله پنج كیلومتری شمال روستای چهار باغ واقع شده است. این كوه حدود دوهزارو نهصدوپنجاه متر ارتفاع دارد و سرچشمه‌ رودهای چهارباغ خاصه رود و آب قزاق می‌باشد.

تل‌انبار
كوه جنگلی تل‌انبار در فاصله بیست و سه كیلومتری جنوب گرگان و در شش كیلومتری شمال غربی روستای چهار باغ قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا سه هزارو سی متر است و سرچشمه رودهای چهار باغ، سوته‌رود و خاصه‌رود می‌باشد.

چلبه
كوه نیمه جنگلی چلبه در فاصله سی و یک كیلومتری جنوب شرقی گرگان و در پنج كیلومتری غرب روستای سیاه‌ مرزكوه دهستان كتول قرار گرفته است. ارتفاع این كوه حدود دوهزارو هشتصدوچهل متر و سرچشمه رود باغشاه رودبار و سیاه مرزكوه می‌باشد.

زرشك كوه
كوه نیمه جنگلی زرشك‌كوه دربیست و چهاركیلومتری جنوب گرگان و در فاصله هفت كیلومتری شرق روستای حاج‌آباد واقع شده است. ارتفاع این كوه حدود دوهزارو هفتصدوهفتاد متر و سرچشمه سوته‌رود و خاصه رود می‌باشد.

زیلان
كوه جنگلی زیلان در بیست و هفت كیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله هشت كیلومتری جنوب غربی روستای خولین دره در دهستان كوهپایه قرار دارد. ارتفاع این كوه حدود دوهزارو هشتصدوده متر و سرچشمه رودهای چل‌چلی، امام‌زاده قتور و خولین‌دره می‌باشد.

سرچال
این كوه در بیست و نه كیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله سه كیلومتری جنوب روستای چهار باغ دهستان كوهپایه قرار گرفته و حدود دوهزارو هفتصدوسی متر ارتفاع دارد.

سرلیسه
این كوه نیمه جنگلی در بیست و شش كیلومتری جنوب گرگان و در فاصله پنج كیلومتری شمال روستای شاه‌كوه پایین دهستان كوهپایه واقع شده است. ارتفاع كوه سرلیسه دوهزارو نهصدوده متر است.

گاوكشان
این كوه در سی و هفت كیلومتری جنوب گرگان و در فاصله شش كیلومتری جنوب شرقی روستای شاه كوه پایین قرار گرفته است. ارتفاع این كوه حدود سه هزارو هشتصدو سیزده متر است. كوه گاو‌كشان سرچشمه رودهای سرتنگه‌، چهارده و آب ترودبان می‌باشد. دامنه‌های شمالی این كوه به شهرستان گرگان ودامنه‌های جنوبی آن به شهرستان‌های شاهرود و دامغان مشرف است.

میلانه
این كوه در بیست و چهار كیلومتری جنوب غربی گرگان و در دو كیلومتری شمال روستای حاجی‌آباد قرار گرفته است. ارتفاع این كوه جنگلی دوهزاروهفتصدوسیوپنج متر است و سرچشمه رودخانه پاییز بن رودبار نیز می‌باشد.

جهان نما
این كوه در ارتفاعات جنوبی شهر گرگان و جنوب شرقی كردكوی واقع شده و جزو سلسله جبال البرز شرقی محسوب می‌شود. این كوه سه هزارو هشتادو شش متر ارتفاع دارد و نام خود را از روستایی كه در دامنه آن واقع شده، گرفته است. كوه جهان‌نما یكی از مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات‌وحش استان گلستان است.

هلالان
این كوه در چهل و دو كیلومتری جنوب غربی گرگان و در فاصله هشت كیلومتری روستای زردوان قرار گرفته است. ارتفاع این كوه از سطح دریا حدود دوهزاروهشتصدوپنجاه متر است. دامنه‌های شمالی این كوه به شهرستان گرگان و دامنه جنوبی آن به شهرستان دامغان مشرف است و در شمار قلل البرز شرقی محسوب می‌شود.

گرگان رود
این رودخانه از كوه‌های آلاداغ در بجنورد سرچشمه می‌گیرد و در مسیری به طول بیش از دویست كیلومتر، پس از عبور از دره‌های پرپیچ و خم كوهستانی، صحرای كلان، پیرامون شهر گرگان، گنبد‌كاووس، دشت گرگان و شهر آق‌قلعه در نقطه‌ای به نام «خواجه نفس» وارد دریای مازندران می‌شود. رودخانه گرگان رود حركتی آرام دارد، اما در مواقع بارندگی و سیلاب به علت عبور از زمین‌های رسی، گل‌آلود می‌شود. در حال حاضر سدی بر روی آن احداث شده و از آب آن استفاده‌های زراعی به عمل می‌آید. وجود دریاچه، سد و مسیر آرام و پرآب آن، امكانات قابل توجهی برای بهره‌برداری جهانگردی، به ویژه در زمینه ورزش‌های آبی فراهم كرده است.

آلستان
رودخانه آلستان از دامنه شمالی كوه « قرقلند » در چهل و هفت كیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه می‌گیرد و از دره غربی كوه‌های « نیله‌ته » و « گندی » رو به سوی شمال غربی سرازیر می‌شود. و پس از طی هفت كیلومتر با ریز آبه‌ای كه از سر چشمه‌سار های دامنه شمالی كوه « بی‌در » جاری است مخلوط می‌شود و پس از عبور از روستای آلستان با رودخانه «سیاه مرز كوه» مخلوط می‌شود و توامان رودبار محمد را پدید می‌آورند.

آناسخیوگ
این رودخانه از دامنه غربی كوه بیگلو در سی كیلومتری شمال شرقی كلاله دشت گرگان سرچشمه می‌گیرد و رو به سوی جنوب غربی و سپس به طرف جنوب جریان می‌یابد. در‌ روستای تنگر با رودخانه مادرسر مخلوط می‌شود و رودخانه دهانه را پدید می‌آورند.

اسماعیلك
رودخانه اسماعیلك از دامنه جنوبی ارتفاعات شمالی بخش كوكلان در چهل و پنج کیلومتری شمال شرقی كلاله شهرستان گرگان سرچشمه می‌گیرد و رو به سوی جنوب شرقی جریان می‌یابد و در روستای عرب به رود قرناوه می‌ریزد.

انجیلاب
این رودخانه از دامنه شمالی كوه جوزبند در سیزده كیلومتری جنوب گرگان سرچشمه می‌گیرد و به نام رودخانه «تول‌چشمه» رو به شمال سرازیر می‌شود. پس از طی حدود هشت كیلومتر به انجیلاب تغییر نام می‌دهد و به سوی شمال غربی از كوهستان خارج می‌گردد. پس از عبور از شرق روستای فتح‌باغ با ریزآبه‌های جنوبی مخلوط شده و در دشت گرگان محو می‌شود. مازاد آب این رودخانه در فصل‌های پرآب به رودخانه «قره‌سو» می‌ریزد.

خوانین دره
این رودخانه كه به آن راست دره نیز می‌گویند از دامنه كوه‌های «زیلان» چل‌چلی در سی كیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه می‌گیرد و نخست روستای «خولین دره» را سیراب می‌كند و در دو كیلومتری غرب روستای «نرسو» به رودبار محمدآباد می‌ریزد.

_{دره بزپل}
این رودخانه از دامنه كوه امام ابوالقاسم و كوه گاوكشان در سی و نه کیلومتری جنوب غربی گرگان سرچشمه می‌گیرد و به نام آب تورودبار از دره جنوبی باری كوه رو به غرب روان می‌شود. پس از طی حدود 8 كیلومتر كوه حاج‌قلی را از دامنه غربی دور زده و از طریق دره شرقی كوه‌های «هلالان» و «خوشی» رو به شمال غربی متوجه می‌گردد و به نام دره بزیل از میان جنگل عبور می‌كند و در دامنه غربی كوه سنگ تراشان به آب دره شمشیربر می‌ریزد.

بارچلی
این رودخانه از منطقه‌ای به نام «زرجو» واقع در دامنه غربی كوهی به همین نام در چهل و دوكیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستاهای چلی‌بالا و چلی‌پایین در روستای «بسی‌سر» به رودبار محمدآباد می‌ریزد.

قره سو
این رودخانه از مازاد آب رودخانه‌های امام‌زاده و گرماب دشت در شانزده كیلومتری شمال شرقی گرگان تشكیل می‌شود و با عبور از دهستان استرآباد، روستاهای دهستان مزبور را سیراب كرده و به نواحی سدن رستاق شرقی و سدن رستاق غربی وارد می‌شود. در این ناحیه روستاهای «یامپی»، «قرنجیك»، «گمیشلی دولی» و «كفشكیری» را سیراب می‌سازد و رو به سوی جنوب غربی به دهستان جعفربای جنوبی وارد می‌شود و پس از قطع راه‌آهن گرگان- بندر تركمن و راه اتومبیل‌رو و خط آهنی ساری- بندر تركمن، در روستای ساحلی قره‌سو به دریای خزر می‌ریزد. در فصل‌های بارانی و یا بارندگی‌های شدید، مازاد آب رودخانه‌های دبه‌دار، چهل و چهار آب، انجیلاب، فسن رود، شصت كلا و خشكه‌رودبار به ترتیب از شرق به غرب به این رودخانه می‌ریزد.

وجا دره
این رودخانه از دامنه غربی كوه قلعه موران، در فاصله پنجاه و سه كیلومتری شرق گرگان سرچشمه می‌گیرد و از دره میان كوه‌های «چخماقی» در شمال و «آقندوكمر» در جنوب رو به غرب جریان می‌یابد. در روستای زرین‌گل به سوی شمال غرب منحرف شده و به دشت گرگان وارد می‌گردد و به مصرف كشاورزی می‌رسد. مازاد آب این رود در فصل‌های پرباران و سیلاب‌های بزرگ به رود گرگان می‌ریزد.

گرماب‌ دشت
رودخانه گرماب‌دشت از تلاقی آب‌ «چل‌چلی» با ریزآبه‌ای كه از دامنه شمال غربی كوه «یزدكی» واقع در منطقه اسب‌چر سرچشمه گرفته است، در نقطه‌ای به فاصله بیست و هفت كیلومتری جنوب شرقی گرگان تشكیل می گردد و به نام رودخانه باغشاه از دره جنوبی كوه «اولنگ» رو به غرب روان می‌گردد.در منطقه‌ای به نام سفالین با آب قزاق مخلوط می‌شود و پس از عبور از گرماب‌دشت به همین نام تغییر نام داده و در دامنه غربی كوه اولنگ با آب جوزولی پیوند می‌یابد و رو به سوی روستای توسكستان از منطقه غوله سنگ عبور می‌كند. پس از عبور از دامنه غربی تپه ابراهیمو به دشت گرگان وارد می‌شود. در این منطقه نخست با رودخانه «دیه‌دار» مخلوط می‌گردد و پس از عبور از روستای فیض‌آباد و آلو كلاته به رودخانه «قره‌سو» می‌ریزد.

آبشار باران كوه
آبشار باران كوه یكی دیگر از آبشارهای زیبای استان گلستان است كه در هجده كیلومتری جنوب غربی گرگان و در مسیر رودخانه شصت كلا و پارك جنگلی باران كوه واقع شده است.

آبشار زیارت
آبشار زیارت از آبشارهای زیبای استان است كه در روستایی به همین نام از توابع شهرستان گرگان واقع شده و درفصول مساعد سال پذیرای علاقمندان به تفریح و تفرج در طبیعت می‌باشد.

چشم اندازهاوجنگل ها

منطقه جنگلی ناهارخوران
منطقه جنگلی ناهارخوران یكی از كانون‌های مورد علاقه و استفاده شهروندان گرگانی، توریست‌های بین راهی و دوستداران طبیعت است. این ناحیه اردوگاه جهانگردی مجهزی دارد.امكانات تفرجگاهی این ناحیه جنگلی مشتمل بر میز، نیمكت، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و نمازخانه است كه در اختیار مراجعه كنندگان قرار می‌گیرد. همچنین هتل، رستوران و كمپینگ نیز دارد.

پارك جنگلی قرق
این پارك در بیست و چهاركیلومتری شرق گرگان و در مسیر جاده اصلی گرگان مشهد قرار دارد و مشتمل بر پارك وحش، تأسیسات رفاهی و پارك بازی می‌باشد. پارك جنگلی قرق از تفرجگاه‌های مهم گرگان است كه در تمام طول سال مورد بهره‌برداری وسیع قرار می‌گیرد.

منطقه حفاظت شده جهان‌نما
منطقه حفاظت شده جهان‌نما كه از نام یك دهكده ییلاقی در دامنه آن اقتباس شده است، در سال هزارو سیصدو پنجاه و دو براساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست با وسعتی معادل سی هزارو ششصدو پنجاه هكتار به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید.

این دهكده و دهكده‌های متصل به آن مانند سعدآباد محله، آب دره وغیره كه در درون منطقه حفاظت قرار گرفته‌اند، از سال‌های قدیم محل گذران اوقات فراغت مردم گرگان بوده است.

این منطقه در ارتفاعات جنوب گرگان و جنوب شرقی كردكوی قرار گرفته است.پست‌ترین نقطه آن ششصد متر و بلندترین نقطه آن هزارو شصت و هشت متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

پوشش گیاهی منطقه به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب بسیار متنوع است، ولی متأسفانه در اثر دخل وتصرفات انسانی و چرای مفرط و بی‌رویه دام‌ها و احداث جاده‌ها و امثالهم دچار تغییرات و مشكلات شده است.به طور كلی جامعه غالب گیاهی منطقه عبارتند از:

درختان پهن برگ همراه با علفزارها و بوته‌زار و گونه‌های ارس و درختچه‌های پهن برگ شامل راش، آزاد، زرشك، ممرز، سرخدار، كلاه میرحسن، بلندبازو، نمدار، گل‌‌گاوزبان، كچف، ارس و درمنه.از زیستگاه‌های عمده منطقه، تركت را می‌توان نام برد كه بخشی از منطقه امن جهان‌نما را تشكیل می‌دهد و زیستگاه عمده مرال شوكا، پلنگ ، خرس، خوك وحشی و گرگ است.

یكی دیگر از زیستگاه‌ها چلستان است كه در محدوده آن مرال، خرس، گرگ، پلنگ و قوچ و میش و كل و بز یافت می‌شود.

البته گاو موزی‌كش و زیستگاه‌های اطراف آن منطقه مناسبی برای مرال، شوكا، خرس، پلنگ و دیگر گونه‌های جنگل‌زی است كه در جنوب آن قوچ و میش زیست می‌كند.زیستگاه‌های قلقله، آق‌رضا،چكل گدا، لنده‌كوه، تالو، خوش‌دستی، لندو و مغزی از زیستگاه‌های كل و بز و قوچ و میش است و در بعضی از قسمت‌های آن مرال نیز زیست می‌كند.

زیستگاه‌های شربت، كولیجال، سوته و گرمه توهم محل زندگی خرس، شوكا، مرال و پلنگ است و در قسمت‌های صخره‌ای آن كل و بز زیست می‌كنند.منطقه حفاظت شده جهان‌نما به علت كوهستانی بودن منطقه و پوشش بوته‌زاری و علفزاری در كنار درخت‌زارهای تنك، گونه‌های بسیار باارزشی از پرندگان را در خود جای داده است كه در بین آنها كبك دری، عقاب طلایی و هما نیز دیده می‌شود.

در جهان‌نما گونه‌های مختلفی از پرندگان مانند شكاری‌‌ها، لاشخور‌ها، طرقه‌ها، جغدها، كبوترها، زنبور‌خورها، سسك‌ها، سعوها، عقاب‌ها، كلاغ‌های زرد پره‌ها و غیره را می‌توان مشاهده كرد.

پستاندارانی مانند مرال،شوكا، كل، بز، قوچ،‌میش، پلنگ، خرس، گرگ، راسو، شغال، خارپشت‌ها و دوزیستان نیز در منطقه یافت می‌شود كه به علت شكار بی‌رویه، تعداد جمعیت آنها شدیداً‌ كاهش یافته است.

چشمه‌سارهای زیادی در داخل منطقه حفاظت شده و محیط‌های اطراف آن وجود دارد كه سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های بزرگ و كوچكی است كه به عنوان ذخایر منابع آبی محسوب می‌شود كه به خارج از منطقه جریان می‌یابند.در ذیل به تعدادی از رودخانه‌ و چشمه‌های مهم منطقه حفاظت شده جهان‌نما اشاره می‌شود:

رودخانه‌های سفیدرود، تركت، مغزی، چهارباغ.چشمه‌های زیارت، مغزی، مارسنگ، اسبومرگاه، شاه‌پسند،‌تركت، حاجی‌آباد، گچیان، مراد چشمه، قل‌قله، وارا، خوش‌دستی، كلی چال، قورمه‌تو، پاییزین، قلعه سرك.

اماكن زیارتی ومذهبی

مسجد جامع گرگان
بنای اصلی مسجد جامع گرگان در محله نعلبندان این شهر واقع شده است. با توجه به وجود مناره‌ آجری دوره سلجوقی، بنای اولیه مسجد نیز به همان دوره تعلق دارد و در دوره‌های بعدی به طور گسترده بازسازی، تعمیر و تزیین شده است. در حال حاضر به غیر از مناره، اثر دیگری از بنای اولیه مسجد برجای نمانده است. بیشتر بازسازی‌ها در دوره تیموری، صفوی و دوره حاضر صورت گرفته است.

بنای مسجد با طرح مربع مستطیل، وسعتی حدود هزارو شش صد متر مربع را در برمی‌گیسرد و شامل صحن وسیع مستطیل شكل، ایوان‌های شرقی و غربی، شبستان‌های چهارگوشه بنا، ورودی‌های شمالی و جنوبی، مناره دوره سلجوقی و كتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌های تاریخی است.

مناره آجری بنا با طرح استوانه‌ای تزیین آجركاری و كتیبه كوفی آجری دارد و قابل مقایسه با دیگر مناره‌های دوره سلجوقی است.

به نظر می‌رسد كه بخش فوقانی منار ویران شده و به جای آن یك مأذنه چوبی در دوره‌های بعد جایگزین شده است.

از آثار نفیس و تاریخی مسجد می‌توان به در و منبر چوبی منبت‌كاری شده و فرامین و سنگ نوشته‌های پادشاهان صفوی و افشاریه اشاره كرد.در قدیمی و منبت‌ مسجد كتیبه‌ها و كنده كاری‌های زیبایی دارد كه برای نگهداری و حفاظت برداشته شده و به جای آن در جدیدی قرار داده شده است.

منبر نفیس و تاریخی مسجد نیز دارای كتیبه‌هایی است كه براساس متن آنها، این مسجد و منبر یك بار در سال هشت صدو نود و پنج ه.ق در زمان پادشاهی معین‌الدین ابوالقاسم بابر- حاكم هرات- توسط امیر باباحسن- فرماندار استرآباد تعمیر و بازسازی شده.و بار دیگر در سال هزارو هجده هجری قمری در زمان شاه عباس اول توسط قطب‌الدین احمدبن ملا علی

استرآبادی و سرانجام به سال هزار و یک صد و پنجاه و هفت هجری قمری در زمان نادرشاه افشار توسط حاجی قربان آقا- ناظر محمدحسین خان قاجار بیگلربیگی استرآباد- مجددا تعمیر و بازسازی شده است. فرامین و وقف‌نامه‌های موجود در مسجد دارای تاریخ‌هایی از اوایل دوره صفوی تا اوایل دوره قاجاریه است و موضوعات مختلفی را شامل می‌شود.

مسجد گلشن
این بنا نزدیك چهار راه میدان شهر گرگان واقع شده است. بنای اولیه مسجد را به دوره صفویه منسوب می‌دانند كه در دوره قاجاریه تعمیر و بازسازی شده است.

این مسجد در سالهای اخیر علی‌رغم ثبت تاریخی، تخریب و مسجد جدیدی با اسلوب مشابه مسجد قدیمی جایگزین آن شده است. گفته می‌شود كه ایوان جنوبی مسجد به بنای اولیه مربوط است، اما ظاهر بنا نشان می‌دهد كه به صورت كامل بازسازی وتزیین شده است.

مسجد امام حسن‌عسگری (ع)
این مسجد در شهر گرگان واقع شده است. بنای فعلی آن بعد از پیروزی انقلاب اسلامی احداث شده و فاقد جنبه‌های تاریخی و هنری است. آنچه كه به اهمیت تاریخی این بنا مربوط می‌شود، یك قدمگاه نسبتاً‌ قدیمی است كه در كنار مسجد واقع شده است.

امام‌زاده روشن
این آرامگاه در روشن‌آباد گرگان در وسط باغ و قبرستان واقع شده است.ساختمان اصلی این بنا به قرن نهم هجری قمری تعلق دارد.

دو لنگه در نفیس آن تاریخ سال هشت صد و شصت و پنج هجری قمری را دارد. این بنا در نتیجه تعمیرات دوره‌های بعد به صورت جدیدی درآمده است.

صندوق روی مرقد دارای تاریخ هشت صد و هفتاد و پنج هجری قمری است و نام سازنده آن، استاد حاجی عبدالله كه به خط رقاع بر روی آن حك شده است. این بنا تحت شماره سیصدو پنجاه و هشت به ثبت تاریخی رسیده است.

امام‌زاده نور (اسحاق)
امام‌زاده اسحاق‌بن‌ موسی بن جعفر یكی از مفاخر معنوی و روحانی شهر گرگان، در محله سرچشمه این شهر واقع شده و بنای آن قدمتی شش صد ساله دارد.

اسحاق‌بن موسی‌بن جعفر برادر تنی حضرت امام رضا(ع) است.

اكثر كسانی كه به زیارت این امام‌زاده می‌آینددانشجویان، محصلین و افراد زیر سی سال هستند.

یكی از نكات جالب و دیدنی در خصوص این امام‌زاده، آن است كه هنگام تحویل سال نو بیش از دو هزار نفر در امام‌زاده نور گرگان تجمع می‌كنند.

و پس از پایان مراسم تحویل سال به همه آنها كارت‌های تبریك، نقل و سكه اهدا می‌شود.

امام‌زاده هندیجان
این امام‌زاده در بیست كیلومتری جنوب روستای هندیجان نوكنده گرگان و در دامنه رشته كوه البرز و در مسیر جاده كوهستانی نوكنده به دامغان قرار دارد و یكی از زیارتگاه‌های مردم بومی محسوب می‌شود.

مراكزخرید

بازار قدیمی گرگان
این بازار به بازار «نعلبندان» معروف است و در داخل بافت قدیم شهر گرگان- بعد از میدان شهرداری – قرار دارد. در بافت قدیم گرگان، ابنیه تاریخی – مذهبی،‌آب‌انبارها،‌كاروانسراها و تیمچه نیز وجود دارد. بازار قدیمی گرگان در روزگاران گذشته از جمله مراكز مهم داد و ستد كالا، توزیع و نشر افكار و عقاید فرهنگی- اجتماعی بوده است. این بازار اگر چه در اثر گذشت زمان وعوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحول یافته، معهذا امروزه نیز به عنوان مركز كالبد اصلی شهر، محل داد و ستد كالا و تجمع فروشندگان و خریداران كالا می‌باشد.

لازم به ذكر است كه در سال‌های اخیر، توسعه و گسترش بی‌رویه فضاهای شهری و شهرسازی به بافت قدیمی شهر، به محلات و فضاهای موجود آن آسیب رسانده و موجب تغییراتی در چهره اصلی بافت قدیم شده است. بازار قدیمی گرگان كه قدمتی دیرینه دارد، از نظر سبك معماری و راسته‌های مربوطه، یكی از زیباترین بازارهای استان منطقه شمال ایران محسوب می‌شود. این بازار یكی از مراكز مهم عرضه انواع محصولات بومی و غیربومی است و محصولات مهم صنایع دستی آن، بویژه دستبافت‌های تركمنی معروفیت خاصی دارد.

روز بازار و هفته بازارها
پنج‌شنبه بازار آق‌قلا در مركز شهر آق‌قلا قرار دارد. در این بازار انواع كالاها و تولیدات صنایع روستایی عرضه می‌شود.دوشنبه‌بازار تركمن كه بخشی از بازار قدیمی تركمن‌ها محسوب می‌شود و در ابتدای ورودی شهر تشكیل می‌گردد و محل عرضه انواع كالاها وتولیدات صنایع روستایی است.

جمعه‌بازار گرگان كه در روزهای جمعه تشكیل می‌شود و دستفروش‌ها و توزیع‌كنندگان، اجناس خود را در این محل به معرض فروش می‌گذارند. این روز بازار در خیابان امامزاده عبدالله شهر گرگان تشكیل می‌شود.جمعه بازار گنبد كه محل تجمع دستفروش‌ها توزیع‌كننده‌های اجناس و انواع كالاهاست ودر ابتدای ورودی شهر گنبد در روزهای جمعه تشكیل می‌شود.

 

 

 

شهرستان بندر ترکمن
شهر ترکمن از شهرهای غرب استان گلستان است که از طرف شمال به جمهوری ترکمنستان و از طرف جنوب شرقی به شرستانهای گرگان و علی آباد و از طرف جنوب به شهرستان کردکوی و از طرف غرب به دریای مازندران و شهرستان بندر گز ارتباط دارد. این شهرستان‌ صد و نود هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و دارای دو بخش سی دهستان و دو شهر بندر ترکمن و گمیشان می باشد.

از مهمترین ویژگی های این شهرستان موقعیت صید گاهی و گردشگری آن است.

جاذبه های گردشگری آن عبارتند از تالاب گمیشان و صیدگاههای مجاور آن که با وجود پرندگان آبزی و کنار آبزی که پیوسته چشم انداز طبیعی و زیبایی دارد.

در فصل مهاجرت پرندگان با ورود پرندگان مهاجر, بر زیبایی آن می افزاید.

جاذبه های طبیعی

آشورا ده
یكی از جلوه‌های تماشایی استان گلستان، همچون سایر نواحی شمالی ایران، وجود روستاهای زیبا بویژه در دل جنگل‌های آن است.گذر از این روستاهاوبازدیدازآداب ورسوم آنان وتوقف دركنارمردم باصفا و مهربان آنها، خاطره‌ای فراموش ‌ناشدنی برای هرعلاقه‌مندبه سفروتفرج فراهم می‌آورد. ازجمله این روستاها می‌توان به ناحیه روستایی آشوراده اشاره كرد.

آشوراده از جمله نقاط دیدنی و تماشایی استان گلستان و از توابع شهرستان بندرتركمن است كه دربیست و پنج كیلومتری مركز استان یعنی شهر گرگان واقع شده است.آشوراده به شكل جزیره است و آب و هوای معتدل مرطوب دارد.

زبان مردم این جزیره فارسی و تركی است. همه مردم، مسلمان و پیرو مذهب شیعه یا سنی هستند.

این جزیره زیستگاه‌ مناسبی برای انواع جانوران است وهمواره یكی ازجزیره‌های دیدنی وتوریست‌پذیراستانگلستان محسوب شود. تماشای صیدماهیان خاوری،اسكله،تأسیسات بندرتركمن سواحل جزیره آشوراده از جاذبه‌های این ناحیه به شمار می‌آید.

دریای خزر
مهم‌ترین منابع آبی جذب جهانگرد در استان گلستان، دریای خزر و سواحل زیبای آن با چشم‌اندازها و مناظر بسیار بدیع، دلنشین و دیدنی است و همواره مسافران بسیاری را از دور و نزدیك به سوی خود جلب می‌كند. دریای مازندران از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بس بالایی در زمینه بهره‌برداری‌های جهانگردی برخوردار است كه در نوع خود شاید كم‌نظیر باشد.

سواحل و كرانه‌های دریای خزر در پیوند با جلگه سرسبز و كوه‌های بلند سر به فلك كشیده البرز، از دیدنی‌ترین و جالب‌ترین نقاط استان است.دریاچه خزر 438 هزار كیلومتر مربع و سعت دارد و بزرگ‌ترین دریاچه جهان به شمار می‌رود.

سواحل جنوبی آن از خلیج حسینقلی تا آستارا به خط ساحلی ایران مربوط است.سواحل گوشه جنوب شرقی، قسمتی از ضلع جنوبی و شرقی دریای خزر به استان گلستان(به خصوص شهرستان‌های بندر تركمن و كردكوی) محدود است. كناره‌های دریا عموماً پست و ماسه‌زار و در بعضی نقاط به صورت تپه‌های ماسه‌ای ساحلی درآمده است.

دریای خزر نقش تعیین‌كننده‌ای در آب و هوای سواحل شمال ایران دارد. می‌توان گفت كه زیبایی‌های كم‌نظیر گرگان به موجودیت و حفظ شرایط زیستی این دریا بستگی دارد.در محدوده استان گلستان دو اسكله بندر گز و بندر تركمن با كاركرد تفریحی و تفرجی، از تفرجگاه‌های مهم استان و از اماكن مطلوب جهت گذران اوقات فراغت شهروندان و مسافران محسوب می‌شود.

مجموعه تالاب‌های آق‌قلا و اترك
این مجموعه در قسمت جنوبی رودخانه اترك واقع شده و مشتمل بر تالاب‌ها و مرداب‌های اینچه، آلماگل، آلاگل، اینجه برون، بی‌بی شیروان، آجی‌گل، نمك و دانشمند است كه مجموع مساحت آنها هزارو دویست و پنجاه هكتار تخمین زده می‌شود.

برخی از این تالاب‌ها از جمله تالاب‌ آلاگل در فهرست كنواسیون تحقیقات بین‌المللی پرندگان آبزی و مهاجر در سال هزارو سیصدوپنجاه به ثبت رسیده است.

فاصله تالاب‌ها از یكدیگر بسیار نزدیك است و آب و هوای محدوده آنها مدیترانه‌ای گرم با تابستان‌های خشك و گرم و زمستان‌های ملایم می‌باشد.

سطح آب تالاب‌ها در زمان پرآبی به بیش از دوهزارو پانصد هكتار نیز می‌رسد.این مساحت به عواملی نظیر میزان آب ورودی و خروجی، به اقلیم و دیگر عوام محیطی بستگی دارد.آب این تالاب‌ها از رودخانه‌ اترك تأمین می‌شود.

تالاب‌های یاد شده محل زیست پرندگان مهاجر متنوعی است كه از جمله آنها می‌توان به فلامینگو‌ها ، قوها، غازها، حواصیل و... اشاره كرد. فصل شكار طبق تقویم اداره محیط‌زیست از اول پاییز تا آخر زمستان هر سال و هر هفته دو روز(چهارشنبه و جمعه) می‌باشد.

از ماهیان این تالاب‌ها نیز می‌توان به كولی، اورنج، سیم‌پرك و شیشه ماهی اشاره كرد كه فصل صید آن طبق مجوز اداره محیط‌زیست گنبد از پانزده اردیبهشت تا پانزده اسفند ماه هر سال می‌باشد.

از آنجا كه این مجموعه‌ تالاب‌ها و مرداب‌ها دارای راه‌های دسترسی، محوطه‌های اطراق، چشم‌اندازهای دشتی، مرغزارهای وسیع و پرندگان بومی و مهاجر، همچنین استفاده‌های طبی می‌باشند، قابلیت‌های فوق‌العاده‌ای را برای ایجاد یك كانون توریستی فراهم می‌كنند. شكار و صید بی‌رویه، چرای دام، وارد كردن گونه‌های غیر بومی، قطع اشجار و... ازجمله عوامل تهدیدكننده این تالاب‌ها به شمار می‌آیند.

تالاب گمیشان
مجموعه تالاب گمیشان به دلیل تنوع زیستی، وجود گیاهان آبزی و كنار آبزی به عنوان یك ذخیره‌گاه ژنتیكی با ارزش از گونه‌های پرندگان، آبزیان و گیاهان آبی، اهمیت یافته است.این تالاب‌ در 60 كیلومتری شمال غرب گرگان پس از گذر از گرگان، بندر تركمن، گمیشان و خواجه نفس واقع شده است.

مشاهده بیش از 20 گونه ماهی و 100 نوع پرنده كه تعدادی از آنها نیز نادر هستند،از جمله جلوه‌های تماشایی تالاب گمیشان می‌باشد.علاوه بر آن، این تالاب به عنوان یك منطقه تفریحی، آموزشی در سطح كشور مطرح است و همه ساله در فصول مختلف سال علاقه‌مندان بی‌شماری را به سوی خود جذب می‌كند.

 

 

 

شهرستان علی آباد
شهرستان علی آباد از شهرستانهای مرکزی استان گلستان است که از جانب غرب و شمال به شهرستان گرگان و از طرف جنوب به شهرستان شاهرود واقع در استان سمنان و از طرف شرق به شهرستان گنبد ارتباط دارد و مساحت آن بالغ بر 1163 کیلومتر مربع می‌باشد و از نقطه نظر تقسیمات داخلی استان دارای یک بخش و دو دهستان و یک شهر می باشد.

این شهرستان به دلیل داشتن موقعیت طبیعی مرتبط با مناطق جنگلی از نظر جاذبه های گردشگری موقعیت مناسبی دارد. تفرجگاه جنگلی کبودال در 5 کیلومتری جنوب شهر علی آباد واقع گردیده است.

این مکان در حاشیه رودخانه ای است که سرچشمه آن در مسیر رودخانه با داشتن آب زلال و شفاف از دره ای با درختان انبوه جنگلی عبور نموده و محیط با صفایی را ایجاد نموده است , وجود سکوهای اقامت موقت برای نصب چادر و اجاق های طبخ غذا جاذبه بیشتری برای جلب گردشگری و مشتاقان طبیعت فراهم آورده است.

ارتفاعات وقله ها

تكیانو
كوه تكیانو در بیست و دوكیلومتری جنوب شرقی علی‌آباد و در فاصله هفت كیلومتری جنوب روستای افراتخته قرار گرفته است. ارتفاع این كوه دوهزارو نهصدویک متر است. كوه جنگلی تكیانو سرچشمه رودهای افراخته و كردروی می‌باشد.

قرقلند (قره‌قلند)
این كوه در بیست و هفت كیلومتری جنوب علی‌آباد و در هشت كیلومتری جنوب شرقی روستای الستان قرار گرفته است. ارتفاع این كوه حدود و سه هزارو سی و نه متر است. كوه نیمه جنگلی قرقلند سرچشمه رودهای گل‌یوری، رودبار الستان و آقران می‌باشد. همچنین چشمه‌های متعددی از این كوه سرچشمه می‌گیرند و سرازیر می‌شوند.

گل
این كوه نیمه جنگلی در بیست و شش كیلومتری جنوب علی‌آباد و در فاصله شش كیلومتری جنوب شرقی روستای الستان واقع شده و ارتفاع آن سه هزارو ده متر است. این كوه سرچشمه رودهای الستان و آخران نیز می‌باشد.

نیله‌ته
این كوه در بیست و پنج كیلومتری جنوب علی‌آباد و در هشت كیلومتری جنوب شرقی روستای الستان از توابع كتول واقع شده است. ارتفاع این كوه نیمه جنگلی دوهزاروهشتصدوسی متر است. رودهای الستان و رودبار و همچنین چشمه‌های فراوانی از این كوه سرازیر می‌شوند.

چشمه ها و آبشارها

چاه علی
این رودخانه از دامنه غربی كوه رشته خاك در شانزده كیلومتری شرق علی‌آباد سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از روستای مشیرآباد به دشت گرگان وارد می‌شود و رو به سوی شمال غربی از كنار روستای كنیزك، گلی‌جان و ایمر به دریاچه ایمر می‌ریزد. شاخه دیگر آن به سوی غرب متوجه می‌شود و در هشت كیلومتری شرق روستای انبار الوم به رودخانه گرجوان وارد می‌گردد.

گرجوان
این رودخانه از به هم پیوستن رودهای «وجادره» و «زرین‌گل» در هشت كیلومتری جنوب شرقی علی‌آباد تشكیل می‌گردد و رو به سوی شمال، روستای «املك» و «سنگدوین» از ناحیه كتول را مشروب می‌كند و پس از عبور از شرق دریاچه قاسم‌خان، روستای بدراق را پشت سر می‌گذارد. پس از انحراف به سوی غرب و مخلوط شدن با رودخانه چاه علی‌ در سه كیلومتری شرق روستای انبار الوم، به گرگان رود می‌ریزد.

آبشار كبودوال
این مجموعه آبشار در دره‌ای نسبتاً عمیق و بسیار زیبا و در جنگل انبوه و دیدنی كبودوال واقع شده است. كبودوال در پنج كیلومتری جنوب علی آباد كتول قرار دارد.

پارك جنگلی دلند
این پارك در مسیر آزاد شهر- علی‌آباد واقع شده و جزو آن دسته از پارك‌های جنگلی است كه امكانات تفرجگاهی مناسبی از قبیل میز، نیمكت، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و نمازخانه دارد. پارك جنگلی دلند قابلیت‌های تفرجگاهی ویژه‌ای دارد و مورد استفاده وسیع مسافران بین راهی قرارمی‌گیرد.

 

 

شهرستان کردکوی
کرد کوی را در گذشته تمیشه می گفتند.که نام بخشی از غرب گرگان بوده و در اواخر زمامداری تیموریان و اوایل زمامداری صفویه, گروهی از عشایر کردستان به این محل کوچانده شدند. به همین دلیل در اوایل کار به کرد محله و مدتی پس از آن به کردکوی شهره گردید.

مراكزتاریخی وباستانی

برج رادكان غربی
این برج نزدیك روستای رادكان،بیست و چهارکیلومتری كردكوی و در پنجاه و چهار کیلومتری جنوب گرگان بر فراز تپه‌ای با موقعیت خاص طبیعی و سوق الجیشی واقع شده است.این بنا سی و پنج متر ارتفاع و بدنه ساده آجرچین دارد كه در فواصل معین بدنه آن، سوراخ‌های داربستی در هنگام احداث بنا تعبیه شده است.

زیباترین قسمت بنا، در بخش فوقانی آن قرار دارد و مشتمل بر دو ردیف قطاربندی و دو كتیبه كوفی است كه نام بانی آن و تاریخ ساختمان بر آن نوشته شده است.

كتیبه بنا به صورت كشیده نوشته شده است و عده‌ای آن را تقلیدی از معماری گنبد قابوس می‌دانند.با این تفاوت كه گنبد برج رادكان به صورت دوپوش است و پوشش فوقانی به صورت

مخروطه بلند جلب توجه می‌كند و از شاهكارهای معماری قرون اولیه به شمار می‌آید.سر در ورودی بنا بر پرتگاهی مشرف است.طرح داخلی برج رادكان مدور و نمای بسیار ساده دارد.

تمام بدنه بنا از آجر ساخته شده و آجرهای آن از نظر پختگی، رنگ و استحكام نظیر آجرهای گنبد قابوس است.ملاط به كار رفته در بنا گچ است. تا دوره قاجار، بر بالای ورودی بنا،كتیبه‌ای به خط كوفی وجود داشته كه به سرقت رفته است.

این برج محل دفن یكی از اسپهبدان آل باوند طبرستان به نام ابوجعفر محمدبن و نوریان باوندی است. بنای برج در تاریخ چهار صد و هفت ه.ق شروع و در سال چهار صدو یازده هجری قمری به پایان رسیده است.

جاذبه های طبیعی

پناهگاه حیات وحش میانكاله
این پناهگاه مشتمل بر خلیج گرگان، جزیره آشوراده و شبه‌جزیره میانكاله است كه حدود هفت هزار هكتار وسعت دارد و به عنوان یكی از ذخایر زیست محیطی كره زمین از سوی یونسكو به ثبت رسیده است.

پناهگاه میانكاله، تنها بازمانده از مناطق نیمه مشجر سواحل دریای خزر است وبهشت آبزیان و پرندگان مهاجری است كه همه ساله در فصل زمستان از كشورهای سردسیر شمالی به سوی آن پرواز می‌كنند و به زمستان گذرانی می‌پردازند.

از انواع این پرندگان می‌توان اردك ماهی‌های وحشی،‌غاز، قو، فلامینگو(مرغ آتشین) و پلیكان(مرغ سقا) را نام برد. پرندگان بومی مثل قرقاول، دراج زنگوله بال هم در پیرامون آن زندگی می‌كنند.

از این پناهگاه حیات وحش، می‌توان ضمن استفاده‌های علمی- آموزشی، بهره‌برداری‌های سیاحتی وسیعی به عمل آورد كه در حال حاضر نیز به طور محدود صورت می‌گیرد.

خلیج گرگان
خلیج گرگان بزرگ‌ترین خلیج دریای خزراست كه براثر پیشروی وگسترش شرقی رشته ساحلی شبه جزیره میانكاله در جنوب شرقی دریای خزرتشكیل شده است.وسعت خلیج گرگان حدودچهارصدکیلومترمربع است.طول خلیج درجهت غربی شرقی حدودهفتاد كیلومتر

وعرض آن نیز بین سیزده تاچهارده کیلومتراست، ولی كاملاً برخلاف شبه جزیره میانكاله،ازغرب به شرق به عرض‌خلیج افزوده می‌شود.

خلیج گرگان كم‌عمق است بطوریكه با درنظرگرفتن بالاآمدگی آب،حداكثرعمق آن به چهارمتر می‌رسد و ازغرب به شرق تاحوالی ضلع جنوبی آشوراده به عمق آب افزوده می‌شود.

درجه شوری آب خلیج درقسمت‌های غربی به علت كمی عمق و افزایش تبخیر، قدری بیش‌تر ازشوری آب دریای خزر است.دردهانه رودهای پرآبی مانند قره‌سو و گهر باران به علت ورود آب شیرین، از درجه شوری آب آن كاسته می‌شود و برعكس به درجه گل ‌آلودگی آن افزوده می‌شود.

حدود بیست و پنج رود و نهر كوچك از دامنه شمالی البرز وارد خلیج گرگان می‌شوند.در كل، مقدار آب ورودی خلیج(به استثنای ماه‌های آبان تا اسفند) كمتر از آب خروجی است و كمبود آب آن از طریق دریای خزر تأمین می‌شود.این وضع سبب شده است كه یك جریان شدید طولانی از دریا به خلیج و یك جریان ضعیف و كوتاه مدت از خلیج به دریا، از طریق تنگه بندر تركمن- آشوراده برقرار گردد.

اكولوژی خلیج گرگان تحت تأثیر دریای خزر، رودهای مجاور و شبه جزیره میانكاله قرار گرفته است كه در رشد و تكثیر آبزیان، ماهیان استخواندار و ماهیان غضروفی و جذب پرندگان زمستانی نقش مهمی دارد.بدین جهت می‌توان گفت كه شبه جزیره میانكاله و خلیج گرگان دو محیط زیستی و جغرافیایی جدایی ناپذیرند.

اگرچه خلیج گرگان و شبه جزیره میانكاله به صورت یك محدوده زیستی حفاظت شده درآمده، ولی وجود صید بی‌رویه و بی‌ موقع، افزایش واردات فضولات صنعتی، دامداری و كشاورزی از یك سو و اهمیت زیست محیطی خلیج و لزوم بهره‌برداری بیشتر از منابع غذایی برای جمعیت فزاینده كشور از سوی دیگر، ازجمله مسائلی است كه می‌تواند لزوم توجه بیشتر و انجام پژوهش‌های بیشتر در خصوصیات خلیج گرگان و شبه جزیره میانكاله را توجیه كند.

ساحل بندر گز
ساحل زیبا و آرام بندرگز در حاشیه دریای خزر و در فاصله 3 كیلومتری شمال جاده آسیایی تهران -‌ مشهد واقع شده و امكانات تفریحی و اقامتی و رفاهی مناسبی برای استراحت و استفاده بازدیدكنندگان دارد.

 

 

شهرستان گنبد کاووس
این شهر در بخش شرقی استان گلستان واقع گردیده است و از طرف شمال با جمهوری ترکمنستان , از طرف غرب با شهرستان علی آباد , از طرف شرق با شهرستان مینو دشت و از طرف جنوب به استان سمنان محدود میشود.

و از نظر تقسیمات داخلی استان, مشتمل بر 4 بخش , 11 دهستان , 5 شهر که به ترتیب گنبد , آزادشهر , خان ببین , رامیان و‌ دلند است.

یکی از بی نظیرترین یادمان های برجسته معماری ایران در دوره اسلامی گنبد قابوس بن وشمگیر است که در شمال شهر گنبد کاووس در 3 کیلومتری بازمانده شهر قدیمی جرجان مرکز حکومت آل زیار قرار دارد.

و از نظر هنر معماری و تاریخی یادگاری بس از ارزنده از دوران آبادی و شوکت سرزمین جرجان و دودمان آل زیار است.

مركزتاریخی و باستانی

میل گنبد قابوس(گنبد كاووس)
بنای آجری میل گنبد قابوس از نقطه نظر عظمت معماری، ویژگی‌های هنری و تكنیكی در زمره بزرگترین مفاخر معماری قرن چهارم هجری قمری به شمار می‌رود. ساختمان این میل كه آرامگاه شمس‌المعالی قابوس‌بن وشمگیر زیاری است، در بالای تپه‌ای در میان پارك بزرگ شهر گنبدكاووس واقع شده است.

این بنا زیباترین و‌‌‌ باشكوه‌ترین بناهای اوایل دوره اسلامی است كه علیرغم استفاده بسیار كم از عناصر تزیینی، دارای ساختارهای متناسب، موزون، مستحكم و زیباست كه نوعی احساس شكوه و زیبایی را به بیننده القا می‌كند.

ساختمان میل در اصل متشكل از سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطی است كه روی هم رفته پنجاه و پنج متر ارتفاع دارند.ساقه این میل بر روی پایه‌ای مدور قرار دارد و تنها نزدیك به دو متر آن بیرون از زمین است و براساس مطالعات به عمل آمده بخش بزرگی از آن در دل زمین فرو رفته است.

خود ساق با نمای دایره‌ای پره‌دار، بر روی این شالوده قرار گرفته است و سی و هفت متر ارتفاع دارد.

در بدنه ساقه بنا , ده پره مثلثی شكل با فواصل معین و با تناسب و زیبایی كامل قرار گرفته است، به طوری كه علاوه بر ایجاد زیبایی، از حجم ساده و بی‌قواره ساقه كاسته و نیز موجب استحكام بنا شده است.

تنها تزیین این ساقه در بالای در ورودی مشتمل بر دو رشته كتیبه كوفی آجری است كه یكی در ارتفاع هشت متری از سطح زمین و دیگری زیر پاكار گنبد تعبیه شده است.عرض این كتیبه‌ها هشتاد سانتی‌متر و هر دو مشتمل بر یك عبارت تاریخی است كه سال سی صد و نود و هفت قمری و سی صدو هفتادو پنج شمسی را نشان می‌دهد.

این كتیبه عاری از هر گونه پیرایه و تزیینات است و همچون خود گنبد، تنها به استحكام و ماندگاری آن توجه شده است. خطوط و حروف كتیبه با آجر ساده قرمز رنگ كه روی آن ساییده شده، بدون هیچ‌گونه روكشی در درون قاب‌های آجری جای گرفته است. خطوط كوفی ساده این كتیبه، دارای برجستگی است و در عین حال، نوعی تراش ظریف و زیبای متناسبی دارد كه از هر جهت با هیأت ساختمان آرامگاه تناسب دارد.

گذشته از سادگی كتیبه، در هنگام نصب خطوط و قابسازی آن، این نكته مراعات شده كه از هر جهت ماندگاری آن بر روی بدنه تضمین شود. برای این منظور، هر كدام از حروف آجری و آجرهای قاب كتیبه ریشه‌های بلندی دارد كه درون دیوار گنبد فرو رفته است.به همین خاطر و به علت پختگی آجر قرمز و استحكام آن هنوز پس از هزار سال، كتیبه تقریباً سالمی بر جای مانده است.

تكرار یك متن در دو جای بنا نیز به ماندگاری محتوای كتیبه كمك بزرگی كرده است.بدنه بنا سراسر از آجر پخته قرمز رنگ ساخته شده است.

آجرهای سخت این بنا كه درنهایت پختگی و استحكام هستند، به علت تابش آفتاب در طول قرن‌ها به رنگ زرد طلایی درآمده‌اند كه خود بر زیبایی بنا افزوده است.

شكل آجرهایی كه در بنا به كار رفته، معمولی و یكسان است، به جز آجرهایی كه در بدنه گنبد مخروطی مورد استفاده واقع شده است.

آجرها خوب پخته شده و خوب به ملاط چسبیده و سخت‌ توپر و یكپارچه است.گنبد مخروطی بنا به ارتفاع هجده متر بر روی ساقه بنا شده است.

این گنبد برخلاف اكثر برج‌ها و گنبدهای آرامگاهی یك پوش است و بدون هیچ واسطه‌ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و شیب تند و سطح صاف و صیقلی آن به ماندگاری گنبد كمك فراوان كرده است.درون بنای گنبد قابوس، ساده و تنها با اندود گچ پوشش یافته كه با گذشت زمان به سیاهی گراییده است.

بر بالای سر در ورودی بنا دو رشته مقرنس زیبای ساده كار شده كه جز اولین نمونه مقرنس‌های هنر اسلامی ایران به شمار می‌رود.همچنان كه از متن كتیبه بر می‌آید این بنا در سال سیصدو نود و هفت ه. ق توسط شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر آل زیار جهت آرامگاه شخصی بنا شده است.

نامبرده كه در آن روزگار فرمانروای گرگان بود، مردی دانشمند، ‌هنرمند، سلحشور، دوستدار و مشوق علم و هنر بود. وی در سال چهار صد و دو ه.ق یعنی پنج سال بعد از ساخت گنبد قابوس وفات یافت، این بنا در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است.

جاذبه های طبیعی

اترك
این رودخانه از كوه‌های هزار مسجد و لاله رویان در استان خراسان سرچشمه می‌گیرد و در جنوب شرقی مازندران به دریای خزر می‌ریزد. طول رودخانه اترك را تا حدود 600 كیلومتر برآورد كرده‌اند.

رودخانه اترك در مسیر طولانی خود از شیروان، بجنورد و مراوه تپه عبور می‌كند، در روستای مرزی چات ریزابه سیمبار از جمهوری تركمنستان به آن می‌پیوندد و سپس در امتداد جنوب غربی دلتایی تشكیل می‌دهد و به خلیج حسینقلی می‌ریزد.

به موجب قرارداد 1882 میلادی ایران و روسیه، رود اترك از چات به بعد خط مرزی دو كشور ایران جمهوری تركمنستان تعیین شده است. مرزی بودن این رودخانه از یك طرف و فقدان دسترسی مناسب به آن باعث شده است تا استفاده‌های توریستی از حواشی آن بسیار محدود گردد.

آق بند
این رودخانه از دامنه غربی كوه «گلچه داغ» در پنجاه كیلومتری شمال شرقی گنبدكاووس سرچشمه گرفته و رو به سوی غرب از دره نسبتاً تنگ و پرشیب آق‌بند عبور می‌كند و روستای آق‌بند را در سر راه خود مشروب می‌سازد.در شش كیلومتری غرب روستای مزبور تغییر مسیر داده و به طرف جنوب غربی متوجه می‌شود.

ضمن مخلوط شدن با چند خشك‌ رود كوچك، در پنج كیلومتری شرق روستای «قره ماخر» با خشك‌رود بزرگی كه از دامنه‌های غربی رشته‌ كوه‌های میرداوود و آق دیرگك سرچشمه گرفته است، مخلوط می‌گردد و رو به سوی غرب از روستای «قره‌ماخر» عبور می‌كند و پس از طی یك قوس راستگرد نسبتاً بزرگ، به دریاچه نمك دانشمند، درچهل و دوکیلومتری شمال غربی گنبدكاووس می‌ریزد.

دهانه
رودخانه دهانه از مخلوط شدن رودهای آنا سخیوگ و مادرسو در روستای تنگر در پنجاه و چهار كیلومتری شمال شرقی گنبدكاووس پدید می‌آید. این رودخانه دره میان رشته «قره‌كسمور» در شمال و رشته «كوسوان» در جنوب را رو به سوی غرب طی می‌كند و پس از عبور از روستای «بش‌اولی» به سوی جنوب غربی متوجه می‌گردد.

در سر راه روستای «شفال تپه» را مشروب می‌سازد و پس از عبور از روستای «آق‌قمیش» و مخلوط شدن با یك ریزآبه كوچك كه از جنوب شرقی سرازیر گردیده است،با كمی انحراف به طرف شمال غربی متوجه می‌شود و پس از مخلوط شدن با یك ریزآبه دیگر كه آن نیز از ارتفاعات جنوب شرقی سرچشمه می‌گیرد، به سوی غرب و بعد به طرف شمال جریان می‌یابد.

روستاهای «قانجق»، «اجن» و «قره‌قوجا» را سیراب می‌كند و پس از در هم‌آمیختن با یك ریزآبه كوچك دیگر كه آن هم از ارتفاعات جنوب شرقی سرازیر گردیده است، به سوی شمال غربی به جریان خود ادامه می‌دهد.

در یك كیلومتری جنوب كلاله با ریزآبه بزرگی كه از دامنه جنوبی رشته «یشك‌یال» سرچشمه گرفته، مخلوط می‌شود و به سوی غرب متوجه می‌شود و با یك قوس نسبتاً كوچك، راهی شمال شده و در جنوب شرقی روستای امان خواجه به گرگان رود می‌ریزد.

رامیان
این رودخانه از به هم پیوستن رودهای «تپرم» و «قره‌چای» واقع در شش كیلومتری جنوب غربی رامیان در سی و یک كیلومتری جنوب غربی گنبد كاووس تشكیل می‌شود و دره میان كوه خاك در غرب و كوه لیرم در شرق را نخست به سوی شمال و بعد به سوی شمال‌ شرقی می‌پیماید.

در سه كیلومتری جنوب رامیان به سوی شمال متوجه می‌شود و در جنوب رامیان با خشك‌رود كوچكی كه از دامنه شمالی كوه‌های لیرم و یورت‌گلی سرچشمه گرفته است، مخلوط می‌شود.

پس از مشروب نمودن رامیان، دره غربی كوه امام قاسم را رو به سوی شمال طی می‌كند و به دشت گرگان وارد می‌شود.

در این منطقه و پس از قطع راه اتومبیل رو گرگان به آزاد شهر (شاه‌پسند سابق) از شرق روستای داود ملا عبور می‌كند و در روستای هوجی به رود حاجی‌كوچی می‌ریزد و مشتركاً در شرق بی‌بی‌شیروان به گرگان رود ملحق می‌شوند.

قرناوه
این رودخانه از دامنه شمال شرقی كوه شاهانه و دامنه غربی كوه آودار در پنجاه و سه كیلومتری شمال شرقی كلاله و هشتادو سه كیلومتری شمال شرقی گنبد كاووس سرچشمه می‌گیرد و رو به سوی غرب از دره شمالی كوه شاهانه عبور می‌كند.

در روستای غرب با رودخانه اسماعیلك مخلوط می‌شود و پس از مشروب ساختن روستای كریم ایشان به سوی جنوب غربی و غرب جریان می‌یابد. در روستای چاتال با رودخانه چقلیق مخلوط می‌شود و رو به سوی جنوب غربی، روستاهای «علی‌قپان» و «قپان» را مشروب می‌سازد و در روستای «پشی» با رودخانه شور دره درهم می‌آمیزد.

سپس روستای علی‌بیگ را مشروب نموده و در روستایی به نام «سیت» با رودخانه كركل دره مخلوط می‌شود و پس از مشروب نمودن روستای شیخ در جنوب غربی روستای گوكچه به رودخانه گرگان رود می‌پیوندد.

كرنگی
رودخانه كرنكی از دامنه شمالی كوه حاجی‌لر داغ در سی كیلومتری جنوب شرقی گنبدكاووس سرچشمه می‌گیرد و دره شرقی كوه «گورلی» را ضمن مخلوط شدن با یك ریزابه كوچك به سوی شمال طی می‌كند.

در شش كیلومتری جنوب غربی مینودشت با ریزآبه‌ای كه از دره غربی سرازیر شده است، در هم می‌آمیزد و از این محل رو به شرق جریان می‌یابد. پس از طی حدود سه كیلومتر با ریزابه‌ دیگری كه از ارتفاعات جنوب سرازیر گردیده است مخلوط شده و طی یك قوس از روستای «خرم‌كرو» عبور می‌كند و رو به سوی شمال غربی از كنار شهر مینو دشت می‌گذرد.

این رودخانه در اطراف شهر مینودشت تغییر جهت داده و رو به سوی غرب وارد دشت گرگان می‌شود و پس از سیراب نمودن روستاهای «قوئینلی» و «ساریل» در غرب روستای «ارس‌خان» به رود نوده می‌ریزد.

نوده
این رودخانه كه در واقع یكی از شاخه‌های رود تیل‌آباد به شمار می‌رود در شش كیلومتری شرق آزاد شهر از رود تیل‌آباد جدا می‌شود و پس از طی یك قوس راستگرد رو به سوی شمال جریان می‌یابد و از غرب روستای «قزلجه» واقع در دشت گرگان عبور می‌كند و پس از مشروب نمودن روستای «آرتق» در یك كیلومتری غرب روستای «ارس‌خان» با رودخانه كرنگی درهم می‌آمیزد.

از این نقطه رو به سوی غرب تغییر جهت داده و در چهار كیلومتری جنوب غربی گنبدكاووس به رود گرگان می‌ریزد.

آبشار شیرآباد
این آبشار در هفت كیلومتری جنوب شهرخان ببین شهرستان گنبد و در دامنه‌ كوه‌های البرز و جنگل‌های پوشیده از درختان كهن و سر به فلك كشیده واقع شده است.

در مسیر آن رودخانه و چشمه‌سارهای زیبا و خنك قرار دارد. آبشار شیرآباد به صورت پله‌ای و مشتمل بر دوازده آبشار كوچك و بزرگ است. بزرگ‌ترین آبشار آن سی متر ارتفاع دارد و دو حوضچه با عمق چهل تا هشتاد متر در پای دیواره آن به وجود آمده است.

پارك ملی گلستان
پارك ملی گلستان نخستین پاركی است كه عنوان پارك ملی در ایران را به خود اختصاص داده است. این پارك جنگلی كوهستانی در حوزه استان‌های گلستان، سمنان و خراسان واقع شده است.

پارك ملی گلستان به دلیل ارزش‌های بی‌شمار طبیعی، جنگل‌های سرسبز و گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری، از جمله مناطق معدودی است كه با معروف‌ترین پارك‌های ملی مشابه خود در دنیا، برابری می‌كند.این پارك یك محیط طبیعی با آب و هوای روح افزا و دلنشین است.

روستاهای زیادی در اطراف پارك ملی گلستان دیده می‌شود كه فعالیت‌های ساكنین آنها، برپایه دامداری و كشاورزی است.در مجاورت پارك ملی گلستان، و شهر گنبد كاووس در پنجاه و پنج كیلومتری غرب پارك و شهر بجنورد در یکصدوپانزده كیلومتری شرق پارك وجود دارد. فاصله زمانی این پارك با شهر گركان دو ساعت است.

یكی از مناظر دیدنی پارك ملی گلستان، چشمه سارهای متعددی است كه در سراسر آن از دل زمین و در میان درختان جنگلی می‌جوشند و سرازیر می‌شوند.به نحوی كه بیش از بیست چشمه در شمال، جنوب، شرق و غرب پارك جریان می‌یابد.پارك ملی گلستان از نظر گوناگونی ارزش‌ها و كیفیت حفاظت در میان مناطق حفاظت شده كشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

حیات وحش، دشت زیبا، گیاهان و گل‌های نادر در بخش‌های مختلف پارك، آبشارهای گوناگون و ارتفاعات سرسبز، از جمله جلوه‌های پارك ملی گلستان است.

شهرستان مینو دشت
شهر مینو دشت در منتهی الیه شرق استان گلستان واقع گردیده است و از شمال با جمهوری ترکمنستان دارای 126 کیلومتر مرز مشترک و از جنوب با استان سمنان ،از شرق با استان خراسان و از غرب با شهرگنبد کاووس ارتباط دارد.

این شهرستان دارای سه شهر مینو دشت،گالیکش و کلاله و چهار بخش و دوازده دهستان می باشد.از مهمترین گردشگاههای این شهرستان می توان به پارک ملی گلستان که نخستین پارک ملی ایران محسوب میشود اشاره کرد.

این پارک با نودودوهزارهکتار از جمله پارکهای ملی ثبت شده بین المللی است و یک حیات کامل طبیعی در آن جریان داشته و همه ساله پذیرای تعداد کثیری از محققان و پژوهشگران و اندیشمندان اکولوژیست و همچنین مسافرین است. وجود رودخانه های جاری , چشمه ساران پر طراوت و آبشارهای چشمگیر بر زیبایی های این شهرستان افزوده است.

مراكزتاریخی وباستانی

آرامگاه مختومقلی فراغی
آرامگاه مختومقلی شاعر شهیر و پرآوزه‌ تركمن در روستای آق‌تقای در فاصله شصت كیلومتری مرز پل قرار دارد.این روستا از توابع بخش مراوه تپه شهرستان مینودشت است.

مختومقلی یكی از شخصیت‌های ادبی و حماسی تركمن‌ها به شمارمی‌آیدوبویژه درعرصه ادب و هنر جمهوری تركمنستان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.خلاقیت ادبی مختومقلی توجه بسیاری ازپژوهشگران ودانشمندان را به خودجلب نموده است.

دراواخر قرن هجده و اواسط قرننوزده میلادی برخی از اشعار او به زبان‌های آلمانی و انگلیسی ترجمه و چاپ شد. در آغاز قرن بیستم بویژه پس از انقلاب اكتبر سال هزارو نهصد و هفده میلادی روسیه،اشعار برگزیده او به تمام زبانهای جمهوری‌های سابق شوروی، همچنین به زبانهای فرانسوی، لهستانی و انگلیسی منتشر شد.

قلعه ماران
قلعه ماران در ناحیه حاجی‌لر مینودشت قرار دارد. بنا به یك روایت تاریخی قلعه ماران همان پایتخت دوم پارت‌ها (اشكانیان) است كه تیرداد آن را ساخت و به دارا موسوم شد و گفته می‌شود همان «داریون» یونانی‌ها است.

جاذبه های طبیعی

تركولو
این رودخانه از ارتفاعات جنوب شرقی مینودشت در سی و دو كیلومتری جنوب شرقی گنبدكاووس سرچشمه می‌گیرد ودره جنوبی كوه قلعه را رو به سوی شمال غربی می‌پیماید وپس از مشروب ساختن روستای «قلی‌تپه» به دشت گرگان وارد می‌شود. پس از عبور از اراضی باتلاقی و سیراب نمودن روستای آرام در 8 كیلومتری شمال شرقی گنبد كاووس به رود نالیوان می‌ریزد و توأماً به گرگان رود وارد می‌گردد.

مادرسو
این رودخانه از چشمه‌سارهای شرقی ناحیه كوكلان در پنجاه و دو كیلومتری شرق كلاله سرچشمه می‌گیرد. نخست رو به سوی غرب روان می‌شود و پس از طی چهار كیلومتر به سوی شمال متوجه گردیده و ضمن آمیختن با خشك رود طویلی به دره دهانه گرگان وارد می‌شود.

پس از مخلوط شدن با رود كوچك «كوركلی» نخست به سوی شمال غربی و سپس به طرف غرب جریان می‌یابد و دره شمالی كوه «كوركلی» را نخست به سوی شمال غربی و سپس به طرف غرب سیر می‌كند.در دو كیلومتری شرق روستای ‌«تنگ‌راه» با ریزآبه كوچكی كه از دامنه شمالی كوه اسماعیل‌خان سرچشمه گرفته و دره شرقی كوه كوسوان را به سوی شمال پیموده است،مخلوط می‌شود و در روستای «تنگ‌راه» با «رود آناسخیوك» یكی شده و رودخانه بلند دهانه را تشكیل می‌دهد.

نایلوان
رودخانه نایلوان از شمال مینودشت در هفده كیلومتری شرق گنبدكاووس سرچشمه گرفته و رو به سوی شمال غربی جریان می‌یابد و در هشت كیلومتری شمال شرقی گنبد‌كاووس به گرگان می‌ریزد.

كوركلی
این رودخانه از دامنه جنوبی آق‌مزار، در پنجاه و دوکیلومتری شرق كلاله دشت گرگان سرچشمه می‌گیرد و رو به سوی غرب بستر پرشیب خود را طی كرده و در چهل و شش كیلومتری شرق كلاله به رودخانه دهانه گرگان می‌ریزد.

منطقه حفاظت شده پارك ملی
این پارك در نوزده مرداد ماه یکهزاروسیصدوسی و شش به نام منطقه حفاظت شده آلمه و یشكی تحت حفاظت قرار گرفت.در بیست و سه بهمن یکهزاروسیصدوچهل با همان مساحت اولیه یعنی نودویکهزاروهشتصدونودهکتار به منطقه حفاظت شده آلمه موسوم گردید و در شهریور ماه سال یکهزاروسیصدوچهل و دو عنوان پارك ملی و در سال یکهزاروسیصدوچهل و سه نام پارك‌وحش را به خود اختصاص داد.

بعد از تغییر نام سازمان شكاربانی و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط‌زیست در شهریور ماه هزارو سیصدوپنجاه، منطقه‌ای در شرق این پارك به نام قرخت با مساحت سی و چهار هزار هكتار به عنوان منطقه حفاظت شده به آن الحاق و در سال هزارو سیصدوپنجاه و پنج هر دو منطقه در یكدیگر ادغام گردیدند و در مجموع با مساحت یکصدوبیست و پنج هزار و هشت صد و نود و پنج هكتار، پارك ملی گلستان را تشكیل دادند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه پنجاه و هفت، طی بررسی‌های مجدد و در نظر گرفتن مسایل اجتماعی و نیاز اهالی اطراف منطقه، مساحت آن به نودو یک هزارو هشتصدونود هكتار تقلیل یافت.از نظر توپوگرافی، این پارك بی‌نظیر از صخره‌های مرتفع آهكی تا تپه ماهورهایی با شیب و فراز كم تشكیل گردیده و از نظر اقلیمی بین دریای خزر و مناطق خشك شرقی قرار گرفته است و به همین لحاظ اقلیم‌های متفاوت از نواحی بسیار مرطوب تا قسمت‌های نیمه خشك را در بر می‌گیرد.

نزولات آسمانی در این پارك برحسب منطقه متفاوت و میزان آن بین هزار میلی‌متر تا كم‌تر از دویست میلی‌متر در سال متغیر است.درجه حرارت آن از منفی بیست و پنج درجه تا مثبت سی و پنج درجه سانتی‌گراد برحسب ماه‌های مختلف متفاوت است. شرایط طبیعی پارك موجب به وجود آمدن زیستگاه‌های مناسبی برای زندگی پستانداران وحشی شده و گوناگونی این جانوران را نیز تشدید كرده است.

مناطق جنگلی این پارك را گونه‌هایی مانند مرال (گاو كوهی، بزرگ‌ترین گوزن ایران) و شوكا جلوه‌‌ای خاص بخشیده‌اند. در نواحی استپی نیز حیوانات مختلفی مانند آهو، قوچ و میش، كل و بز و یوزپلنگ زندگی می‌كنند.پلنگ، گراز، خرس قهوه‌ای، گرگ، شغال، گربه پالاس و گربه جنگلی (و نیز گونه‌های متعددی از پستانداران كوچك) نیز از جانورانی هستند كه در اكثر نواحی این پارك یافت می‌شوند.

گفته می‌شود كه ببر نیز در پارك وجود دارد. از میان جمعیت پستانداران بزرگ وحشی این پارك، قوچ و میش بیش‌ترین تعداد را دارند.تنوع گونه‌های پرندگان این پارك نیز به بیش از یکصد و پنجاه گونه پرنده وحشی می‌رسد.

حدود چهل و هشت نوع پرنده در فصل بهار و تابستان در منطقه یافت شده و شصت و دو گونه نیز بومی پارك می‌باشند. به این ترتیب حدود یکصد و ده نوع پرنده در این پارك زادوولد می‌كنند. علاوه بر این، بیست و یک نوع پرنده دیگر نیز در زمستان‌ها مشاهده شده و نوزده گونه دیگر نیز در مسیر مهاجرت خود در این پارك توقفی كوتاه می‌كنند.

سار صورتی، شاهین بحری و بال لاكی از این دسته‌اند.از انواع پرندگان قابل شكار این پارك به قرقاول، كبك، تیهو، زنگوله، بال، كوكر سینه سیاه، ابیا و بلدرچین می‌توان اشاره كرد كه ابیا و بلدرچین مهاجر و بقیه بومی منطقه می‌باشند.

از پرندگان شكاری و لاشخورهایی كه از سایر جانوران تغذیه نموده و در سرتاسر سال در پارك مشاهده می‌شوند، می‌توان به قرقی، دلیجه، سار، كپه، دال سیاه، عقاب دریایی دم سفید، طرلان و بالابان اشاره كرد. این پرندگان در كنترل جمعیت انواع جانوری، بهداشت محیط و حفظ سلامت انواع جانوران دیگر نقشی حیاتی دارند. پارك ملی گلستان زیستگاه بسیاری از پرندگان و گنجشكان زیبا و آوازه خوان مانند داركوب سیاه، بلبل، توكای باغی، انواع سهره‌ها، سسك‌ها، زرده پره‌ها، مگس گیرها، زنبور خورك‌ها و دم سرخم‌ها می‌باشد.

این گروه از پرندگان نقش بسیار مهمی در كنترل آفات نباتی ایفا می‌كنند.پارك ملی گلستان بین دو حوزه نیمه نم‌پسند و نیمه خشكی پسند قرار دارد و به تدریج در حركت به طرف شرق، سیمای طبیعی آن به حالت استپیك تغییر پیدا می‌كند، به همین جهت عناصر گیاهی نواحی سه‌گانه فوق را می‌توان در پارك مشاهده نمود.

تنوع و رنگارنگی‌ گیاهان این پارك چنان مناظر زیبایی را به‌وجود آورده است كه نظیر آن را در كم‌تر جایی از این سرزمین می‌توان دید.توسكای قشلاقی، كلهو، انجیر، توت، ملج، داغداغان، ازگیل، ولیك، زالزالك، سیامتو، گوجه وحشی، شیر خشت، دغدغك، گردو، تمشك، نار وحشی، گلابی وحشی و ... از گونه‌های مختلف گیاهی پارك محسوب می‌شوند.

در كف جنگل گونه‌های بی‌شماری نظیر سرخس‌ها، متامتی و ... پراكنده‌اند. در نواحی خشك‌تر درختچه‌های زرشك، تغ، گز، كاروان‌كش، بوته‌های كلاه میر، حسن، گون، گدار، چوبك،‌درمنه، خارشتر و سایر گونه‌های استپی یافت می‌شود. در نواحی مرتفع گونه ارس نیز به طور پراكنده دیده می‌شود.

پارك ملی گلستان می‌تواند مورد بازدید گذران اوقات فراغت عموم مردم بویژه مسافران عبوری در مسیر جاده تهران- مشهد قرار گیرد. پاركینگ‌ها و كمپینگ‌هایی جهت استراحت واقامت شبانه در این پارك ایجاد شده است كه برخی از آنان مدت‌هاست مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

از آن جمله می‌توان پاركینگ‌های تنگ‌راه، گلستان و آبشار را نام برد كه امكان دسترسی به آنها آسان و نیز از برخی جنبه‌های اساسی تفرجگاهی مانند ملاحظه مناظر زیبا و بدیع، بهره‌گیری از هوای پاك و لطیف، امكان مشاهده انواع پرندگان و سایر جانوران حائز اهمیت است.

این پاركینگ‌ها حداقل وسائل وتجهیزات تفرجگاهی از قبیل میز و نیمكت، اجاق، زباله‌دانی و سرویس‌های بهداشتی را دارند. ضمناً كمپینگی جهت اقامت شبانه در دست تهیه است كه پس از تكمیل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ساختمانی به منظور ارائه اطلاعات، نمایش فیلم‌ها واسلایدهای مربوط به منطقه و نیز بیان مسائل زیست محیطی كه خود عامل مؤثری در ارتقاء سطح فرهنگ زیست محیطی بازدیدكنندگان به حساب می‌آید، ایجاد گردیده است.

• < قبلی
• بعدی >