صنایع دستی
سوزن‌دوزی؛ هنر اصیل استان سیستان و بلوچستان
- صنايع دستي
- نمایش از شنبه, 28 فروردين 1389 11:34
- بازدید: 8072
سـوزن‌دوزی هـنـر اصیل سیستان و بلوچستان است که از دیرباز در این استان مرزی رایج بوده و از نسلی به نسلی دیگر انتقال یافته است. صنایع دستی و سنتی سیستان و بلوچستان با ویژگی‌های بارز خود شیفتگان بی‌شماری دارد و به اقصی نقاط جهان صادر می‌شود. اشکال هندسی به‌کار رفته با رنگ‌های متنوع روی پوشاک زنان بومی سیستانی و بلوچ خود نمایانگر هنری خلاق زاییده ذهن پویای مردمان این دیار و بویژه زنان است. جدای از این، مردان و زنان این دیار با پوشش محلی و سنتی نشان داده‌اند که همچنان بر صیانت از میراث فرهنگی پایبند هستند. مردم این دیار در طول تاریخ با خلق آثار سنتی و دستی ضمن معرفی بیش از پیش استان، گامی مهم برای امرار معاش نیز برداشته‌اند. صنایع دستی رایج در این دیار هم تامین‌کننده نیازهای خانواده و هم‌راهی برای امرار معاش به شمار می‌آیند. دراین میان هستند هنرهای سنتی که نسبت به دیگر صنایع راه خود را در بازار گشوده و خریداران زیادی دارند و سوزن‌دوزی از آن جمله است.
در سیستان و بلوچستان از سوزن‌دوزی به بلوچ‌دوزی نیز یاد می‌کنند. این هنر نزد ساکنان این دیار و به‌ویژه زنان از اهمیت زیادی برخوردار است.
این هنر زیبا به یاری دستان هنرمند و ماهر زنان و دختران بر پارچه شکل می‌گیرد و بعضا به فراخور اوضاع اقتصادی خانواده، تنها راه امرار معاش برخی زنان این استان است.
هنر سوزن‌دوزی را دختران در سنین پایین از مادران خود فرا می‌گیرند. سوزن‌دوزی هنری است که در قالب اشکال مختلف هندسی برگرفته از ذوق و تخیل مردان و زنان این سامان برای تزیین و آراستن خانه نیز به کار می‌رود. هم‌اکنون در جامه‌های مردم محلی سیستان و بلوچستان اشکال هندسی مختلفی به چشم می‌خورد که بسیار زیبا و جالب توجه است. ذوق و هنر زنان سیستان و بلوچستان در رشته سوزن‌دوزی را می‌توان روی پیش سینه و سر آستین پیراهن مشاهده کرد. زنان این دیار معمولا یک پیراهن بلند و شلوار گشاد به تن می‌کنند که روی این لباس‌ها سوزن‌دوزی شده است.کارشناسان می‌گویند: عوامل مختلفی سبب شده تا متأسفانه این رشته شاخص دستخوش مشکلات شود. به گفته آنان، امروزه ماشینی شدن، بلای جان طرح‌های سنتی شده و نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است که باید چاره‌ای اساسی اندیشیده شود. طرح‌های سوزن‌دوزی ماشینی معمولاً شبیه کارهای سنتی بوده و با رنگ‌های مختلف و با قیمت ارزان در بازار عرصه می‌شود.
سوزن‌دوزی رایانهای
این روزها برخی طرح‌های صنعتی سوزن‌دوزی شده از کشورهای پاکستان، هند و افغانستان به‌صورت بی‌رویه وارد استان می‌شود که مشکلاتی را برای سوزن‌دوزان ایجاد کرده است. یکی از سوزن‌دوزان بلوچ می‌گوید که سوزن‌دوزی تنها راه امرار معاش خود و خانواده‌اش است و بیش از پیش باید مورد حمایت قرار گیرد. به گفته وی، نبود برخی امکانات از جمله پارچه مناسب، نخ و تار و پود و مشتری از جمله مشکلات موجود است. کارشناسان می‌گویند: سوزن‌دوزی رایانهای موجود در بازار، هنر اصیل زنان سیستان و بلوچستان را تهدید می‌کند.
به گفته آنان، متأسفانه برخی کارگاه‌ها با تولید انبوه از هنر سوزن‌دوزی، این هنر و رشته را که ویژه زنان سیستان و بلوچستان است، در معرض تهدید جدی قرار داده‌اند. این تولیدات با کیفیت پایین و قیمت بسیار ارزان در بازار به فروش می‌رسد. هم‌اکنون بیش از 50 کارگاه سوزن‌دوزی در سطح استان سیستان و بلوچستان فعالیت دارند.
البته در ماه‌های اخیر اقدام‌های خوبی برای حمایت از صنعتگران سیستان و بلوچستان انجام شده است که پیگیری بیمه و نیز تامین امکانات بسته‌بندی برخی از این فعالیت‌ها را شامل می‌شود.
