یادمان

چرا هیأت راهبردی بیستون در مقابل تخلف شهرداری عقب نشینی کرد؟!

در حالی که دادگاه رأیی را به نفع محوطه ثبت جهانی بیستون صادر کرده که به موجب آن شهرداری ملزم به قلع سازه آتش‌نشانی ساخته شده در محوطه پارتی شده اما هیأت راهبردی بیستون در ۲۰ اسفند ۹۴ با شهرداری به توافق رسیده که این سازه به صورت موقت به مدت یک سال همچنان در محوطه باقی بماند.

به گزارش هنرنیوز؛ از گذشته‌های دور "بغستان" به معنای جایگاه خدایان بوده که به گفته مهدی رهبر- باستان‌شناس- به واژه بی معنای "بیستون" تغییر نام یافته است. بیستون نهمین اثر ثبت جهانی ایران به مدت پنج سال میزبان باستان شناسان آلمانی در این محدوده بود که منطقه را مورد مطالعه و پژوهش قرار می‌دادند و به آثاری برخوردند که حاکی از بقایای روستایی در دوره اشکانی بود.سپس در سال ۷۹ یک تیم از باستان شناسان ایرانی پایین دست محوطه بیستون را کاوش کرده و باز هم به آثار تاریخی برخورد کردند.

در سال ۸۸ تیمی به سرپرستی سجاد علی بیگی- عضو هیئت علمی دانشگاه رازی استان کرمانشاه - کاوش ها را به سمت شهر امروزی بیستون کشید و یکسری ساخت و سازها و گورهایی از دوره اشکانی توسط این هیأت کشف شد . دستاوردهای این پژوهش در قالب سه مقاله در مجله ایرانیکا آنتیکوا(ایران باستان)، مجله دانشگاه تربیت مدرس و مجله الکترونیکی دانشگاه کالیفرنیا منتشر شد.

اما اوایل سال ۹۴ شهرداری بیستون اقدام به ساخت آشیانه آتش‌نشانی در محوطه پارتی این مجموعه تاریخی کرد که این آشیانه رفته رفته به یک ساختمان اداری وسیع تبدیل شد.

منتظر تأیید میراث نماندند

۱۲ مرداد ۹۴ علی فعله‌گری- مدیرکل وقت میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه- دراین رابطه اظهار داشت: شهرداری عنوان کرده است که نقشه شورای عالی معماری و شهرسازی را برای ما ارسال نموده اما بدون اینکه منتظر تأییدیه از سوی میراث فرهنگی باشد اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز کرده است.این درحالی است که درخصوص آثار فرهنگی و تاریخی غیرمنقول، ضرورتا" مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی و کمیسیون ماده پنج می بایست منطبق بر ضوابط میراث فرهنگی و گردشگری کشور باشد. درغیر این صورت باتوجه به مواد ۵۵۸ تا ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی، مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی رافع مسئولیت مجرمانه مرتکبین تخریب یا تجاوز از ضوابط میراث فرهنگی کشور نخواهد بود.

مشاوری که عرصه را در نظر نگرفت

وی گفت: محوطه بیستون به ثبت جهانی رسیده، اما مشاور بعلت بی توجهی، عمدا" و یا سهوا" عرصه ملی را درنظر نگرفته است و نقشه تدوین شده به شورای عالی معماری و شهرسازی رفته و آنان هم بدون اینکه نظر میراث فرهنگی را دریافت کنند مرتکب اشتباه شدند. اکنون دادگاه بدوی محکومیت این عمل را صادر کرده است و پس از طی پروسه قضایی، آشیانه ماشین آتشنشانی با فضایی به وسعت هزار متر و در قالب ساختمان اداری تخریب خواهد شد.

با وجود این حکم شهردار بر باقی ماندن سازه اصرار داشت در آن هنگام مدیرپایگاه جهانی بیستون در پاسخ به این سوال که چرا با وجود صدور حکم قلع بنا، شهرداری اقدامی در این رابطه نمی‌کند، گفت: این کار باید انجام شود و با توجه به اینکه دادگاه تجدیدنظر نیز حکم قبلی را تأیید کرده است، در صورت عدم تخریب، شهردار باید منتظر مجازات باشد.

راعی افزود: طبق قانون فرصت چندماهه شهرداری بیستون برای قلع بنا طی روزهای آینده به پایان می‌رسد و از آنجا که همه در نظام جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنیم، مکلف به رعایت قوانین جمهوری اسلامی هستیم.

عقب‌نشینی میراث با وجود حکم قاضی

اما آنچه در ۲۰ اسفند ۹۴ افکار عمومی و کارشناسان میراث را شوک‌زده کرد تصمیم هیأت راهبردی بود چرا که هرچند طرح دعوی ساخت و ساز شهرداری در محوطه پارتی از سوی دستگاه قضایی استان منتج به صدور حکم قلع بنا شد اما در روزهای پایانی مهلت اجرای حکم، سازمان میراث فرهنگی به عنوان شاکی رضایت داد که سازه بر سر جای خود باقی بماند؟! در آن هنگام مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون اعلام کرد: سازه‌های قدیمی شهرداری که مساحت آن در حدود ۲۰۰۰ مترمربع است بطور کامل قلع قمع می‌شوند و سازه جدید که در محوطه پارتی واقع شده است بدلیل اینکه این طرف شهر!!! احتیاج به آشیانه آتش‌نشانی دارد بخشی از آن تخریب خواهد شد.

به گزارش هنرنیوز؛ از آنجا که این اتفاقات در اواخر اسفند سال گذشته رخ داد، خبرنگار هنرنیوز به سراغ مدیرکل امورپایگاه‌ها- فرهاد عزیزی – رفت که وی با اشاره به موقتی بودن سازه موجود و مصر بودن هیأت راهبردی بر حفظ اثار تاریخی گوشی موبایل خود را در اختیار حسین راعی- مدیر پایگاه جهانی بیستون- قرار داد تا وی توضیحات لازم را ارائه دهد.

راعی نیز در پاسخ به این پرسش که علت عقب نشینی میراث فرهنگی در مقابل شهرداری با وجود حکم به نفع خود در دادگاه چیست و چه جبر بیرونی سبب شده که میراث فرهنگی کرمانشاه از حق مسلم خود برای تخریب سازه بر روی عرصه تاریخی متعلق به دوره پارتی بگذرد، می گوید: هر کدام از ۱۹ سایت‌ جهانی ایران یک هیأت راهبردی دارند که سیاست‌ها و خطی مشی‌ها و حتی ضوابط فنی این محوطه‌های تاریخی- باستانی را تعیین می‌کند. در مورد این موضوع هم دو یا سه بار هیأت راهبردی تشکیل جلسه داد. در جلسه آخر نظر هیأت راهبردی که اعضای آن متشکل از شخصیت‌های علمی، فرهنگی، پژوهشی، باستان شناس و معمار بود، و حتی پیشکسوتانی چون اقای مهدی رهبر ( باستان‌شناس پیشکسوت و کاوش‌گر مناطق مختلف کرمانشاه) حضور داشتند با باقی ماندن سازه فعلی با اندکی جرح و تعدیل تا ساخت سازه جدید موافقت شد.

شهردار باستان‌شناس و اصرار ساخت سازه بر روی عرصه

در حالی راعی از تأیید و موافقت هیأت راهبردی و بزرگانی چون مهدی رهبر سخن می‌گوید که پیشتر این باستان‌شناس پیشکسوت در گفت و گو با رسانه‌ها اعلام کرده بود: زمانی که این خبر را شنیدم مشغول کاوش در محوطه تاریخی تاق‌بستان بودم و همان موقع آقای احمدی نصر (شهردار بیستون که خود یک باستان شناس بوده و پیش از این در میراث فرهنگی استان کرمانشاه فعالیت داشته است) را نصیحت کردم که حق ندارد در یک محوطه باستانی تأسیسات ایجاد کند.

وی افزوده بود: اگر فردی غیر باستان شناس و ناآگاه مرتکب چنین اقدامی می‌شد ممکن بود طور دیگری برخورد کنیم، اما چنین عملی برای یک باستان‌شناس واقعا قبیح بوده و مستحق مجازات است که سازه را تخریب کند. کسی نمی‌تواند با میراث فرهنگی شوخی کند و آقای شهردار وقتی ارزش‌ها را می‌داند، باید این بنا را تخریب کند. این محوطه باستانی محل اسکان پارت‌ها بوده بدلیل مطرح بودن بیستون در سطح جهان، این مسئله مهم است و اگر به این ترتیب پیش برود و افراد خاصی بخواهند اعمال نفوذ کنند، قطعا از ثبت خارج می‌شود.

به شهرداری اعتمادی ندارم

رهبر همچنین دو روز پس از تشکیل آخرین جلسه هیأت راهبردی بار دیگر در تاریخ ۲۲ اسفند ۹۴ گفت و گو با رسانه‌ها با بیان این که من همچنان ساخت و سازِ مورد بحث را غیرقانونی می‌دانم و معتقدم هر نوع سازه مسقف یا غیر آن، سبک یا سنگین و به هر میزان به ثبت جهانی اثر خدشه وارد می‌کند. اظهار کرده بود:« به شخصه با ساخت و ساز در محوطه پارتی بیستون موافق نیستم چراکه مدارکی در دست داریم که نباید در آن محوطه ساخت و سازی صورت گیرد. موافقت‌نامه صورت گرفته مبنی بر تخریب یک سوم از سازه برای هیچکس قابل هضم نیست، و دادگاه حکم قلع بنا را صادر کرده بود که بالاتر از دادگاه کسی نمی‌تواند حرفی بزند، با این وجود همه موافقت‌نامه را امضا کرده‌اند.امضای من به معنای تأیید این مسئله نیست و کتبا اعلام کرده‌ام که به شهردار بیستون اعتمادی ندارم و ساخت و ساز در این محوطه حتی در مساحت یک مترمربع هم تخلف محسوب می‌شود.»

سازه در عرصه جهانی واقع نشده است

به گزارش هنرنیوز؛ مدیر پایگاه جهانی بیستون در پاسخ به این پرسش خبرنگار هنرنیوز که در نهایت مهدی رهبر اعلام کرده که موافق با این امضا نبوده و چندان اعتمادی هم به قول و قرارها ندارد، این گونه اقدام شورای راهبردی را توضیح می‌دهد: نخست آن که ساخت و سازی انجام نشده و این یک سازه موقت است. دوم آن در عرصه جهانی نیست و در عرصه ملی واقع شده است که میراث فرهنگی اعلام کرده هر نوع اقدامی باید بر اساس تأیید نظر میراث فرهنگی صورت بگیرد. بر این اساس یک هیأت راهبردی وجود دارد که باید همه شرایط را در نظر بگیرد و بر اساس ضوابط تصمیم‌گیری کند. تصمیم بر این شد که آشیانه اصلاح بشود.

این سازه سال آینده رفتنی است

او تأکید می‌کند: به هیچ وجه قرار نیست این آشیانه بر سر جای خود باقی بماند. فقط اجازه انجام جرح و تعدیل داده شد تا سال آینده آشیانه جدید در جای دیگری برای آتش‌نشانی ساخته شود و سپس کل این سازه حذف می‌شود.

راعی ادامه می‌دهد: سازه ساخته شده بتونی و همراه با پی ساختمانی نیست. یک سازه موقت است. این نکته را هم نباید فراموش کرد که شهر بدون آشیانه آتش‌نشانی نمی‌تواند باشد. ما در هیچ کجای شهر در حال حاضر آتش نشانی نداریم. بر اساس مدیرت بحران در حال حاضر اگر خود محوطه تاریخی دچار آتش‌سوزی شود چه باید کرد؟ اما این که سازه بر روی عرصه محوطه تاریخی باشد هم مورد تأیید کسی نیست و تأیید آن صرفاً منوط به جابه‌جایی در اسرع وقت است.

سازه موقت اشکالی ندارد اما...

وقتی خبرنگار هنرنیوز اظهار می‌کند که به گفته باستان‌شناسان از دوره پیش از تاریخ تا دوره معاصر، آثاری باستانی در آن محوطه وجود دارد که اگر هریک از آنها از بین برود به تاریخ مملکت خدشه وارد خواهد شد. و با توجه به این که تحت هر شرایطی ساخت و ساز در عرصه ممنوع است حتی اگر عرصه تعیین حریم نشده باشد، پس چگونه باید بپذیریم که وجود این سازه خللی ایجاد نمی‌کند، راعی پاسخ می‌دهد: ساخت سازه موقت اشکالی ندارد به شرط آن که اثار تاریخی- فرهنگی مخدوش نشود. این سازه نیز فعلاً خللی ایجاد نکرده تا سال آینده برداشته می‌شود.این به نوعی مدیریت محوطه نیز هست. اینجا فقط یک محوطه میراثی نیست. ما در یک شهر زندگی می‌کنیم و باید به نیازهای مردم هم احترام گذاشته شود. هیأت راهبردی باید تصمیمی بگیرد که هم به نفع مردم شهر باشد هم محوطه به لحاظ تاریخی – فرهنگی آسیب نبیند. تصمیم فعلی در شرایط موجود بهترین تصمیم است.

سازه اصلی بیرون از عرصه ملی و جهانی است

این مقام مسوول در بیستون تصریح می‌کند: محدوده عرصه فعلی یک محدوده فنس‌کشی شده است که فاصله زیادی تا محل این آشیانه دارد. این سازه داخل عرصه جهانی هم نیست که ضوابط جهانی یونسکو بر آن حاکم باشد. داخل عرصه ملی است که پیش از این گمانه‌زنی شده و بقایای شهر پارتی آن کشف شده که مورد تأیید مجامع علمی است. اما عرصه مخدوش نشده است بلکه یک سازه موقت برای آتش‌نشانی مستقر شده که تا یکسال آینده بر اساس طرح جامع ، سازه اصلی در جهبه غربی در محلی که به طور کلی در هیچ یک از محدوده‌های ملی یا جهانی بیستون نیست ساخته شود. و در عین حال از مساحت سازه فعلی کاسته ونما اصلاح می‌شود و پس از ساخت سازه اصلی کلاً برداشته می‌شود.

رای دادگاه قابل اجرا است

وی با اشاره به این که کل چیزی که صورت‌جلسه شده و در شورای راهبردی به امضا تک تک اعضا رسیده همین بوده است، درباره ضمانت اجرایی این تصمیم نیز اظهار می‌کند: شهرداری تعهد محضری داده است و اگر پس از ساخت آشیانه جدید این سازه حذف نشود رأی دادگاه محفوظ و قابل اجرا است و سازه کلاً قلع خواهد شد.

استانداری اعتبار می‌دهد

راعی درباره تعدیل این آشیانه نیز توضیح می‌دهد: یک سوم یعنی ۳۰درصد مساحت فعلی سازه کاهش می‌یابد. در ارتفاع و نما اصلاحاتی صورت می‌گیرد و سقف شیبدار نیز تخت می‌شود. و مدت زمان ماندگاری سازه نیز یک سال است.

وی حداکثر زمان برای اصلاحات سازه را تا اواخر تیرماه اعلام می‌کند: سازه اصلی بین سال ۹۵- تا ۹۶ ساخته خواهد شد و استانداری موظف شده طی سال آینده اعتبارات لازم را برای ساخت این آشیانه تأمین کند.

قواعد یونسکو و مردم

او درپایان یادآور می شود: در بیستون ۳هزار نفر ساکنند . براساس ضوابط و قواعد یونسکو اگر کنار یک سایت جهانی مجموعه‌ای از انسان‌ها زندگی می‌کنند باید استانداردهای زندگی برای این افراد فراهم شود. ما نمی‌خواهیم صرفاً یک سایت موزه داشته باشیم بلکه خواهان آنیم در این مجموعه زندگی ، شادابی، امنیت و ایمنی جریان داشته باشد. باید همه ابعد را در نظر گرفت صرف یک محدوده تاریخی نیست. بنابراین باید تصمیمی گرفت که به همگان احترام گذاشته شود. بر این اساس در حال حاضر این بهترین تصمیم هیأت راهبردی بوده است.

• < قبلی
• بعدی >