ایران‌بوم

حالا دیگر خیلی وقت است که واژه ها و عنوانها تاثیرشان را از دست داده اند و رنگ ها نیز دیگر رنگ های گذشته نیستند؛ مدت هاست که دانه های ریز خاک روزگار عروس زاگرس را سیاه کرده اند!

nike foamposite 2000 black women shoes heels - Blanco - 991 - DJ3180 - Nike Air Max 97 By You Zapatillas personalizables | Best Nike Air Max Shoes 2021 , Air Max Releases and Deals , nike air jordan v 2 grey size 15 inches

به گزارش ایرنا بیش از 10 سال است که خاطره ی برگ های درختان بلوط در اذهان مردم ساکن کوهپایه های غربی زاگرس بوی‍‍ژه ایلامی ها که روزگاری دیارشان عروس این خطه خوانده می شد،‌ با واژه رنگ سبز مترادف نیست.

دیگر طعم تلخ خاک نیز در تیتر خبر ˈماسک ها نمی گذارند لبخندهای کودکم را ببینمˈ نفس کسی را بند نمی آورد!

برای آنها که مثل من کودکی و نوجوانی شان را زیر آسمان آبی و پاک ایلام و در دشت های سبز و دامنگیر زاگرس سپری کرده اند، سال های واپسین دهه هفتاد با رنگ باختن برخی مفاهیم مثل ˈآبی آسمانˈ و ˈسبزی دشت هاˈ همراه شده است.

اکنون بیش از 10 سال است که در بسیاری از صبح های غرب کشورمان خبری از درخشش طلیعه طلوع آفتاب نیست و در امتداد نگاههای مردم نیز تلاقی آسمان آبی با سبزی کوهها در چشم انداز پدیدار نمی شود.

فرقی نمی کند؛ متهم ردیف نخست این رخداد را مانند برخی ˈریزگردˈ بخوانید یا مانند بعضی، آنها را ˈگرد و غبارˈ خطاب کنید.

واقعیت هراسناک این پرونده آن است که طعم نامطلوب وجود حجم بالا و غلیظ ذرات خاک همراه با آلودگی های دیگر در پهنه گسترده آسمان کشیده شده است و هوا به جای نفس کشیدن هر دم دارد بیشتر نفسمان را بند می آورد.

ذراتی غریبه و معلق که از بیابان های همسایگان غربی ایران زمین سرچشمه می گیرند و با هر نسیم ، مرزهای غربی کشورمان را در نوردیده و فضای شهر و روستاهایمان را اشغال می کنند.

ذراتی آن قدر کوچک که نمی توان به دستهایشان به خاطر ورود غیر مجاز دست بند زد و به واسطه این جرم و از آن مهمتر بیمار کردن ایرانیان،‌ دستگیرشان کرد ، اما در عین حال بزرگترین چالش این سال ها و شاید سنوات بعد جامعه ما به شمار می روند.

نخستین و مهمترین چالش ورود ریزگردها در هوایی که تنفس می کنیم آن است که با هر نفس ما و برخی افراد آسیب پذیر نظیر بیماران قلبی و ریوی، کودکان و سالمندان را ‌یک قدم به مرگ نزدیک تر می کند.

وقتی ‏شاخص استاندارد آلودگی هوا ( PSI) در شهرها از مرز 200 می گذرد و وضعیت هوا در ‏شرایط ˈ بسیار ناسالم ˈ قرار می گیرد یا با عبور از شاخص 300 به حالت ˈخطرناکˈ می رسد، باید باور داشت که ‏پدیده‌ای مرگ‌آور شکل گرفته است.

ریزگردها با دیگر آلاینده ‏های هوا متفاوتند و تاثیر آنها ‏نیز با گازهای آلاینده فرق دارد.

بنا به هشدار معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان ایلام ، در هنگام بارش ریزگردها تا اندازه امکان نباید از منزل خارج شد و در صورت لزوم باید از ماسک فیلتردار استفاده کرد.

ˈجواد نوراللهیˈ می گوید : نوع ریزگردها از نظر ضخامت سبب می شود که تا آخرین لایه های ریه وارد شوند و این برای سلامت فرد بسیار خطرناک است.

به اعتقاد وی، در طولانی مدت این ریزگردها بر کارکرد چشم، ریه، قلب و دستگاه تنفسی تاثیرهای ویرانگری خواهند داشت و حتی در موارد خاص با شدت بارش ریزگردها اثر مخرب آنها بر کارکرد دستگاهها و تجهیزات بهداشتی و درمانی قابل پیش بینی است که این امر سبب کاهش خدمات رسانی به بیماران می شود.

نوراللهی گفت: بسیاری از تجهیزات بیمارستان ها از جمله دستگاه های تنفس مصنوعی و تجهیزات آزمایشگاه حساس هستند که در اثر نفوذ گرد و خاک نه تنها عمر آنها کوتاه تر می شود بلکه همکاران برای خدمات دهی به بیماران با مشکل جدی مواجه می شوند.

او که خود پزشک است ، می گوید: نزدیکی استان ایلام به منشاء و خاستگاه بروز پدیده ریزگردها سبب شده است مردم این منطقه بیش از دیگر مناطق کشور در معرض تاثیرهای ناخوشایند این ذرات معلق در هوا باشند و این موضوع چالشی بزرگ بر سر راه زندگی سالم شهروندان ایلامی است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان ایلام مانند بسیاری دیگر از کارشناسان کشورمان در مورد خاستگاه پدیده ریزگردها معتقد است که نزدیک به 95‌ درصد از ریزگرد‌ها از کشور‌های سوریه، عراق و عربستان وارد می‌شود که 50‌ درصد از آن مربوط به کشور عراق است.

ˈغلامحسین کاظمیˈ می‌گوید: تنها پنج ‌‌درصد از این گرد و غبار‌ها، مربوط به کشور خودمان است که به علت خشکسالی‌های چند ساله و کاهش حجم آب‌های جاری به ‌وجود آمده است.

وی گفت: مهار رودخانه ها و سد‌سازی‌‌های متعدد طی چند سال گذشته در کشورهای همسایه باعث شدت آثار خشکسالی و افزایش شرایط مساعد برای تولید ریزگرد‌ها شده است.

در سفر سوم هیات دولت به استان ایلام تصمیم گرفته شد چند دستگاه سنجش آلودگی هوا برای نصب در شهر ایلام تهیه شود تا به شکل لحظه‌ای، وضعیت آلاینده های موجود در هوای این استان مرزی را که معبر ورودی گرد و غبار به کشورمان است مورد سنجش قرار دهد و تاکنون یکی از این دستگاه‌ها نصب شده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست ایلام به وضعیت هوا در روزهای دور از حد استاندارد شاخص سلامت اشاره کرد و گفت: سال گذشته 87 روز هوای این استان در شرایط بحرانی (خطرناک ) قرار داشت و در بهار و تابستان امسال‌ نیز در ایلام، بیش از 30 روز هوای ناسالم ثبت شده است.

کاظمی با یادآوری فعالیت کارگروه ویژه برای آلودگی هوا در استان ایلام افزود:برای مقابله با ریزگرد‌ها در ایلام این کارگروه با حضور ادارات جهاد کشاورزی، هواشناسی، مدیریت بحران، محیط‌ زیست، نماینده وزارتخانه های نیرو و نفت و نماینده دانشگاه علوم پزشکی و دیگر نهادهای اجرایی مربوط تشکیل شده است که به شکل گسترده فعالیت می‌کنند.

به گفته وی، در مورد حل مشکل ریزگردها راهکارهای متعددی پیگیری می شود که یکی از آنها تنظیم تفاهم نامه بین کشور‌های درگیر با موضوع است.

کاظمی گفت: همچنین نماینده ایران در سازمان ملل متحد این موضوع را پی گیری کرده است و البته مقام های ارشد جمهوری اسلامی ایران موافقت نامه ای را برای پنج سال با کشور عراق امضا کرده‌اند.

مدیر کل محیط زیست ایلام از مالچ‌پاشی در کانون های ایجاد گرد و غبار و بیابان ها، کاشت نهال، رعایت حق عبور آب ‌ها و نگهداری تالاب‌ها در کشور عراق به عنوان بخشی از مفاد این توافق نامه یاد کرد.

کاظمی شناسایی مراکز و سرچشمه‌های اصلی گرد و غبار در ایران و کشورهای همسایه و شناسایی زمین های مستعد برای کاشت درخت‌ و بوته‌ و مناطق نیازمند به مالچ‌پاشی در کانون‌های شناسایی شده را از گام های برداشته شده برای مقابله با مشکل گرد و غبار و پدیده ریزگردها برشمرد.

وی می‌گوید: برنامه ‌ریزی و تامین اعتبارهای لازم برای پشتیبانی مالی اجرای طرح ‌های کاهش و کنترل پدیده گرد و غبار، اجرای سامانه پایش لحظه‌ای گرد و غبار در نوار مرزی غرب کشور و تعیین برنامه زمان بندی کاهش میزان زمین های مولد گرد و غبار در کشورهای همسایه از دیگر راهکارهای رفع این مشکل در چند سال گذشته است.

مدیر کل محیط ‌زیست ایلام ابراز امیدواری کرد اجرای طرح ‌های کاشت درختان بومی و رستنی‌ های دیگر در چشمه‌ های گرد و غبار و طرح ‌های مالچ پاشی و تثبیت شن‌های روان و پخش سیلاب در زمین های مورد نظر در رفع این مشکل نقش بسزایی داشته باشد.

وی می‌ افزاید: کنترل ورود دام در مراتع و کاهش استفاده از مراتع در داخل و خارج کشور، اجرای طرح ‌های بادشکن و کاهش سرعت باد در زمین های مستعد فرسایش بادی، تلقیح ابرهای باران‌زا در فصول مختلف در کانون‌های تولید گرد و غبار نیز می‌تواند در رفع مشکل موثر باشد.

وی گفت: در دو شهرستان مهران و دهلران به علت وجود ‌مرز مشترک با عراق گرد و غبار از شدت بیشتری برخوردار است.

کاظمی افزود:با توجه به 430 کیلومتر مرز طولانی استان ایلام با کشور عراق، نهادهای متولی اقدام به پاکسازی‌ میدان‌های مین جا مانده از دوران دفاع مقدس در این منطقه کرده اند و پس از پاکسازی،‌ این اراضی زیر و رو شده مستعد تولید گرو غبار هستند.

به اعتقاد وی می توان با زیرکشت بردن بخشی از این اراضی ، کمک کرد تا قسمتی از مشکل گرد و خاک با منشاء داخل کشور حل شود.

البته در مورد ابعاد زیانبار گرد و غبار باید به تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی، لغو پرواز‌های هوایی، تشدید وقوع حوادث رانندگی، افزایش بیماری و آسیب جدی به اراضی کشاورزی و محصولات آنها و صدمه به پوشش گیاهی منابع طبیعی و نابودی گونه های وحش اشاره کرد که جمع بندی خسارت آن براحتی ممکن نیست.

به عنوان نمونه، بر پایه اعلام کارشناسان ذیصلاح می‌توان ادعا کرد که 100 هزار هکتار از گستره جنگل‌‌های ایلام بر اثر پدیده گرد و غبار دچار بحران خشکیدگی شده است.

640 هزار هکتار از جنگل های زیبای غرب رشته کوههای زاگرس در استان ایلام قرار دارد که اکنون به سبب خشکسالی و نفوذ ریزگردها در حال نابودی است و به تبع آن، گستره زیست محیطی منطقه در حال تخریب است.

جنگل های استان ایلام یک سوم تمام جنگل های غرب کشور را شامل می شود و بیش از 90 درصد گونه های آن را درختان بلوط تشکیل می دهد.

درخت بلوط مقاوم است و برگ های آن حالت کرکی و چرمی دارد و می توانند گرد و غبار را جذب کنند اما بسته شدن روزنه های آنها به علت شدت گرد و غبار در زاگرس، باعث شده که توان این درختان از توازن خارج شود و از بین بروند.

درخت بلوط نقش بسیار مهم و بالایی در تثبیت خاک و جذب آب های زیر سطحی دارد و علاوه بر آن، زیبایی دره ها حاصل جلوه گری این مخلوق الهی است و از بین رفتن آن، به منزله نابودی تمام مراتع ایلام است.

درختان زیبای بلوط در مقابل هجوم هر روزه گرد و غبار، توان نفس کشیدن را از دست می دهند و یکی یکی از پای می افتند.

بر پایه بررسی هایی که برای علت خشکیدگی درختان بلوط در ایلام انجام شده، نفوذ ریزگردها؛ عامل اصلی زوال این درختان اعلام شده است.

افزون بر آن، تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پیاپی به روند خشکیدگی درختان بلوط دامن زده است.

ریشه درخت بلوط تنها به عمق 4 تا 5 متری زمین نفوذ می کند و بیشتر در سطح پخش می شود و از آب های سطحی استفاده می کند، اما به علت کاهش بارش باران و برف، آب کافی برای ریشه درختان بلوط تامین نمی شود و کار به جایی می رسد که بلوط زارها تحمل خود را از دست داده و می میرند.

هر هکتار جنگل پهن برگ، 68 تن گرد و غبار را مهار و هوا را سالم و به اصطلاح تصفیه می کند، اما گرد و غبار گسترده که در سال های گذشته ایلام را بشدت متاثر کرد، توانسته است درختان بلوط را نیز به زانو درآورد.

عوامل دیگری همچون انگل لورانتوس (با نام محلی دار واش) و سوسک چوب خوار نیز از فرصت استفاده کرده و به این درختان زیبا حمله می کنند.

عوامل غیرمستقیم دیگری نیز در خشکی جنگل های بلوط زاگرس نقش دارند که در صورت رسیدگی نکردن و اهمال در مهار آن، این خسارت جبران ناپذیر کل منطقه زاگرس را با فاجعه ای تاریخی مواجه می کند.

به گفته ˈغلامرضا ابدالیˈ کارشناس مسایل زیست محیطی، صددرصد عرصه‌های طبیعی ایلام تحت تاثیر ریزگردها قرار دارد و تمام عرصه‌های محیط زیست از مناطق گرمسیری تا مناطق سردسیری آن به گستره دو میلیون هکتار زیر بارش ریزگردها قرار گرفته است.

به اعتقاد وی اختلال در عمل فتوسنتز گیاهان به علت بسته شدن روزنه‌های روی برگ درختان و ابتلا به انواع انگل‌ها و امراض گیاهی از عوامل خشکیدگی عرصه‌های طبیعی استان ایلام است.

این کارشناس می گوید: بارش ریزگردها مشکلاتی برای گونه‌های جانوران ساکن در عرصه‌های طبیعی استان ایلام نیز پدید آورده است.

ابدالی گفت:مشکلات تنفسی برای گونه‌های جانوری و برهم زدن زنجیره غذایی علت تلف شدن گیاه خواران است و افزون بر گرد و غبار عامل جلوگیری از مهاجرت پرندگان به سکونتگاه‌های طبیعی در استان ایلام شده است.

به گفته وی، با این که گرد و غبار پدیده ای فرامنطقه ای است و همکاری سازمان ها و کشورهای مختلف را می طلبد ولی در مقیاس هر استان می توان پیشنهادهایی بر مبنای ظرفیت ها و توانمندی های آن منطقه مطرح و بیان کرد.

پیشنهادهایی که از سوی این کارشناس به عنوان راهکار حل مساله برای ایلام عنوان می شود به گفته او هزینه بالایی ندارد و اغلب این پیشنهادها بطور ساده از دید محققان که خود به عنوان بومی منطقه همیشه با این پدیده مواجه بوده اند، بیان شده است.

او گسترش فضای سبز و کاشت درختان مقاوم و جاذب گرد و غبار در مناطق شهری بویژه مرکز استان و تشکیل ستادی به عنوان ˈمقابله با گرد و غبارˈ با همکاری همه دستگاه های مرتبط در استان به منظور اطلاع رسانی بهداشتی به مردم ایلام توسط مطبوعات و رسانه ها را از جمله پیشنهادات خود برای حل منطقه ای مشکل ریزگردها اعلام کرد.

احداث جنگل و بالا بردن پوشش گیاهی در مناطق کم ارتفاع و گرمسیر استان شامل دهلران و مهران برای کاهش غلظت گرد و غبار نیز می تواند در موضوع مقابله و مهار این پدیده موثر باشد.

از دیگر آثار منفی هجوم ریزگردها که با خشکسالی همراه شده ،‌ زمینه ساز شدن آن برای آسیب جدی به زنبورداران و تولیدکنندگان ˈسقز محلیˈ ایلام به عنوان ره آورد و سوغات این استان است.

ریزگردها سبب کاهش چشمگیر تولید عسل و سقز محلی که از شیره درختان ˈونˈ (پسته کوهی) به دست می آید، شده است .

به گفته یک پرورش دهنده زنبور عسل در ایلام، بر اثر آلودگی هوا و حاکم شدن گرد و غبار ناشی از ورود ریزگردها میلیاردها ریال به زنبورداران این استان خسارت وارد شده است.

ˈحجت الله عالی پورˈ می گوید: متوسط برداشت عسل از هر کندو در سال های پیش نزدیک به 10 کیلوگرم بود که در چند سال گذشته به علت آلودگی هوا به زیر سه کیلوگرم کاهش یافته است.

وی می گوید: زمانی که گرد و غبار بصورت لایه ای بر روی گل ها قرار می گیرد، به علت مخلوط شدن ذرات آن با شهد رقیق گل ها، غلظت آن افزایش می یابد و در نتیجه زنبور عسل نمی تواند از این شهدها استفاده کند.

عالی پور گفت: ریزگردها در سه سال گذشته وضعیتی در حوزه پرورش زنبور عسل به وجود آورده که زنبورداران یا ورشکسته و یا مجبور به فروش و انتقال کلنی های خود به استان های دیگر شده اند.

وی با بیان این که ریزگردها با تاثیر روی عمل فتوسنتز و کاهش غذاسازی درختان باعث خسارت های فراوانی در حوزه منابع طبیعی شده و به تبع آن، بر رشد گیاهان و گرده افشانی گل ها نیز تاثیر نامناسبی بر جای گذاشته و گرد و غبار با نشستن بر روی گل های درختان باعث جلوگیری از میوه دهی آنها نیز می شود.

طی سال های اخیر با گسترش دامنه پوشش پدیده ریزگردها موضوع این ذرات به ساختمان بهارستان نیز کشیده شد و 150 نماینده مجلس شورای اسلامی طی نامه ای حل این معضل را از سوی نهادهای مرتبط خواستار شدند.

امسال با افزایش میزان آلودگی ها چالش ریزگردها به نشست 15 مرداد مجلس رسید و پای ˈمحمدجواد محمدی‌زادهˈ، رییس سازمان حفاظت از محیط زیست و معاون رییس جمهوری را به ساختمان بهارستان باز کرد.

بر پایه اخبار رسانه ها، محمدی زاده در نشست نمایندگان وعده داد که دولت بزودی لایحه مقابله با ریزگردها را به کمیسیون کشاورزی خواهد آورد اما البته از نبود بودجه کافی برای مقابله با ریزگردها نیز انتقاد کرد و گفت: نیازمند خطوط اعتباری ویژه برای حل این مشکل هستیم .

وی پس از این که برخی اظهاراتش را در نشست غیر علنی مجلس مطرح کرد، در نشست علنی دوباره پشت تریبون رفت و گفت که سازمان متبوعش اقدام های مناسبی برای بیابان زدایی انجام داده است.

وی در این نشست یادآور شد که بارندگی در کشور کاهش یافته و احداث 180 سد بر روی سرچشمه‌های آب در ترکیه سبب به وجود آمدن مشکلات فراوانی در حوزه آب خیز رودخانه‌های فرات و دجله در عراق و سوریه شده است.

رییس سازمان محیط زیست همچنین به رایزنی‌ها با دولت، ‌مجلس،‌ سازمان محیط زیست و وزارت کشاورزی عراق اشاره کرد و گفت : ناامنی در عراق و دیگر کشورهای منطقه مانع از در اولویت قرار گرفتن برخورد با پدیده ریزگرد‌ها در این کشورها شده است.

ریزگردها امروزه دیگر تنها مشکل استان های غربی و جنوبی کشور نیست،‌ بلکه نفس مردم استان های شرق زاگرس و مرکز کشور را هم به شماره انداخته است و ادامه کم ‌توجهی‌ها برای حل مشکل گرد و غبار این منطقه بطور قطع، خطرها و تهدیدهای جدی برای مردم به دنبال خواهد داشت.

اکنون پس از گذشت بیش از یک دهه از آغاز بحران و پدیده شوم ریزگردها که کار به صحن علنی و غیر علنی مجلس رسیده است،‌ شاید باید از خود پرسید چند سال دیگر زمان لازم است تا منطقه امن شود و دیپلماسی خارجی کارگر بیفتد و برداشت آب ترکیه از سرچشمه‌های دجله و فرات کنترل شود تا این مهمان‌های ناخوانده لنگرشان را برکشند و این خانه امن را ترک کنند؟

23 استان از مجموع 31 استان کشور درگیر پدیده گرد و غبار هستند اما استان های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، چهارمحال بختیاری، فارس، لرستان و بوشهر بیشتر با این معضل دست و پنجه نرم می کنند.

ریزگردها اگر چه تابستان و پاییز امسال کمتر در حوالی ایران دیده شده اند اما خیلی وقت است که کلمات و تیترها تاثیرشان را از دست داده اند و رنگ ها دیگر معنای خود را ندارند و حالا چند سال است که خاطره برگ های سبز درختان بلوط در ایلام از رنگ خالی شده و مزه چسبناک خاک در تیتر ˈماسک ها نمی گذارند، لبخندهای کودکم را ببینمˈ به کار نمی آید!