زیست بوم
بختگان همچنان تشنه‌ی آب
- زيست بوم
- نمایش از جمعه, 24 آبان 1398 20:01
تالاب بختگان با وسعتی حدود ۸۵ هزار هکتار در شرق استان فارس و با تالاب طشک که ۴۱ هزار هکتار، از مهمترین داشته‌ها و عناصر طبیعی تاثیرگذار بر اقلیم شهرستان‌های نی‌ریز، استهبان، سروستان و خرامه و حفظ زنجیره اکوسیستم این منطقه حاصلخیز محسوب می‌شود.
تالاب بختگان، با وجود بارش‌های خوب سال گذشته و ابتدای امسال و علیرغم وعده‌هایی که مسئولان در خصوص رهاسازی حق آبه از گذشته تا امروز داده‌اند، همچنان با خشکی دست و پنجه نرم می‌کند و بیشتر چشم به آسمان دارد.
به گزارش ایسنا، تالاب بختگان با وسعتی حدود ۸۵ هزار هکتار در شرق استان فارس و با تالاب طشک که ۴۱ هزار هکتار، از مهمترین داشته‌ها و عناصر طبیعی تاثیرگذار بر اقلیم شهرستان‌های نی‌ریز، استهبان، سروستان و خرامه و حفظ زنجیره اکوسیستم این منطقه حاصلخیز محسوب می‌شود.
آغاز دوره خشکسالی در استان فارس از حدود ۱۳ سال قبل، همانند سایر تالاب‌های این استان، تاثیری شدید بر دریاچه‌های بختگان و طشک برجای گذاشت، ۲ تالابی که جمعا بیش از ۱۲۶ هزار هکتار وسعت دارد، به تدریج خشکید تا به جای رطوبت سهم مزارع و باغ‌های شهرستان‌های همجوار، گرد و غبار و چشم اندازی از یک شوره‌زار وسیع باشد.
بارش‌های خوب پائیز سال گذشته و بهار امسال، تن خشکیده این دریاچه‌ها را با آب آشنا کرد اما بررسی‌های ماهواره‌ای امسال از خشکیدن دوباره آنها خبر داد.
اگرچه آبان سال ۹۵ رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست، از تدوین برنامه جامع احیای تالاب بختگان خبر داده و در سفر به فارس، دوستداران محیط زیست و اهالی فارس را به وعده‌ای دلخوش کرد و رفت، اما این امر تا امروز محقق نشد.
معصومه ابتکار آن روز با اشاره به برگزاری سه جلسه ستاد احیای تالاب‌های فارس در شیراز و تهران، گفته بود: پیشنهادهایی را برای شورای عالی آب در کمیته تخصصی بررسی و آماده کرده‌ایم تا به این شورا ارائه شود.
ابتکار وعده داده بود که مطالعات زیست بومی تالاب بختگان تا بهمن ماه همان سال (۹۵) نهایی می‌شود و در شورای برنامه‌ریزی استان مطرح و تصویب خواهد شد و مطالعات زیست بومی تالاب پریشان نیز آماده ارائه به شورای برنامه‌ریزی استان فارس است.
طی روزهای گذشته و در جلسه شورای آب استان فارس، مدیرعامل آب منطقه‌ای این استان از رهاسازی ۴۰ میلیون مترمکعب آب به عنوان حق‌آبه بختگان ۸۵ هزار هکتاری و به همراه آبی که قرار است به حدود ۴۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی پائین دست سد درودزن تخصیص یابد، خبر داد.
اگرچه معاون اداره کل حفاظت محیط زیست فارس پیشتر و در اواسط مردادماه امسال در جلسه مشابهی نسبت به تحقق کامل حق آبه بختگان اعلام نگرانی کرده بود.
نبی‌الله مرادی با اشاره به اینکه بهترین زمان برای رهاسازی حق‌آبه زمانی است که کمترین میزان برداشت آب توسط بخش کشاورزی اتفاق می‌افتد، تاکید کرده بود که از ابتدای احداث سد درودزن یکی از تکالیف مهم، رهاسازی به موقع حق بختگان از آب موجود این سد تعیین شده است.
او آن زمان با اشاره به اینکه نیاز تالاب به آب در مرداد به دلیل زادآوری فلامینگوهایی که راه دراز سیبری تا بختگان را طی کرده‌اند، یک ضرورت است، گفته بود: در این شرایط اگر ۱۰ میلیون متر مکعب آب به تالاب برسد، ارزش آن از هزار میلیون متر مکعب در دیماه برای تالاب بیشتر است.
اگرچه این خواسته که به دنبال تجربه تلخ تلف شدن جوجه فلامینگوها در خردادماه امسال، مطرح و دنبال شد اما تحقق این مهم تا امروز به تاخیر افتاده است و در نهایت مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای که آن روز و در جلسه شورای کشاورزی استان، یکی از افتخاراتش را خاموشی ندادن به چاه‌های کشاورزی!! عنوان کرده بود، وعده رهاسازی ۴۰ میلیون متر مکعب آب را برای بختگان شور بخت بدهد.
حمیدرضا دهقانی البته در جلسه مردادماه شورای کشاورزی استان فارس، شرایط آب و هوایی مردادماه و تبخیر بالای آب به دلیل گرمای شدید را دلیلی بر رها نکردن آب برای بختگان مطرح کرده بود.
در روزهای گذشته اما فرج‌الله رجبی، شیوه تخصیص آب از سد درودزن را قابل نقد خوانده و تاکید کرده بود که این موضوع هم زیر سایه سیاسی کاری قرار گرفته و برخی افراد صاحب نفوذ سیاسی در آن مداخله و اعمال نظر می‌کنند.
رجبی که در آن جلسه نخواسته بود با باز کردن کامل مسئله، اقدامات خوب و تاثیرگذار استاندار فارس را زیر سئوال ببرد، خواستار برنامه‌ریزی دقیق و اصولی در این حوزه شده بود.
به گزارش ایسنا، موضوع حق‌آبه بختگان، پایه برگزاری جلسه‌ای با حضور حمید ظهرابی مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس و فرماندار و رئیس اداره جهادکشاورزی شهرستان خرامه و تشکل‌های مردم نهاد و جوامع محلی این شهرستان در روزهای اخیر بود.
جلسه‌ای که برای بررسی راهکارهای حفاظت از حق‌آبه بختگان و ممانعت از برداشت‌های غیرمجاز برگزار شد و حمید ظهرابی بار دیگر تاکید کرده بود که احیای تالاب بختگان از اولویت‌های سازمان حفاظت محیط زیست به شمار می‌رود اما نیاز آبی بختگان بسیار فراتر از حق آبه ای است که سازمان آب فارس اختصاص داده است.
وی ملاک عمل را حجم آب ورودی به تالاب بختگان دانسته که شارژ رودخانه نیز به آن اضافه می‌شود، گفته بود: متاسفانه معضلات پیش آمده در حوضه بختگان، نتیجه برنامه ریزی‌های غلطی است که ما شاهد نتایج آن هستیم.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب بالادستی، سد سازی، افزایش سطح زیر کشت، تبدیل اراضی دیم به آبی و تعریف مناطق آب بر جدید و پیوند دادن معیشت مردم به آب را از اقدامات غلطی دانسته بود که موجب کاهش حق آبه مناطق پائین دست و خشکیدن نقاطی نظیر تالاب بختگان شده است.
ظهرابی تاکید کرده بود که تامین حق آبه تالاب ها جز با مشارکت مردم بومی، که از ذینفعان اصلی تالاب ها است، محقق نخواهد شد؛ چون آنها هستند که هم از اثرات مثبت و خدمات اکوسیستمی تالاب بهره مند می شوند و هم اگر تالاب خشک شود، باید پیامد ها و مضرات را تحمل کنند.
مدیرکل محیط زیست فارس گفته بود: زمانی می توان موفق به احیای تالاب و اکوسیستم منطقه شد که بتوان آب را تا تالاب آرود؛ آن زمان، مردم از کارکردهای تالاب و رودخانه و خدماتی که می تواند برای آن ها داشته باشد بهره مند شوند و محیط زیست نیز به حفظ تنوع زیستی و احیای تالاب خواهد رسید.
ظهرابی ابراز امیدواری کرده بود که با یک برنامه ریزی دقیق برای حفاظت از حق آبه تالاب بختگان تمهیداتی اندیشیده شود تا با همدلی و تجمیع نیروها از هر گونه سوء استفاده جلو گیری شود و بعد از آن برای مدیریت صحیح تالاب و یکپارچگی و جلوگیری از هر گونه اختلافی باید جوامع محلی یک مجموعه مشورتی با نظارت محیط زیست و فرمانداری ها تشکیل دهند.
به گزارش ایسنا، تالاب بختگان تنها یکی از تالاب‌های شوربخت فارس است که همچنان چشم به برنامه‌ریزی مدیرانی و دستگاه‌هایی دارد که بی برنامه بودن همین سیستم‌ها و مدیران وقت در گذشته، از سه دهه قبل تاکنون، عامل اصلی خشکیدن آنها به شمار می‌رود.
امروز علاوه بر بختگان و طشک، پریشان، ارژن، هیرم، مهارلو، هرم و کاریان و کافتر و .... هم نیازمند احیا است؛ تالابهایی که تاثیر خشکیدگی آنها بر جوامع پیرامونی عاملی موثر بر تغییرات اقلیمی مخرب و مهاجرت روستائیان و ... بوده است.
