ایران‌بوم

بر گرفته از میراث خبر میراث استان ها _ تنگه بلاغی بخشی از محوطه باستانی پاسارگاد، نخستین پایتخت هخامنشیان که آثار استقراری مختلف از دوران های متعدد باستانی، تاریخی و اسلامی را در خود جای داده به علت ساخت سد سیوند به زیر آب فرو می رود.
به گزارش «میراث خبر»، تنگه 18 کیلومتری بلاغی در فاصله 4 کیلومتری از محوطه ثبت جهانی پاسارگاد جای گرفته و بخشی از محوطه باستانی پاسارگاد محسوب می شود. این تنگه که به اعتقاد برخی کارشناسان محل عبور راه شاهی؛ مهم ترین راه باستانی کشور بوده و پاسارگاد را به تخت جمشید و شوش متصل می کرده در خود آثاری از سکونت های غارنشینی و سکونت هایی از هزاره های قبل از میلاد تا دوران اسلامی را جای داده است.
«مسعود آذرنوش» رییس پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی کشور در مورد ساخت سد و فرو رفتن محوطه های باستانی در تنگه بلاغی پس از آبگیری سد گفت: «به علت ساخت سد سیوند در دورن تنگه بلاغی؛ بخشی از این تنگه که قسمتی از محوطه های باستانی مجموعه پاسارگاد را در بر می گیرد به همراه آثار باستانی و تاریخی باقی مانده در آن از دوران های گذشته به زیر آب دریاچه فرو می رود.»
«بابک کیال» سرپرست محوطه باستانی پاسارگاد نیز به اشاره به این که آبگیری سد سیوند 2 تا 3 سال دیگر آغاز خواهد شد، گفت: «بر اثر ساخت سد حدود 8 کیلومتر از تنگه بلاغی به همراه آثار درون آن به زیر آب فرو خواهد رفت.»
وی با تاکید بر لزوم آغاز عملیات نجات بخشی آثار درون تنگه، انجام اقدامات ویژه به منظور نجات بخشی آثار را ضروری دانست. اما به اعتقاد کارشناسان ساخت سد سیوند به جز ایجاد مشکل برای آثار درون این تنگه، به دلیل به وجود آوردن شرایط خاص در منطقه به آسیب دیدن سازه های اصلی محوطه جهانی پاسارگاد از جمله کاخ ها و آرامگاه کوروش منجر می شود.
کیال که خود کارشناس ارشد مرمت آثار باستانی نیز هست، گفت: «دشت مرغاب که پاسارگاد در آن جای گرفته، دشتی آبرفتی با خاک سست و نرم است که بالا آمدن سطح آب های زیرزمینی و افزایش رطوبت هوا بر اثر جمع شدن آب سد در منطقه می تواند سازه های سنگی و پی اصلی کاخ ها و آرامگاه کوروش را با خطراتی جدی رو به رو سازد.
هم اکنون تیمی ویژه از بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد به دنبال پیدا کردن راهکارهایی هستند تا بتوانند اقدامات نجات بخشی در این محوطه باستانی را آغاز کنند.
همچنین با توجه به این که محوطه باستانی پاسارگاد در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است ساخت سدی در نزدیکی آن شاید بتواند در آینده این پرونده جهانی را نیز با مشکلاتی رو به رو کند و اعتراضاتی را از روی کارشناسان جهانی و یونسکو در برداشته باشد. به گفته کیال حدود یک کلیومتر از منطقه ای که بر اثر مسافت سد سیوند به زیر آب فرو خواهد رفت در حریم پرونده جهانی پاسارگاد جای گرفته که موقعیت این پرونده را می تواند به مخاطره بیندازد.
پاسارگاد نخستین پایتخت هخامنشیان؛ پنجمین محوطه جهانی ایران است، که طی آخرین جلسه یونسکو که در ماه گذشته در چین برگزار شد به علت دارا بودن شاخصه های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
هر اثر که در فهرست جهانی یونسکو جای می گیرد طبق کنوانسیون میراث طبیعی و تاریخی باید از سوی کشور نگهدارنده اثر مورد توجه ویژه قرار گیرد و هیچ گونه اقدامی در راستای به خطر افتادن آن انجام نشود.
طی چند سال گذشته در کشور ایران و دیگر کشورهای باستانی جهان ساخت برخی از سدها در کنار رودخانه های باستانی و محوطه باستانی که به منظور تامین آب و توسعه اقتصادی صورت می گیرد باعث به خطر افتادن بسیاری از محوطه های باستانی جهان شده است. از آن جمله می توان به ساخت سد «اسوان» در مصر، ساخت «سد کارون3» در منطقه آیاپیر در ایذه ساخت سد «گورجس» در چین و ساخت سدی در نزدیکی شهر باستانی «آشور» در عراق، اشاره کرد.
ساخت سد خاکی سیوند از سال 1368 در تنگه بلاغی بر روی رودخانه پلوار شروع شده است. به گفته مسئولان؛ آبگیری این سد طی 2 تا 3 سال آینده آغاز می شود. فاصله دهانه اصلی سه تا آثار و سازه های اصلی محوطه پاسارگاد نزدیک به 17 کیلومتر و فاصله خط پایان آبگیری دریاچه تا سازه های اصلی و آرامگاه کوروش حدود 9 کیلومتر است.
محوطه باستانی پاسارگاد در 70 کیلومتری شمال تخت جمشید در استان فارس و در فاصله سه کیلومتری از جاده شیراز _ آباده قرار دارد. در مجموعه باستانی پاسارگاد آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی قرار دارد که از مهم ترین آنها می توان به آرامگاه کوروش، کاخ بارعام، کاخ دوازده و آثار جای گرفته در تنگه بلاغی اشاره کرد. پاسارگاد نخستین پایتخت هخامنشیان است که به دستور کوروش نخستین پادشاه هخامنشی ساخته شده و کهن ترین نظام باغ سازی ایرانی و الگوهای جدید معماری در آن اجرا شده است.