ایران‌بوم

تهران- ۳ اردیبهشت 1384- میراث خبر
تیم مشترک باستان‌شناسان ایران و لهستان با ادامه کاوش‌های نجات بخشی در پشت سد سیوند در تنگه بلاغی 15 هزار قطعه سفال را از سطح یکی از محوطه‌های این منطقه جمع‌آوری کردند.
تنگه 18 کیلومتری بلاغی در فاصله 8 کیلومتری از محوطه ثبت جهانی پاسارگاد در استان فارس جای گرفته و بخشی از چشم‌انداز باستانی پاسارگاد است. این تنگه به اعتقاد برخی کارشناسان محل عبور راه شاهی، مهم‌ترین راه باستانی کشور است که پاسارگاد را به تخت جمشید و شوش متصل می‌کرده است. این تنگه آثاری از دوران غارنشینی و سکونت‌گاه‌هایی از دوران پیش از میلاد تا دوران اسلامی را در خود جای داده است.
«علی اسدی» کارشناس باستان‌شناس و سرپرست ایرانی هیات مشترک گفت: «با ادامه عملیات نجات‌بخشی در تنگه بلاغی و شروع کاوش در محوطه 64 از این منطقه که 9 کیلومتر وسعت دارد و در مرحله اول کار بیش از 15 هزار قطعه سفال مربوط به اواخر ساسانی و اوایل دوران اسلامی کشف شد.»
وی با اشاره به این‌ نکته که کارشناسان صد در صد سفال‌های سطحی را جمع‌آوری کرده‌اند، گفت: «بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که این سفال‌ها از نظر تکنیک ساخت چندان پیشرفته نیستند و این امر خود نشان می‌دهد که به احتمال زیاد در دوران ساخت این سفال‌ها در این منطقه حکومت‌های محلی ساکن بوده‌اند.»
سفال‌های جمع‌آوری شده از سطح محوطه 64 اکثرا ساده به رنگ نخودی هستند. در حال حاضر گروهی از کارشناسان مشغول طبقه‌بندی سفال‌های شناسایی شده، طراحی آنها و جدا کردن سفال‌های شاخص از سفال‌های معمولی است.
آب‌گیری سد سیوند بر اساس برنامه اعلام شده از اوایل دی ماه سال جاری آغاز می‌شود. این محوطه باستانی که هم‌اکنون گروه مشترک ایران و لهستان در آن کاوش می‌کنند؛ همزمان با شروع آب‌گیری به طور کامل به زیر آب خواهد رفت.
هم‌اکنون به جز گروه 10 نفره کارشناسان ایران و لهستان همزمان کارشناسان آلمانی و فرانسوی هم در تنگه حضور دارند. پیش از حضور این سه گروه کارشناسان ایتالیایی هم با همکاری کارشناسان ایرانی کاوش‌هایی را انجام دادند که به شناسایی یک روستای هخامنشی منجر شد.
با شروع فصل آب‌گیری سد، در 8 کیلومتر از تنگه بلاغی به همراه آثار درون آن به زیر آب فرو خواهد رفت. در چند ماه گذشته گروهی از کارشناسان بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقدامات کارشناسی برای تهیه طرح نجات‌بخشی محوطه‌های باستانی موجود در تنگه را آغاز و بیش از 100 محوطه باستانی را شناسایی کردند.
«بابک کیال» سرپرست مجموعه باستانی پاسارگاد در مورد محوطه‌های باستانی شناسایی شده، گفت: «در این بررسی‌ها محوطه‌های باستانی شامل تپه‌های پیش از میلاد، کوره‌های ذوب فلز، غار و سکونت‌گاه‌های پیش از میلاد، گورهای سنگی مربوط به دوره فرمانروایان فارس (فرقه داران)، دو قبرستان دسته جمعی مربوط به دوران اشکانی، بیش از 7 کیلومتر مرز سنگی مربوط به دوران اشکانی و دیگر محوطه‌های باستانی که بر اثر ساخت سد زیر آب می‌رود، شناسایی شد.»
طی چند سال گذشته در کشورهای باستانی جهان برخی از سدها در کنار رودخانه‌ها و محوطه‌های باستانی به منظور توسعه اقتصادی و تامین آب ساخته شده‌اند. اما این سدها موجب به خطر افتادن بسیاری از محوطه‌های باستانی جهان شده است. کارشناسان جهان نیز با توجه به اهمیت طرح‌های عمرانی و اقتصادی، نجات بخشی محوطه‌های تاریخی را آغاز کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به سد «اسوان» در مصر اشاره کرد. کشور مصر برای ادامه روند توسعه اقتصادی و عمرانی کشور خود و حفظ میراث فرهنگی، کمیته‌ای جهانی را به رهبری یونسکو تشکیل داد و با کمک کارشناسان جهانی طی یک عملیات بسیار گسترده معابد نوبی را از خطر غرق شدن نجات داد.
پاسارگاد پنجمین محوطه جهانی ایران است که طی آخرین جلسه یونسکو که در تیر ماه سال 1383 در چین برگزار شد به علت دارا بودن شاخصه‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. هر اثر که در فهرست جهانی یونسکو جای می‌گیرد، طبق کنوانسیون میراث طبیعی و تاریخی باید از سوی کشور نگهدارنده اثر، مورد توجه ویژه قرار گیرد و انجام هر‌گونه اقدامی در به خطر افتادن آن ممنوع است.
ساخت سد سیوند از سال 1371 در تنگه بلاغی روی رودخانه پلور و بدون هیچ استعلامی از سازمان میراث فرهنگی آغاز شده است. فاصله دهانه اصلی سد تا آثار و سازه‌های اصلی محوطه پاسارگاد نزدیک به 17 کیلومتر و فاصله خط پایان آب‌گیری دریاچه تا سازه‌های اصلی و آرامگاه کوروش حدود 9 کیلومتر است.