ایران‌بوم

با افزایش شمار محوطه های باستانی شناسایی شده در تنگه بلاغی از 84 محوطه به 100 محوطه، عملیات نجات بخشی محوطه های باستانی تنگه بلاغی توسط کارشناسان و تیم های باستان شناسی داخلی وخارجی ازنیمه دوم دی ماه آغاز می شود.

به گزارش «میراث خبر»، تنگه 18 کیلومتری بلاغی درفاصله 4 کیلومتری از محوطه ثبت جهانی پاسارگاد جای گرفته و بخشی از محوطه باستانی پاسارگاد محسوب می شود. این تنگه که به اعتقاد برخی کارشناسان محل عبور راه شاهی، مهم ترین راه باستانی کشور بوده و پاسارگاد را به تخت جمشید و شوش متصل می کرده، آثاری از دوران غارنشینی و سکونتگاه هایی از دوران پیش از میلاد تا دوران اسلامی را در خود جای داده است.
«مسعود آذرنوش»، رییس پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مورد شروع عملیات نجات بخشی محوطه ها گفت: «طبق مذاکراتی که با کارشناسان و چندین موسسه باستان شناسی خارجی صورت گرفته است از نیمه دوم دی ماه (ژانویه) و با حضور کارشناسان ایتالیایی نجات بخشی محوطه های باستانی درون تنگه آغاز خواهد شد.»
وی با اشاره به این که تاکنون با متخصصان و موسسات لهستانی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی و ژاپنی مذاکراتی صورت گرفته است، گفت: «بعد از شروع کار و حضور کارشناسان ایتالیایی درگام های بعدی گروه های فرانسوی _ لهستانی، آلمانی و ژاپنی کارخود را آغاز خواهند کرد.»
در صورت ساخت سد سیوند، در حدود 8 کیلومتر از تنگه بلاغی به همراه آثار درون آن به زیر آب خواهد رفت. طی دو ماه گذشته گروهی از کارشناسان بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد کارشناسایی و تهیه طرح نجات بخشی محوطه های باستانی موجود در تنگه بلاغی را آغاز کرده اند که تاکنون تعداد محوطه های باستانی به حدود 100 محوطه رسیده است.
«بابک کیال»، سرپرست مجموعه باستانی پاسارگاد در مورد محوطه های باستانی شناسایی شده گفت: «در این بررسی ها محوطه های باستانی شامل تپه های پیش ار میلاد، کوره های ذوب فلز، غار وسکونت گاه های پیش از میلاد، گورهای سنگی مربوط به دوران فرمانروایان فارس (فرته داران)، دو قبرستان دسته جمعی مربوط به دوران اشکانی، بیش از 7 کیلومتر مرز سنگی مربوط به دوران اشکانی 4 کیلومتر سنگ چین راه شاهی، دو قسمت از جوی سنگی (راه شاهی) در شرق تنگه و 6 قسمت از راه شاهی در غرب تنگه و دیگر محوطه های باستانی که بر اثر ساخت سد به زیر آب خواهد رفت شناسایی شد.»
با توجه به وجود محوطه های مختلف در درون تنگ بلاغی و شناسایی آثاری از دوران مختلف، پژوهشکده باستان شناسی در طرح نجات بخشی خود قصد دارد تا از کارشناسانی در زمینه ها و دوران های مختلف استفاده کند.
آذرنوش در این باره گفت: «با توجه به آثار موجود مربوط به دوران های مختلف در تنگه بلاغی در طرح فراخوان باستان شناسان خارجی، از موسسات و کارشناسانی که در زمینه های مختلف تخصص دارند نیز دعوت شده است. مثلا از کارشناسان آلمانی برای مطالعه روی محوطه های فلزکاری باستانی و ژاپنی ها برای بررسی در محوطه های دوره سنگی (پارینه، فراپارینه و نوسنگی) دعوت شده است.»
ساخت سد سیوند از سال 1371 در تنگه بلاغی روی رودخانه پلور و بدون هیچ استعلامی از سازمان میراث فرهنگی شروع شده است. فاصله دهانه اصلی سد تا آثار و سازه های اصلی محوطه پاسارگاد نزدیک به 17 کیلومتر و فاصله خط پایان آبگیری دریاچه تا سازه های اصلی و آرامگاه کوروش حدود 9 کیلومتر است.
به اعتقاد کارشناسان ساخت سد سیوند به جز ایجاد مشکل برای آثار درون تنگه، به دلیل به وجود آوردن شرایط خاص در منطقه به آسیب دیدن سازه های اصلی محوطه جهانی پاسارگاد منجر می شود.
کیال که خود کارشناس مرمت آثار باستانی است، در این باره گفت: «هنوز بررسی های دقیقی روی این مساله انجام نگرفته است. اما با توجه به آبرفتی و سست بودن خاک منطقه حدس زده می شود جمع شدن آب در دریاچه سد باعث افزایش شدید رطوبت هوا در منطقه و بالا آمدن میزان آب سطحی شود که این اتفاق می تواند به پی اصلی کاخ ها و آرامگاه کوروش آسیب وارد سازد.»
با این وجود کارشناسان ساخت سد معتقدند که ساخت سد هیچ تاثیر منفی بر مجموعه تاریخی پاسارگاد و آرامگاه کوروش ندارد. به اعتقاد جامعی ،مسئول پروژه احداث سد سیوند با توجه به فاصله نه کیلومتری انتهای نقطه آب گیری سد با مجموعه پاسارگاد، آب گیری سد هیچ تاثیری بر پی سازه های پاسارگاد نخواهد گذاشت.
طی چند سال گذشته در کشورهای باستانی جهان برخی از سدها در کنار رودخانه ها و محوطه های باستانی به منظور توسعه اقتصادی و تامین آب ساخته شده اند اما این سدها موجب به خطر افتادن بسیاری از محوطه های باستانی جهان شده است. کارشناسان جهان نیز با توجه به اهمیت طرح های عمرانی و اقتصادی کشور نجات بخشی محوطه های تاریخی را آغاز کرده اند که از آن جمله می توان به سد «اسوان» در مصر اشاره کرد. کشور مصر برای ادامه روند توسعه اقتصادی و عمرانی کشور خود و حفظ میراث فرهنگی کمیته جهانی را به رهبری یونسکو تشکیل داد و با کمک کارشناسان جهانی طی یک عملیات بسیار گسترده معابد نوبی را از خطر غرق شدن نجات داد.»
پاسارگاد پنجمین محوطه جهانی ایران است که طی آخرین جلسه یونسکو که در تیر ماه سال 1383 در چین برگزار شد به علت دارا بودن شاخصه های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. هر اثر که در فهرست جهانی یونسکو جای می گیرد طبقه کنوانسیون میراث طبیعی و تاریخی باید از سوی کشور نگهدارنده اثر، مورد توجه ویژه قرار گیرد و انجام هر گونه اقدامی در به خطر افتادن آن ممنوع است.