ایران‌بوم

بیش از سی تن از فعالان و کارشناسان حوزه محیط زیست با انتشار بیانیه‌ای اعتراض‌آمیز نسب به تخریب غارها، بازنگری در طرح‌های‌ گردشگری غارها، را خواستار شدند. متن بیانیه در پی می‌آید:

در گردش‌پذیر (توریستی) کردن غارها تامل کنید!

تبدیل سرمایه‌های طبیعی به منابع درآمدی زودبازده و دم‌دستی (با استفاده از رانت تملک منابع طبیعی و استفاده از وام‌های بانکی) از کارهای اشتباهی است که در دو سه دهه‌ی اخیر در ایران رواج یافته و موجب تخریب سرمایه‌های طبیعی و ملی شده است. از جمله شعارهایی که با آن به بقایای طبیعت کشور هجوم می‌آورند، «توسعه‌ی گردشگری» و «درآمدزایی» است؛ محافلی هستند که با طرح این شعارها به بهره‌کشی غیراصولی از سرمایه‌ها‌ی طبیعی می‌پردازند و در این رهگذر، پایداری سرزمین و منافع ملی را زیر پا می‌گذارند.

غارها نیز که از پدیده‌های بسیار حساس هستند و شکل‌گیری آن‌ها حاصل گذر میلیون‌ها سال است، از این موج بلا در امان نمانده‌اند. غارهایی که تا کنون در ایران تبدیل به مکان‌هایی برای بازدید سنگین گردشگران شده‌اند، همگی آسیب دیده و در معرض تخریب بیشتر هستند؛ عریض کردن دهانه‌ی غارها که سبب از میان رفتن تعادل رطوبتی داخل غار می‌شود، دستکاری شدید سازندهای طبیعی در مسیرهای آماده شده‌ی درون غار (کف‌سازی با سنگ و سرامیک، نصب نرده و پل‌های آهنی، نورپردازی‌های غیراستاندارد دایم روشن و گرمازا...) که موجب برهم خوردن آرامش طبیعی غار و رویش غیرعادی جلبک در غار شده، همچنین تخریب کوه یا مسیر رودخانه‌ی منتهی به دهانه‌ی غار، ریخت‌وپاش زباله و فضولات، ورود بازدیدکنندگان بیشتر از ظرفیت، فراری شدن خفاش‌ها و دیگر جانوران غارزی... چند مورد از آسیب‌هایی هستند که با توریستی شدن غارها رخ داده‌اند.

در این وضعیت، خبرهایی به گوش می‌رسد حاکی از این که قرار است غارهای دیگری مانند غار یخ‌مراد در استان البرز، غار شیرابند در استان سمنان، و چاه ـ غار جهنم در عشق‌آباد طبس نیز به بهانه‌های گردشگری و معدن‌کاری تخریب شوند.

شایسته یادآوری است که در گردشگرپذیر کردن غارها، حتی ارزیابی اقتصادی مبنی بر اینکه در صورت صرف هزینه از جیب ملت، جدای از تخریب صورت گرفته، آیا بازگشت سرمایه‌گذاری اولیه انجام خواهد شد، صورت نمی‌گیرد. برای نمونه، در غارهای علی‌سرد (علی‌صدر) همدان، چال‌نخجیر، قوری‌قلعه، کتله‌خور، سهولان، کرفتو، شاهپور، دربند سمنان، نمکی قشم، رودافشان دماوند، سنگ‌شکنان و... که توسط بخش‌های دولتی و عمومی و شبه‌خصوصی گردشگری شده و تخریب‌های زیادی را هم متحمل شده‌اند، به جز در یک مورد، هزینه‌های اولیه‌ی آن برگشت نشده و حقوق کارکنان آن نیز پیوسته معوق می‌ماند و یا از جای دیگر تامین می‌گردد.

ما امضاکنندگان زیر که سال‌هاست وضعیت غارها و کوهستان‌ها و میراث‌های فرهنگی کشور را زیر نظر داریم و علاقمند به حفظ سرمایه‌های طبیعی کشور برای تمام نسل‌ها هستیم، در کنار شماری از انجمن‌های محیط زیستی، از مسوولان سازمان‌های میراث فرهنگی و حفاظت از محیط زیست کشور می می‌خواهیم طرح‌های توریستی کردن غارها را متوقف سازند تا پس از ارزیابی اثرات توریستی شدن غارهایی که تا کنون چنین شده‌اند، و همچنین بررسی تجربه‌های جهانی در این زمینه، و دریافت نظر کارشناسان و کنشگران مستقل، این پدیده‌های کم‌مانند و ارزشمند به شکلی اصولی آماده‌ی بازدید گروه‌های بیشتر شوند.

جواد نظام‌دوست (از موسسان انجمن غار و غارشناسی ایرانیان)
عباس محمدی (مدیر گروه دیده‌بان کوهستان انجمن کوه‌نوردان ایران)
علیرضا افشاری (دبیر دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران)
مسعود مولانا (دبیر شبکه‌ی سمن‌های محیط زیست و منابع طبیعی استان مازندران)
میترا البرزی‌منش (مدیرعامل انجمن پایشگران حامی محیط زیست ـ پاما)
زهرا قلیچی‌پور (عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه حکیم سبزواری)
مهران کیان (مدیرعامل جمعیت البرز سبز، استان البرز)
مهدیه جعفری (فعال محیط زیست و عضو انجمن غار و غارشناسی ایرانیان)
جلال زارعی (فعال محیط زیست و عضو انجمن غار و غارشناسی ایرانیان)
رسول گلباخی (روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای آذربایجان غربی)
حسین عبیری گلپایگانی (فعال محیط زیست)
حسن قدیانی (روزنامه نگار و فعال محیط زیست)
حمیدرضا دورودیان (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی)
شروان شعاعی (از مهرگان پرتو پژوه)
اهون استوار (مدیرعامل انجمن کاریزه سنندج)
کامبیز بختیاری (رئیس شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان البرز)
فرهاد حسینی (مسئول کارگروه محیط‌زیست انجمن کوهنوردی کارگران استان البرز)
سیدکاظم شفیعی (مسئول کارگروه محیط‌زیست کانون کوه ـ کانون بازنشستگان)
فاطمه ظفرنژاد (کارشناس حوزه‌ی آب و فعال محیط‌زیستی)
مهدی مجتهدی (دبیر انجمن دامون)
احمد افروزیان (عضو هیأت‌علمی گروه پژوهشی محیط‌زیست جهاد دانشگاهی یزد)
حامد پارسی (دبیر کانون عالی گسترش فضای سبز و حفظ محیط‌زیست ایران)
کیومرث بابازاده (عضو انجمن کوه‌نوردان و عضو انجمن غارشناسی)
مه‌لقا کاشفی (از جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست)
هومن روانبخش (اکولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه سمنان)
آرش خیراندیش (کارشناس گردشگری و فعال محیط زیست)
امید کرمیار (از رفتگران طبیعت البرز)
مریم خندان (دبیر انجمن دوستان زمین و عضو هیئت‌مدیره شبکه‌ی محیط‌زیست همدان)
احمد بختیاری (دبیرخانه نجات ایران)
مصطفی پورنصراله (عضو موسس گروه کوهنوردی صبا)
مهدی کلاهی (دکترای جامعه‌شناسی محیط زیست)
زربانو منصوری (دبیر جمعیت حفظ واحیای محیط کوهستان / پراو ـ کرمانشاه)
زهرا خسروی (عضو انجمن رفتگران طبیعت استان فارس)
سپهر سلیمی (از انجمن زمین برای همه ـ اصفهان)