ایران‌بوم

کاخ مروارید استان البرز که پس از 10 سال به حکم دادستانی به سازمان میراث فرهنگی واگذار شده است، حال و روز بسیار بدی دارد. آنچه این روزها مردم هنگام بازدید از این مجموعه تاریخی می بینند، چیزی جز لاشه یک بنا نیست. بیشتر بخش‌های آن دچار آسیب‌های جدی شده، سقف نم برداشته، جداره‌ و تزیینات سردارها کنده شده، درهای آن شکسته، آب روی باغ بسته شده و درختان نادر آن زرد شده‌اند. با این وجود مدیران میراث فرهنگی البرز وعده ساماندهی و باز کردن درهای آن برای همیشه به روی مردم را می‌دهند.

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی – این روزها مردم شاهد باز شدن موقت درهای بسته کاخ مروارید پس از 10 سال انتظار هستند اما آنچه آن‌‌ها می‌بینند، خارج از تصورشان است، اینجا دیگر کاخ نیست، بلکه چیزی است شبیه یک لاشه. بنایی که جزو مایملک آن‌ها به شمار می‌رود و پول پدرانشان ساخته شده‌ است، حالا وضعیت اسف‌انگیزی دارد.

مردم از حال و روز کاخ مروارید دل خوشی ندارند

3 هزار بازدید کننده در دو روز اول بازگشایی و 5 هزار نفر در دو روز اخیر به دیدار کاخ آمده‌اند. مردم از پله‌های کاخ بالا می‌رود، در پیچ و خم بنای بر جای مانده از معماری وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت که با مبلغ یک میلیون دلار ساخته شده است، می‌چرخند و آه می کشند. مردم نمی توانند باور کنند، مجموعه‌ای که می توانست طی این سال ها تفریحگاه آن‌ها باشد، به این حال و روز افتاده است.

آنچه آن‌ها می بینند، برایشان غیر باور است، این بنا هم قدمت کاخ های سعدآباد و نیاوران بوده اما امروز پله های آن شکسته، سقف‌های آن نم برداشته و تزیینات سردرها کنده و تکه تکه شده است. بنایی هم که برای فرزند شمس ساخته شده بود و حالا ساختمان مدیریت نام دارد، همه با ام دی اف پوشانده شده و به شکل بسیار نامناسبی تغییر شکل داده است. در این مجموعه حتی آب روی باغ بسته شده به طوریکه بیشتر درختان آن خشک شده‌ است. درختان و گیاهان نادری که اگر چه به دست عاملان حکومت سابق جمع آوری شده بودند اما می توانستند بعد از انقلاب در اختیار مردم قرار بگیرند.

چگونگی برگرداندن کاخ به مردم و آینده پیشرو
حالا تنها دلخوشی مردم برای زنده کردن این مجموعه تلاش‌های مدیران میراث فرهنگی استان البرز است تا شاید بار دیگر این مجموعه به مردم تعلق گیرد. مردم تشنه دانستن درباره این بنا هستند، شاید برای همین است که وقتی خبرنگاران برای بازدید به کاخ مروارید آمده‌اند و فرزان احمدنژاد، کارشناس و مسئول دفتر مدیرکل اداره میراث فرهنگی کرج می خواهد توضیحاتی درباره این بنا بدهد، آنچنان ازحامی از جمعیت شکل می گیرد که باور کردنی نیست.

مردم دور مدیران میراث فرهنگی جمع می شوند و می خواهند از چند و چون ماجرای این کاخ سر در بیاورند و بدانند که بلاخره تکلیف این بیت المال چه خواهد شد.

ابوالفضل عبیدی این نوید را به آن‌ها می دهد:«اکنون به نظر و حکم و ابلاغیه دادستانی این بنا متعلق به سازمان میراث فرهنگی است و به زودی اقدامات مرمتی و حفاظت آن صورت می گیرد.»

او به منظور شفاف سازی درباره آنچه بر کاخ رفته به گذشته نقب می زند: « به رغم مخالفت سازمان میراث فرهنگی البرز در سال 91 کمسیون ماده 5 استان و شورای عالی معماری و شهرسازی ساخت 7 هزار واحد مسکونی در ضلع جنوبی کاخ را تصویب می‌کند، با این وجود پیگیری‌ و رای زنی‌های اداره میراث فرهنگی البرز آنقدر ادامه پیدا می کند تا اینکه در اواخر سال 92 ، بار دیگر شورای عالی معماری و شهرسازی برای بازدید این مجموعه می آیند.»

پیکر کاخ مروارید بیش از این طاقت بی مهری ندارد

عبیدی این بازدید را روی اعضای شورای معماری و شهرسازی اثر گذار می داند، برای اینکه سرانجام دو هفته قبل مصوبه شورای شهرسازی و کمسیون ماده 5 ملغی اعلام می شود و طبق این مصوبه مجموعه کاخ، باغ شمالی، دریاچه طبیعی ومجموعه سوار کاری، زمین گلف، زمین تنیس و فرودگاه در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار می گیرد.

مدیر کل میراث فرهنگی البرز وقتی در برابر این پرسش قرار می گیرد که چه برنامه ‌ای برای ساماندهی کاخ در نظر گرفته شده از پاکسازی سه هفته ای این مجموعه می گوید، اینکه تنها وقت کرده‌اند زباله ها را از اینجا خارج کنند و چوب ها را از جلوی درهای شیشه ای برداشته و میزهای شکسته را جمع آوری کنند.

تزیینات کاخ طی چند سال گذشته از بین رفته است

او از مرمت های اضطراری می گوید و اینکه چهارماه دریاچه آب نداشته و چون پمپاژ فضای سبز از طریق دریاچه انجام می‌شده، بیشتر چمن‌ها و تعدادی درخت ها زرد شده‌اند.

عبیدی از اینکه شرایط اینجا برای بازدید محیا نیست، متاسف است و می گوید که اینجا به درخواست بسیاری از مردم باز شده است و این وضعیت در شان مردم ایران نیست.

او می‌گوید که بیشتر مردم از دیدن وضعیت کاخ متاثر شده اند چرا که این مردم فرهنگ دوست هستند، بیشتر آن‌ها خواستار همکاری با سازمان میراث فرهنگی هستند و گفته‌اند که اگر در حوزه کشاورزی نیاز به نیرو داشته باشیم حتی بیایند و بیل بزنند.

عبیدی از پیگیری های اداره میراث فرهنگی در زمینه حقوقی خبر می دهد و اینکه بازدیدهای متعددی از سوی نمایندگی رایت، ( بنیان ساخت این بنا ) انجام شده است. او از بازدید آقای کمانه خبر می دهد و اینکه قرار است آقای نظام عامری تنها شاگرد ایرانی رایت از این بنا بازدید کرده و در صورت توافق مرمت و بازسازی آن را به عهده بگیرد.

با این وجود همه چیز از این به بعد بستگی به اعتبارات دارد. عبیدی می گوید که اگر اعتبارات سال 93 خوب و به موقع باشد، نزدیک سه سال مرمت و ساماندهی این مجموعه طول می کشد.
‌
کاخ در روز آخر هفته موزه‌ها بار دیگر بسته شده تا اداره کل میراث فرهنگی به ساماندهی اضطراری این مجموعه بپردازد و بعد از 14 روز دوباره برای هفته صنایع دستی باز می شود. به گفته عبیدی وضعیت اشیاءای که در این بنا بودند، همچنان در حال پیگیری است.

این وضعیت بیت المالی است که از کاخ نشینان پس گرفته شد تا معلق به همه ملت باشد

با این وعده ها به نظر می رسد که درهای امیدی به روی کاخ مروارید و مردمی که صاحب آن هستند باز شده است. کاخی که در دهه 40 ، برای شمس خواهر محمد رضا پهلوی ساخته شد.

بر اساس توضیحات احمدنژاد، کارشناس میراث فرهنگی البرز، شمس که بیماری آسم داشت این محل را برای زندگی انتخاب کرده و این کاخ را در زمینی به وسعت 111 هکتار با 2500 متر زیبا ساخته است. سالن طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، سالن پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و ... از جمله دیدنی های این کاخ به شمار می رود.

سقف نم کشیده و به سختی بار لوستر خود را در اتاق حلزونی به دوش می کشد

یکی از مهمترین بخش‌های این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است. در طراحی فضای بیرونی دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است.

آب دریاچه خشک شد و درختان بسیاری از تشنگی مردند

مردم امیدوارند که به زودی این کاخ که با خون دل‌ها از دست پهلوی ها گرفته شده، حالا با همت سازمان میراث فرهنگی که طی 8 سال گذشته کوتاهی خود را به بالاترین حد رسانده بود، احیا شود. آیا این امیدواری چشم انداز روشنی دارد؟ آینده همه چیز را روشن می کند.

گزارش و عکس : فاطمه علی اصغر