ایران‌بوم

مرکزدایره المعارف بزرگ اسلامی اعلام کرد: به منظورپاسداشت و تجدید یاد استاد ایرج افشار، «هیات امنای گنجینه پژوهشی ایرج افشار» جایزه ای برای دانشجویان دوره دکتری و کارشناسی ارشد اختصاص داده است. نخستین جایزه طی مراسمی در 16 مهرماه 1392 به پایان نامه برگزیده اعطا می شود

بنابر این گزارش، هیات امنا منبع مالی، اصول و شرایط اعطای جایزه و شرایط جایزه بگیران را نیز اعلام کرد. طبق آن این جایزه هرسال در 16 مهرماه به مناسبت سالروزتولد استاد ایرج افشار، به فرد حایزه شرایط در آئین نامه اعطاخواهد شد.
همچنین این جایزه به بهترین پایان نامه تحصیلی دانشجویان دوره کارشناسی ارشد یا دکتری در رشته کتابداری (نام مصوب جدید: علم اطلاعات و دانش شناس) اعطا می شود.

داوران جایزه، اعضای هیات امنای گنجینه پژوهشی ایرج افشار هستند و در صورت لزوم از نظرمشورتی اعضای شورای عالی علمی، یا اعضای هیات علمی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، یا سایر متخصصان در آن رشته بهرمند خواهند شد.

هیات امنای گنجینه پژوهشی ایرج افشار درعین حال تاکید دارد که فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری رشته کتابداری که مایل به دریافت این جایزه هستند، باید یک نسخه از پایان نامه خود را که در سال89 تا 91 از تصویب گذشته است،تا تاریخ 30 خرداد 92 به مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، « گنجینه پژوهشی ایرج افشار» تحویل دهند.

گفتنی است که نخستین جایزه طی مراسمی در 16 مهرماه 1392 به پایان نامه برگزیده اعطا می شود و از آن پس و در سال های بعد داوطلبان می توانند پایان نامه خود را تا تاریخ 30 خرداد هر سالبه همان هیات امنا ارسال کنند.

مبلغ جایزه فعلا سالی 40 میلیون ریال است که از سوی فرزندان ایرج افشار، آقایان بهرام، کوشیار و آرش تامین می شود. ممکن است این مبلغ درسالهای آینده افزایش یابد.دایره المعارف بزرگ اسلامی اعلام کرده است که جایزه برگزیده را به گونه ای مناسب چاپ و منتشر خواهد کرد.

ایرج افشار زاده ۱۶ مهر ۱۳۰۴ در تهران و درگذشته ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ ، پژوهشگر، ایران‌شناس و کتاب‌شناس ایرانی بود. محمود افشار پدر اوست.

ایرج افشار تحصیلات ابتدایی را در دبستان «زرتشتیان» و «شاپور تجریش» به انجام رساند. سپس وارد دبیرستان فیروز بهرام شد و در سال ۱۳۲۴ گواهینامهٔ دبیرستانی را در رشتهٔ ادبی اخذ نمود. از سال ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۸ در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشتهٔ قضایی تحصیل کرد و رساله خود را در دوره دکتری با عنوان «اقلیت‌ها در ایران» ارائه کرد. در سال ۱۳۲۹ به عنوان دبیر در دبیرستان‌های تهران شروع به تدریس کرد. در سال ۱۳۳۰ به تشویق محمدتقی دانش پژوه به کتابداری در کتابخانه دانشکده حقوق دانشگاه تهران پرداخت. در سال ۱۳۳۱ مجله فرهنگ ایران زمین را بنیان گذاشت. همکاران وی در تأسیس این مجله عبارتند از محمدتقی دانش‌پژوه، منوچهر ستوده، مصطفی مقربی، عباس زریاب خویی.
از سال ۱۳۳۳ تا سال ۱۳۳۵ سردبیر مجله سخن بود که صاحب امتیاز آن دکتر پرویز ناتل خانلری بود. از سال ۱۳۳۷ تا سال ۱۳۵۷ مدیر و سردبیر مجله «راهنمای کتاب» بود که صاحب امتیاز آن دکتر احسان یارشاطر بودند. همچنین از سال ۱۳۳۷ به تدریس در دانشسرای عالی وابسته به دانشگاه تهران پرداخت.

در سال ۱۳۴۱ به ریاست کتابخانه ملی ایران رسید. در سال ۱۳۴۲ به ریاست مرکز تحقیقات ایران‌شناسی دانشگاه تهران رسید.

در سال ۱۳۴۲ فهرست نگاری مجموعه کتاب‌های چاپی فارسی دانشگاه هاروارد آمریکا را به انجام رساند. از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۸ رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران بود. از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۷ دانشیار و سپس استاد رشته تاریخ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود. در سال ۱۳۷۴ فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی فارسی در «کتابخانه ملی اتریش» در وین را بعهده گرفت و انجام داد.

او تحقیقات ارزشمندی درباره ایران‌شناسی و کتاب‌شناسی انجام داد که این تحقیقات در نشریات معتبر ایرانی و خارجی منتشر شده‌است. از او به عنوان پدر کتابشناسی ایران یاد می‌شود.