نام‌آوران ایرانی

افشار، پدر کتاب‌شناسی ایران

برگرفته از روزنامه اطلاعات

ایرج افشار در 16 مهر 1304 در خانواده‌ای اهل علم و میهن دوست به دنیا آمد. در سال ۱۳۲۴ گواهینامه دبیرستانی را در رشته ادبی اخذ نمود. تا سال ۱۳۲۸ در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشته قضایی تحصیل کرد. او تحقیقات ارزشمندی درباره ایران‌شناسی و کتاب‌شناسی انجام داد که این تحقیقات در نشریات معتبر ایرانی و خارجی منتشر شده‌است. از او به عنوان پدر کتاب‌شناسی ایران یاد می شود.

از افشار چندان آثار متنوع و فراوانی به جا مانده است که ذکر فهرستش نیز طولانی است؛ به طوری که بالغ بر سیصد جلد می‌شود و از این نظر شاید در میان معاصران بی نظیر باشد. از آن جمله است: پژوهشهای ایران‌شناسی (نامواره دکتر محمود افشار)، دفتر تاریخ، ریاض الفردوس خانی، فرهنگ ایران زمین (در ۳۰ جلد به کوشش افشار)، نامه‌های تهران (شامل ۱۵۴ نامه از رجال دوران به تقی زاده، به کوشش افشار)،گلگشت در وطن سفر نامچه، فهرست دستنویسهای فارسی در کتابخانه ملی اتریش و آرشیو دولتی اتریش در وین (انتشارات فرهنگستان علوم اتریش ـ فهرستگان)، زندگی طوفانی (خاطرات تقی‌زاده)، فهرست مقالات فارسی (که مقاله‌های فارسی را در زمینه ایران‌‌شناسی در ۶ جلد به چاپ رسانده است). مجموعه مقالاتی که ایرج افشار در مجلات و یادنامه‌ها به چاپ رسانده است، شاید بالغ بر دوهزار مورد باشد.

ایرج افشار در روز ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ در ۸۵ سالگی درگذشت. قرار بود دانشگاه اسکاتلند در ماه سپتامبر ۲۰۱۱ به او در رشته تاریخ، دکتری افتخاری تقدیم کند.

سالشمار زندگی

1304 (16 مهر): زاده شدن در تهران

1312ـ1324: آموزش دبستانی و دبیرستانی

1323ـ 1325: مدیر داخلی مجله «آینده»

1324ـ 1328: ورود به دانشگاه (رشته حقوق دانشگاه تهران)

1325ـ 1334: همکاری با مجله «جهان نو» (صاحب امتیاز: حسین حجازی)

1329: استخدام در وزارت فرهنگ به عنوان دبیر دبیرستانها

1330ـ 1339: کتابدار کتابخانه دانشکده حقوق دانشگاه تهران (به تشویق و اشراف دکتر محسن صبا و محمدتقی دانش پژوه)

1331ـ 1332: سردبیر مجله «مهر» (صاحب امتیاز: مجیدموقر)

1331ـ 1389: بنیاد مجله «فرهنگ ایران زمین» (باهمکاری دانش پژوه، منوچهر ستوده، مصطفی مقربی وعباس زریاب خویی)

1333ـ 1345: انتشار «کتابهای ایران» (کتاب‌شناسی سالانه)

1333ـ 1335: سردبیرمجله «سخن» (صاحب امتیاز: دکتر خانلری)

1334ـ 1340: مدیرمجله «کتابهای ماه» (نشریه انجمن ناشران)

1335ـ1342: قائم مقام مدیر عامل «بنگاه ترجمه و نشرکتاب»

1335ـ 1336: گذراندن دوره آموزشی و تجربی کتابداری یونسکو در اروپا

1336ـ 1337: همکاری در تاسیس «کلوپ کتاب» که بعدها «انجمن کتاب» نام گرفت

1337ـ 1348: تدریس مواد کتابداری در دانشسرای عالی وابسته به دانشگاه تهران

1337- 1357: مدیر و سردبیر مجله «راهنمای کتاب»

1337ـ 1357: دبیر «انجمن کتاب»

1340ـ 1357: تاسیس «نشریه نسخه های خطی» کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (باهمکاری محمدتقی دانش پژوه)

1340ـ1341: رئیس کتابخانه دانشسرای عالی

1341: رئیس کتابخانه ملی (تاسیس شعبه ایران‌شناسی ـ کتاب‌شناسی ایران وآغاز فهرست نگاری نسخه های خطی آنجا به همت عبدالله انوار)

1341: بازگشت به تدریس در دانشسرای عالی

1342ـ 1343: بازگشت به دانشگاه تهران و رئیس مرکز تحقیقات کتاب‌شناسی

1342: فهرست نگاری مجموعه کتابهای چاپی فارسی دانشگاه هاروارد(امریکا)

1343: مدیر فنی دوره کتابداری «دشواری خواندنیهای نوسوادان» (کمیسیون ملی یونسکو)

1343ـ1350: رئیس اداره انتشارات و روابط فرهنگی (اداره انتشارات و روابط کتابخانه‌ها)

1344ـ 1358: رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران

1344ـ1352: تدریس در دانشکده علوم اجتماعی

1345ـ 1357: تاسیس مجله «کتابداری»، نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

1348: رئیس مرکز ملی کتاب وابسته به کمیسیون ملی یونسکو

1348ـ 1357: دانشیار و سپس استاد رشته تاریخ دانشگاه تهران

1348ـ1351: مدیر مجله «ایران‌شناسی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

1348ـ1357: دبیر ثابت کنگره تحقیقات ایرانی (نه دوره سالانه)

1357ـ1361: تاسیس «سازمان کتاب»

1357ـ1372: انتشار مجله «آینده»

1368: تدریس در دانشگاه برن (سوئیس)

1374: فهرست نگاری نسخه های خطی فارسی در کتابخانه ملی اتریش (وین)

عضویت:

1330: انجمن ایران‌شناسی (به ریاست ابراهیم پورداود و دبیری دکتر محمد معین)

1334ـ 1357: از مؤسسان و عضو انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی وابسته به یونسکو

1337: شورای کتابخانه وزارت امور خارجه

1341: شورای کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

1341: شورای «مؤسسه تحقیق در ادبیات و زبانهای ایرانی» (وزارت فرهنگ و هنر)

1343ـ 1357: هیأت انتخاب کتاب

1344: شورای اجرایی «مرکز تحقیق و معرفی تمدن و فرهنگ ایران»

1344: هیأت مؤسسان انجمن ایرانی تاریخ علوم و طب

1351ـ 1355: شورای کتابخانه‌های عمومی تهران

1351ـ 1357: کمیته جایزه کتاب سال

1351ـ 1355: انجمن کتابداران ایران

1353ـ1357: هیأت اجرایی «انجمن تاریخ» وابسته به فرهنگستان «زبان و ادب» و دبیر آن

1353: هیأت امنای کتابخانه اهدایی مجتبی مینوی به «بنیاد شاهنامه»

1355: هیأت امنای چاپ آثار سید محمدعلی جمال زاده سپرده به دانشگاه تهران

1356: ناظر استصوابی خوابگاه اهدایی محمدصادق فاتح به دانشگاه تهران

1356- 1357: هیأت امنای «بنیاد فرهنگ ایران»

1356- 1357: شورای عالی «سازمان اسناد ملی ایران»

1358- 1361: هیأت مؤسسان «انجمن آثار ملی»

1358: انجمن ایران‌شناسی اروپا

1362: شورای تولیت موقوفات دکتر محمود افشار

1368: عضو افتخاری مؤسسه مطالعات آسیای مرکزی و غربی دانشگاه کراچی

1369: هیات کارشناسان بنیاد میراث اسلامی (الفرقان ـ لندن)

1376: عضو افتخاری انجمن مطالعات ایرانی (امریکا)

1376: شورای علمی دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی

1377: شورای عالی مشاوران کتاخانه ملی (ایران)

• < قبلی
• بعدی >