ایران‌بوم

با آغاز سال نو تصمیم گرفتم تا با تورهای تهران گردی شهرداری منطقهٔ 12 شهرداری تهران همراه شوم، تا شهری که در آن به دنیا آمدم را بهتر بشناسم. منطقهٔ 12 شهرداری تهران منطبق بر بافت قدیمی تهران، یا تهران در روزگار سلسلهٔ قاجار است. حدود تقریبی این منطقه از سوی شمال به خیابان سپه، از سمت جنوب به خیابان مولوی، از غرب به خیابان شاپور(وحدت اسلامی کنونی) و از سوی شرق به خیابان سیروس (شهید مصطفا خمینی کنونی) منتهی می‌شود. دیگر خیابان‌های قدیمی این منطقه خیابان ناصر خسرو، فردوسی، حافظ، خیام، سعدی، امیر کبیر، سی تیر، پامنار، درخونگاه، اکباتان، ملت، و باب همایون است.

در بیشتر شهرهای تاریخی دنیا، مانند رم و میلان، شهرداری‌ها اقدام به حفظ و نگهداری از بافت قدیمی شهر کرده و خیابان‌ها و کوچه‌های قدیمی را، به عابران پیاده اختصاص داده و سنگ‌فرش کرده‌اند. شهرداری منطقهٔ 12 تهران نیز در همین راستا طی 5 سال گذشته اقدام به سنگ‌فرش کردن برخی از خیابان‌های بافت قدیمی تهران مانند خیابان باب همایون ( «الماسیه‌ی» روزگار قاجارها) کرده‌است. همچنین از چند سال پیش، در روزهای نوروزی که تهران خلوت‌تر زمان‌های دیگر است، اقدام به برگزاری تورهای تهران‌گردی نموده که در نوروز 91 ( 4 تا 11 فروردین) با استقبال بسیاری از همشهریان تهرانی و غیر تهرانی قرار گرفت. من هم در چند روز مهمان این تورها بودم.

روز نخست:

روز 6 فروردین مسیر گشت و گذار تور نوروزی، میدان بهارستان بود. در این مسیر از عمارت مسعودیه بازدید کردیم. باغ عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل‌السلطان‌، فرزند ناصرالدین شاه‌، در 1295 ه.ق‌، و به سرکاری رضا قلی خان (ملقب به سراج الملک) در زمینی به وسعت حدود 4000 مترمربع و مرکب از بیرونی (دیوان خانه‌) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده است‌. در واقع نام این عمارت نیز بر‌گرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است. این عمارت اکنون در ضلع جنوب غربی میدان بهارستان تهران، در خیابان نظامیه قرار دارد.

عمارت مسعودیه در طول سالهای عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بود. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاه‌های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال 1287 در نزدیکی این عمارت بمبی دست ساز زیر کالسکه محمد علی شاه منفجر شد که بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد. لیاخوف پیش از حمله به مجلس نیروهای خود را در مسعودیه گرد آورد. اما پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد. در ضمن اولین چاپخانهٔ ایران در حیات خلوت مسعودیه بر پا شده بوده‌است.

در سال 1302 هجری شمسی رضا خان سردار سپه این عمارت را به وزارت «معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه» هدیه کرد تا مقر آن وزارتخانه شود. این عمارت تا سال 1377 در اختیار وزارت آموزش و پرورش بود. بنا بر مصوبه هیئت وزیران در سال 1377 این عمارت در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. در سال 1389 این عمارت در اختیار «شرکت سرمایه‌گذاری عظام» قرار گرفت. این شرکت این بنا را مرمت کرد و از سال گذشته همشهریان ما توانستند تا از این عمارت بازدید نمایند. در ضمن عمارت مسعودیه 25 شهریور سال 1390 میزبان پانزدهمین جشن خانه سینما بود.
عمارت‌های اصلی عبارتند از:
عمارت دیوان خانه‌، عمارت سفره خانه ، تالارآینه، حیاط سید جوادی‌، عمارت سید جوادی‌، حیاط مشیری‌، عمارت مشیرالدوله‌، حیاط خلوت‌، عمارت حیاط خلوت عمارت سر در پیاده‌رو، عمارت سر در کالسکه‌رو، باغ دیوان‌خانه است.