ایران‌بوم

مدیر طرح کاوش های نجات بخشی سد کنگیر گفت: بستن بدون مجوز دریچه های سد کنگیر ایلام و آبگیری آن، آثار باستانی متعددی در حوزه این سد از جمله آثار دوره ساسانی و صدر اسلام را نابود می کند.

به گزارش ایرنا، لیلا خسروی افزود: کاوش نجات بخشی در سد کنگیر به کشف کوشک متعلق به دوره ساسانی، سفال های شاخص دوره اوروک، سازه های معماری عشایری، سه بنای بزرگ، کوره سفال پزی، هاون های سنگی، پیه سوز مفرغی و ... انجامیده است.

وی تأکید کرد: همزمان با کاوش محوطه های باستانی موجود در حوضه آبگیر سد کنگیر توسط گروه های اعزامی پژوهشکده باستان شناسی، مسئولان اداره آب منطقه ای ایلام بدون مجوز دریچه های سد را برای آبگیری بسته اند.

خسروی تصریح کرد: کاوش در محوطه های گوریه، زیج، دار ساول و گنبد جهانگیر به مدیریت وی و مشاوره راهبردی سیمین لک پور در حال انجام است.

به گفته این باستان شناس، این محوطه ها در سال 1380 در فهرست آثار ملی ثبت شده که در اثر آبگیری سد از بین خواهند رفت.

خسروی با اشاره به ساعت ها پیاده روی گروه برای دسترسی به سایت ادامه کاوش در این تپه را مستلزم باز شدن دریچه های سد، توقف آبگیری آن و استخراج و حمل توده های عظیمی از سنگ های فرو ریخته و خاکبرداری دانست.

وی گفت: این تپه حداقل نیاز به دو فصل کاوش در شرایط آب و هوایی مناسب دارد؛ اما مسئولان آب منطقه ای ایلام دریچه های سد را بسته اند که به همین دلیل هر روز بخشی از دامنه تپه زیر آب می رود.

خسروی با بیان آثار و نتایج کاوش در چهار محوطه باستانی یاد شده گفت: تپه گوریه یکی از مهمترین آثار این منطقه در فاصله 100 متری جنوب رودخانه کنگیر و در دامنه شمالی کوه بایه است.

وی افزود: با توجه به داده های به دست آمده، این مجموعه ساختمانی احتمالا یک کوشک متعلق به اواخر دوران ساسانی و صدر اسلام با پلان مستطیل شکل شامل بخش های مختلف ساختمانی، حیاط مرکزی و اتاق های مختلف با ابعاد و اندازه های متفاوت دارای ستون ها و جرزهای گچی است.

به گفته این باستان شناس، در این بنا از طاقچه ها و طاق های مختلف با مصالح سنگ و گچ به روش غوطه ور در ملاط استفاده شده است و تاکنون آثار منقولی شامل هاون های سنگی ، پیه سوز مفرغی در درون یکی از طاقچه ها و کوزه های نسبتا سالم حاوی غلات سوخته و قطعات گچبری با نقش مایه های گیاهی که زینت بخش دیوارها، قوس ها و طاقچه ها بوده به دست آمده است.

وی با اشاره به اینکه تقابل و تقارن در این بنا مانند سایر آثار و بناهای دوران ساسانی به کثرت استفاده شده است تصریح کرد: کاوش در این تپه دشوارتر از سایر محوطه ها بود؛ زیرا به دلیل سیل در حین کاوش رودخانه پر از آب و اطراف تپه را نیز آب فرا گرفت و امکان استفاده از قایق به دلیل لایروبی نشدن سد ممکن نبود.

مدیر پروژه کاوش های نجات بخشی سد کنگیر ایلام تصریح کرد: سفال های به دست آمده در سطح محوطه از نوع سفال های متعلق به اوایل دوره اسلامی است که پس از کاوش در آن نیز سازه های معماری مهم عشایری و تنورهایی از این دوران به دست آمد.

وی افزود: این محوطه در ساحل شمالی رودخانه کنگیر قرار دارد و بی شک طغیان های این رودخانه و سیلاب های ناشی از آن باعث شسته شدن قسمتی از این محوطه شده است.

خسروی با بیان اینکه بخش هایی از محوطه نیز با بیل مکانیکی متعلق به تاسیسات سد کنگیر خاکبرداری شده بود، قرارگیری محوطه در مسیر ارتباطی غرب به شرق و همچنین یافته های سطحی آن از جمله سفال های شاخص دوره اوروک، را بازگو کننده اهمیت این محوطه در دوران آغاز تاریخی است.

به گفته وی، در جریان عملیات کاوش آثار ارزشمندی از جمله سفال های شاخص این دوره (کاسه لبه واریخته) و یک کوره سفال پزی شناسایی شد که نشان از اهمیت این محوطه در زاگرس مرکزی دارد.

خسروی در ادامه با بیان اینکه وجود حداقل سه بنای بزرگ روی محوطه قابل مشاهده است، گفت: این سه بنا در قسمت شرق، شمال غرب و جنوب محوطه قرار دارند و بنای شرقی ظاهراً از سایر بناها با اهمیت تر بوده است. همچنین روی این تپه یک بنای مستطیل شکل بزرگ در جهت شرق به غرب قرار گرفته که دیوارهای شمالی و جنوبی آن هنوز تا حدودی پابرجا است.

به گفته این باستان شناس، مصالح بنا از قلوه سنگ و گچ بوده و بر اساس آثار سطحی توالی فرهنگی از دوران اشکانی تا اوایل اسلام برای این بنا قابل ذکر است.

کاوش نجات بخشی سد کنگیر ایلام که با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از 20 مهر سال جاری آغاز شده و تا پنجم آذرماه ادامه دارد.

بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه پنج ساله چهارم تمام وزارتخانه ها، سازمان ها و موسسات دولتی موظف اند قبل از اجرای پروژه های بزرگ عمرانی و درمرحله امکان سنجی و مکان یابی نسبت به مطالعات فرهنگی- تاریخی در آن خصوص اقدام و در طراحی و مکان یابی پروژه های یادشده نتایج مطالعات را رعایت کنند.