ثبت پولک و نبات
- ميراث معنوي
- نمایش از دوشنبه, 09 بهمن 1391 20:34
- بازدید: 5824
در هفتمین همایش سراسری ثبت، شورای سیاست‌گذاری ثبت آثار ملی، شیوه سنتی تهیه پولک و نبات اصفهان به ثبت رسید. این درحالی است که نبات یکی از شیرینی‌های سنتی و محبوب ایرانی‌ها به شمار می‌رود که در همه جلوه‌های زندگی ایرانیان به چشم می‌خورد.
boohoo , Womens & Mens Clothes , Shop Online Fashion | Jordan 1 Mid Carbon Fiber - 001 - nike 2019 air max with the word air force - DD1649
خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ ثبت پولک و نبات کام اصفهانی را شیرین کرد. این درحالی است که نه‌تنها نبات یکی از شیرینی‌های سنتی و محبوب به‌شمار می‌رود که استفاده آن در پزشکی سنتی ایرانی نشان از اهمیت این شیرینی دارد.
به‌گزارش CHN، نبات یکی از شیرینی‌های سنتی و محبوب ایرانی‌هاست که در همه جلوه‌های زندگی ایرانیان از شادی تا غم حضور دارد. نهادن شاخ نبات بر سفره عقد هنگام پیمان زناشویی به نشانه آرزوی زندگی شیرین عروس و داماد، و یا استفاده از آن در هنگام بیماری‌ها در پزشکی سنتی ایرانی، نشان از اهمیت این شیرینی نزد ایرانیان دارد. گفته می‌شود از دیرباز بهترین و اصیل‌ترین نوع نبات در ایران و به ویژه در اصفهان تولید شده است. پولکی نیز یکی از سوغات و شیرینی‌های معروف و مخصوص اصفهان است.
شاهین سپنتا، فعال میراث فرهنگی اصفهان درباره اهمیت ثبت این دو شیرینی اصفهان بهCHNگفت: «در حال حاضر اکثر کارگاههای سنتی پولکی و نبات اصفهان رو به تعطیلی هستند و تنها تعداد معدودی گارگاه سنتی تولید نبات و پولکی در برخی نقاط اصفهان به صورت پراکنده باقی مانده و فعال هستند».
به‌گفته وی، عمده پولکی و نبات اصفهان در کارخانه‌ها و کارگاههای بزرگ به روش صنعتی یا نیمه صنعتی تولید می‌شود. از بازار قنادها در بازار بزرگ اصفهان که در گذشته یکی از کانون‌های تولید و فروش نبات و پولکی اصفهان بود، جز نام اثری باقی نمانده و اکنون حجره‌های آن به عطاری و لباس فروشی تغییر کاربری داده‌اند».
وی با اشاره به حضور کمرنگ قنادی‌ها در بازارهای سنتی اصفهان افزود: «در گذشته بازارها و بازارچه‌های سنتی اصفهان یکی از کانون‌های قنادی‌های سنتی اصفهان بود ولی در حال حاضر کارگاههای تولید سنتی نبات و پولکی در بازار تعطیل شده و در دیگر محلات شهر که مغازه ها سرقفلی کمتری دارند، دائر شده‌اند. بسیاری از آنها نیز برای همیشه تعطیل و جای خود را به کارخانجات داده‌اند. شاید به همین دلایل ثبت روش تولید سنتی نبات و پولکی اصفهان بسیار ضروری است».
سپنتا که تدوین پرونده ثبت پولک و نبات اصفهان را بر عهده داشت، در مورد اهمیت و توجه مضاعف به سوغات اصفهان گفت: «پولک و نبات اصفهان بعد از گز یکی از محبوب ترین سوغات خوراکی اصفهان است. با این حال روش تهیه سنتی گز اصفهان هنوز ثبت نشده، اما با توجه به ثبت روش سنتی نبات و پولکی اصفهان به نظر می‌رسد که سازمان میراث فرهنگی باید با کمک معدود تولیدکنندگان سنتی گز و پولکی و نبات اصفهان، شیوه سنتی تهیه و تولید این سوغات ویژه اصفهان را حفظ کرده و با ایجاد کارگاههای کاملا سنتی، امکان بازدید گردشگران از شیوه تهیه این سوغات اصفهان را به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان فراهم کند».
وی به عوامل عمده‌ای که روش‌های سنتی تولید پولک و نبات اصفهان را تهدید میکند اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر تنوع شیرینی‌های مختلف و تغییر ذائقه مردم و آشنایی اندک آنها نسبت به خواص نبات و پولکی و اهمیت حفظ آن به عنوان میراث فرهنگی، سبب شده که مصرف آنها نسبت به گذشته کمتر شود و به همین خاطر تولید کارگاه ها نیز کاهش یابد و برخی از کارگاه ها تعطیل شوند این درحالی است که ایجاد کارخانه‌های مدرن با تولیدات متنوع نیز که از سرعت در تولید و تنوع محصول و بسته بندی بهتر برخوردارند، عرصه را برکارگاه های سنتی تنگ نموده است».
وی با اشاره به کاستی‌هایی که در امر روش تولید سنتی پولک و نبات اصفهان وجود دارد، گفت: « نبود تلاش برای انطباق کارگاههای سنتی با ضوابط بهداشت محیط، موجب شده که کارشناسان ایجاد کارخانجات صنعتی را توصیه کنند. از سویی، اصول و ضوابط مشخص استاندارد جهت طراحی کارگاه، ابزار مناسب و روش تولید پولکی و نبات سنتی در دسترس وجود ندارد. همچنین بسته بندی نامناسب و ضعیف، امکان رقابت اصولی پولکی و نبات سنتی را با سایر اقلام شیرینی سنتی و غیر سنتی فراهم نمی کند».
سپنتا با تاکید بر استفاده از اصول و ضوابط بهداشتی و استاندارد مدرن ضمن حفظ روش های سنتی در تولید پولک و نبات اصفهان گفت: « تاکنون جز همت کسانی که از قدیم در این حرفه مشغول به کار هستند اقدامات حفاظتی مهمی از سوی گروه‌های مردمی و دولتی برای حفظ شیوه و کارگاه های سنتی پولکی و نبات اصفهان صورت نگرفته است. البته ثبت مهارت سنتی تولید نبات و پولکی اصفهان در فهرست میراث معنوی کشور گام بسیار مهمی در این راستا شمرده می‌شود چراکه شناسایی و معرفی کارگاههای سنتی به مردم و گردشگران برای عرضه مستقیم تولیدات سبب رونق آن شده و از سوی دیگر می‌توان از تولید کنندگان سنتی برای ارتقاء سطح بهداشتی و فنی کارگاه متناسب با استاندارهای ملی و بهبود شیوه‌های بسته بندی پشتیبانی کرد».
وی معتقد است، شرایط باید به‌گونه‌ای فراهم شود که تولید کنندگان سنتی پولک و نبات اصفهان برای بازاریابی تولیدات خود از طریق برگزاری نمایشگاه، و تورهای کردشگری اقدام کنند و با معرفی شیوه سنتی تولید پولکی و نبات اصفهان و تنوع آن به مردم و گردشگران، شرایط حضور این سوغات اصفهان را در بازارهای جهانی با تاکید بر این نکته که اصفهان مهد نبات و پولکی در جهان است، فراهم شود».
«نظامی گنجه‌ای، شاعر پارسی‌گوی قرن ششم هجری، داستان دلبستگی خسرو پرویز به دلبرش "شکر" را در منظومه "خسرو و شیرین" زیر عنوان "شنیدن خسرو، اوصاف شکر اسپهانی را" چنین بازگو میکند که در آن زمان در اصفهان، بانویی زیباروی، خنده‌روی، پاکدامن، شیرین‌زبان و زیرک به نام "شکر" بود. نظامی در بیتی شکر بانوی اصفهانی را به نبات سپاهان تشبیه میکند که این نشانه‌ای از رسیدن آوازه نبات اصفهان در زمان نظامی به چهارگوشه ایران زمین است.
عطار نیشابوری هم در "خسرونامه" در وصف گلرخ، ضمن اشاره به شکر خوزستان از محبوبیت نبات یا تبرزد اصفهان یاد میکند. اکنون نیز نبات اصفهان از مرغوبیت خوبی برخوردار است و به عنوان یکی از سوغات اصفهان به شمار می رود».
نبات با تشکیل بلورهای ریز ساکارز در محلول غلیظ آب‌شکر درست می‌شود. پولکی سنتی نیز در اصل شیره اضافی بجامانده از فرایند تولید نبات در کارگاههای نبات‌سازی است.
از ابزارهای سنتی تهیه نبات و پولک می توان از اجاق ، پاتیل مسی ، تشتک مسی، کف گیر، طوقچه، آب گردان، مُشته، غلتک، گرمخانه و سینی مسی نام برد.
