ایران‌بوم

ما جست و جویی در مورد چیزهایی که باعث لرزش و تکان خوردن معده می شود انجام دادیم. فقط ظرف نیم ساعت این علت ها را یافتیم: تخم مرغ، سالاد تخم مرغ، نیمرو، تزریق، خون دادن، خون دیدن، بوی بیمارستان، پیدا کردن مو در غذا، خستگی ناشی از سفر با اتوبوس، صورتحساب کارت اعتباری، دندان قروچه در طول روز، هویج پخته، اضطراب صبح روز کریسمس، دیدن کشته در صحنه ی تصادف، تصویر گرافیکی یک جراحی پلاستیک، بوی همبرگر چرب و پرروغن، پیدا کردن ته سیگار در فنجان قهوه، گوشت خوک در حال سرخ شدن، بوی شاه بلوط هنگام بو دادن در خیابان های نیویورک، یک دسته موی گربه، کهنه ی کثیف بچه، ماهی گندیده، و دیدن افرادی که تهوع دارند. معده ی شما چطور است؟ آیا یک کم تهوع دارید؟ آن تکه ای که توی گلویتان گیر کرده چیست؟ آیا آرزو می کنید که دینا به آخر برسد؟ نگران نباشید. ما درمانی های خانگی ای را می شناسیم که قبل از گفتن "ساندویچ کِرم کدو" معده شما را آرام خواهند کرد. همانطور که زیبایی، در چشم صاحب چشم است، تهوع هم در دل کسی است که تهوع دارد. البته درمان هم همان جاست. پس روش های زیر را برای یافتن درمانی مؤثر، امتحان کنید.

بیایید شربت درمانی کنیم

اگر تهوع اتان شدید نیست از شربت کوکاکولا که به نظر می رسد واقعاً مؤثر باشد، استفاده کنید. شربت های فاقد گاز کربنیک دارای هیدروکربن های تغلیظ شده اند که می توانند به آرام شدن معده کمک کنند. به گفته ی دکتر «وارن» در واقع هر نوع نوشیدنی تغلیظ شده (کنستانتره) غیرالکلی یا حتی شربت قند معمولی می تواند کمک کننده ی باشد. مقدار مصرف شربت برای بالغین 1تا2قاشق غذاخوری، در صورت لزوم هم دما با دمای اتاق، و برای کودکان 1تا2قاشق چایخوری است.

یا از محصولات دیگر استفاده نمایید

Emetrol از جمله محصولاتی است که بدون نسخه به فروش می رسد و اثری مشابه شربت کوکاکولا دارد. ولی گران تر و فاقد کافئین است. این ماده یک محلول هیدروکربنی حاوی فسفر و قندهایی نظیر گلوکز و فروکتوز و اسید فسفریک است.

مصرف بونین (1)

فرآورده های حاوی قند زیاد برای افراد مبتلا به مرض قند یا کسانی که از مصرف کالری زیاد پرهیز می کنند، خوب نیستند. دکتر«وارن»، بونین (نام تجارتی فرآورده های هیدروکلرور مکلیزین) یعنی نوعی قرص آنتی هیستامین جویدنی فاقد قند را به عنوان جایگزین معرفی می کند. بونین در واقع داروی برطرف کننده ی بیماری حرکت است که بر روی معده اثر می گذارد. دیمن هیدرینات یکی دیگر از داروهای مؤثر بر بیماری حرکت، بر انواع دیگر تهوع بی تأثیر است. زیرا بر گوش داخلی اثر می گذارد. قبل از مصرف این دارو هشدارهای روی بسته دارو را بخوانید (2).

مصرف مایعات رقیق

از مایعات رقیق مثل چای و آبمیوه استفاده نمایید. این مایعات باید گرم و هم دمای اتاق باشد. برای جلوگیری از ورود شوک به معده از مصرف مایعات سرد پرهیز، و بیش از 30 تا 60 گرم ننوشید.

تا خارج شدن گاز از نوشابه صبر کنید

دکتر «وارن» می گوید: «مادرم همیشه در این مواقع به من سِون آپ می داد.» بقیه ی مادران کوکاکولا یا نوعی نوشابه ی غیرالکلی گازدار (با طعم زنجبیل) به کودکان خود می دهند. از آنجا که متخصصان در مورد مصرف مایعات سرد و گازدار هشدار می دهند، روشی را که «استفان بزروکا» توصیه می کند، به کار گیرید. صبر کنید تا نوشابه ولرم و گاز آن خارج گردد.

ابتدا از هیدروکربن ها شروع کنید

اگر لازم است چیزی بخورید و تهوع اتان خیلی شدید نیست، مواد حاوی پروتئین، مانند سینه مرغ یا ماهی استفاده نمایید. غذاهای چرب آخرین موادی هستند که پس از رفع تهوع باید به رژیم غذایی افزوده گردند.

عدم مصرف داروهای معده

پیتو بیسمول از جمله تسکین دهنده های معده و سایر داروهای نظیر Mylanta و Maalox جهت درمان و تسکین بیماری معده ساخته شده اند، نه فرو نشاندن تهوع. با این حال اگر علت تهوع ناشی از التهاب یا تحریک معده باشد و خیلی شدید نباشد، به گفته ی دکتر «کُخ» استفاده از آنها معقول است. اما همه ی متخصصان ما در این مورد اتفاق نظر ندارند. زیرا همانطور که دکتر «ساموئل کلین» می گوید، هیچیک از این داروها برای رفع تهوع ساخته نشده اند. این قبیل داروها غلیظ تر از مایعات رقیقی هستند که پزشکان، بیماران را به مصرف آن ها توصیه می کنند.

از درمان با زنجبیل سود جویید

دکتر «دانیال موری» که به مدت 15سال مشغول تحقیق بر روی داروهای گیاهی بوده، به ریشه ی زنجبیل قسم می خورد. وی می گوید: «این گیاه قطعاً در رفع تهوع مؤثر است. از ریشه ی زنجبیل که به صورت کپسول موجود است، استفاده نمایید. مقدار مصرف آن بستگی به شدت تهوع دارد. نشانه ی کفایت مصرف این است که پس از استفاده، آروغ زده و طعم زنجبیل را احساس کنید». مطمئن شوید که دارو کاملاً داخل کپسول است. زنجبیل تازه برای بیشتر مردم بسیار قوی است. به حدی که اندکی از پودر آن هم دارای همان تأثیر است. در صورت خفیف بودن علایم، مصرف نوشابه های گازدار غیرالکلی دارای زنجبیل و یا شیرینی های زنجبیل دار هم مؤثراست.

به تهوع خاتمه دهید

به گفته ی دکتر «کُخ» یکی از مؤثرترین راه ها برای خاتمه دادن به تهوع این است که مانع استفراغ نشوید. در این صورت تهوع رفع می شود و شاید تنها یک بار استفراغ، آن را به کلی برطرف کند. حداقل پس از استفراغ، تهوع مدتی به شما امان خواهد داد. وی در عین حال وادار کردن خود به استفراغ را توصیه نمی کند.

روشی متفاوت

بر بخت خود فشار وارد آورید!

چینی ها قرن هاست که به خاطر استفاده از طب سوزنی (3) که روشی مؤثر، بدون درد و بدون دارو است، معروفند، طب فشاری (4) هم روشی نظیر طب سوزنی است. با این تفاوت که سوزنی در کار نیست. مقصود این است که بر روی شبکه بین انگشت شست و اشاره ی هر یک از دست ها فشار وارد آورید. فشار باید محکم و عمیق باشد و متعاقب آن برای چند دقیقه آن نقطه را ماساژ دهید. البته منظور نوازش دادن نیست. با استفاده از همین روش حد فاصل وتر انگشت دوم و سوم پا را با انگشت شست یا با سرانگشت فشار و سپس ماساژ دهید.

هشدار پزشکی

تهوع ممکن است نشانه ی بیماری جدی باشد

دست کم 25نوع بیماری مختلف می تواند موجب بروز تهوع حاد شوند. چنانچه تهوع ظرف یک تا دو روز برطرف نشد، به پزشک مراجعه نمایید.

پی نوشت ها :

1. Bonine.
2. بیماری حرکت یا Motion Sickness همان حالت ماشین گرفتگی یا دریاگرفتگی است که به دنبال تکان های متوالی، فرد دچار حالات تهوع، استفراغ و عدم تعادل می گردد. «ویراستار پزشکی»
3. Acupuncture.
4. Acupressure.

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان های خانگی، مترجم: مینا اسماعیلی، ویراستار پزشکی: نوید محمدی، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم

زخم معده

نویسنده: دبورا تکاک
مترجم: مینا اسماعیلی

15روش درمان زخم معده

تا همین چند سال گذشته، احتمالاً پزشکان هم مانند سایر افراد، مبتلایان به زخم معده را تقریباً از خوردن هر غذایی منع می کردند و از بیماران می خواستند که تسلیم پرزهای چشایی زبان خود شوند و دیگر در بند طعم غذا نباشند. پیتزا، ساندویچ، ادویه و فلفل در شمار چیزهایی بودند که بیماران از خوردن آن ها منع می شدند. در عوض خوردن نان سوخاری، بیسکویت و بقیه ی غذاهای کم مزه و بیمزه به بیمار توصیه می شد. دکتر «استیوگولد اشمید» در این باره می گوید: «امروزه رژیم های خاص زخم معده، از جمله رژیم های ملایم رایج نیز از رده خارج شده اند. هیچ گونه مدرکی دال بر درمان زخم معده در نتیجه ی تغییردر برنامه غذایی، وجود ندارد». آنچه پزشکان در حال حاضر به بیماران خود توصیه می کنند، ما را به یاد مکالمه ی قدیمی میان پزشک و بیمار می اندازد که امروزه به این صورت درآمده است: «دکتر! هر وقت که بستنی با سُس کیوی می خورم احساس می کنم که یک چراغ جوشکاری توی معده ام گذاشته اند». دکتر هم در جواب به بیمار می گوید: «خوب، می توانی بستنی با سس کیوی نخوری». به عبارت دیگر باید به آنچه معده و زخم معده و همین طور عقل سلیم به شما می گوید، چه زخم در معده باشد و چه در اثنی عشر (یعنی نزدیک ترین قسمت روده به معده) گوش دهید. پزشکان هنوز در بیان علت واقعی زخم معده تردید دارند. اما تصور می شود که اسید معده جزو نخستین عوامل ایجاد زخم باشد. باکتری ها و استرس نیز از دیگر عواملی هستند که گمان می رود در ایجاد زخم دخیل باشند(1). قطعاً تعداد مبتلایان به زخم معده اندک نیست. در امریکا در حدود 5 میلیون نفر به این بیماری مبتلایند. زخم معده متأسفانه بسیار مقاوم بوده و جزو بیماری های مزمن محسوب می شود. دکتر «گولد اشمید» می گوید :«زخم معده خوب می شود ولی مجددا عود می کند». بنابراین در این جا به ذکر نکاتی می پردازیم که شما را در بهبود هرچه سریع تر زخم یاری کنند.

پرهیز از غذاهای پرادویه

از خوردن هرچیزی که موجب تحریک و سوزش معده شود، اعم از بستنی با مغز گردو و یا پیتزای پیرونی بپرهیزید. غذاهایی که سبب ایجاد تحریک و ناراحتی در معده می شوند از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اما آنچه مسلم است غذاهای پرادویه موجب آزار برخی از افراد می شوند.

پرهیز از خوردن شیر

شیر که زمانی تصور می شد برای تسکین درد ناشی از زخم معده بسیار مؤثر باشد، امروزه توصیه نمی شود. زیرا موجب تشدید درد و سوزش معده می گردد. اگرچه با خوردن شیر اسید معده برای مدت کوتاهی خنثی شده و به کاهش درد کمک می کند. اما شیر در حقیقت سبب تحریک معده و ترشح بیشتر اسید شده و درد و ناراحتی بیشتری را برای فرد ایجاد می کند.

مصرف آنتی اسید

آنتی اسیدهایی که بدون نسخه به فروش می رسند زخم معده را درمان نمی کنند اما موجب کاهش و درمان علایم زخم معده می گردند(2).

عدم مصرف مسکن

هرچند آسپیرین بدنام تر از سایر مسکن هاست، اما باید گفت داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی - که مصرف آن ها بسیار رایج شده است - نیز کمتر از آسپیرین بر روی جداره ی معده تأثیرگذار نیستند(3).

ترک سیگار

بله، سیگار هم از جمله عواملی است که به بروز زخم معده کمک می کند.
اگرچه شواهدی دال بر ایجاد زخم معده در اثر کشیدن سیگار وجود ندارد، ولی کندی روند بهبود زخم در افراد سیگاری نسبت به سایر افراد بدیهی و مشهود است.

همه چیز را بیرون بریزید!

دکتر«مایکل کیمی» معتقد است: «بر پایه ی بعضی از شواهد موجود، افرادی که نمی توانند احساسشان را در خصوص شکست و ناامیدی به درستی بیان کنند، بیشتر در معرض ابتلا به زخم معده هستند».

افزایش وعده های غذایی

اگرچه بسیاری از پزشکان خوردن روزی سه وعده غذا با حجم معمولی را مناسب می دانند، ولی برخی از افراد در صورت رساندن وعده های غذایی به 6وعده مختصر در روز، کمتر از درد معده شکایت می کنند. زیرا غذا موجب خنثی شدن اسید معده می شود.

تأثیر آهن بر زخم معده

آهن از جمله محرک های اسید معده است. افرادی که مبتلا به زخم معده هستند و از آهن به عنوان مکمل غذایی استفاده می کنند، ممکن است دچار درد و ناراحتی زیادی شوند.

اعتدال در خوردن و نوشیدن

مصرف بیش از حد یک نوع غذا و یا یک نوع نوشابه و مشروب ممکن است موجب وخامت زخم معده گردد. مصرف غذا یا نوشیدنی ها در حد اعتدال احتمالاً مانع از گسترش زخم می شود.

انتظار

گاهی اوقات تنها کاری که برای زخم معده می توان انجام داد، صبر کردن است. زخم معده یک بیماری دوره ای است. بسیاری از زخم های معده پس از چند سال بهبود می یابند.

هشدار پزشکی

بیشتر مواقع زخم معده تنها یک درد ساده در ناحیه شکم است. اما اگر زخم با خونریزی توأم شود میت واند جدی و حتی تهدید کننده ی زندگی فرد باشد. خونریزی زخم موجب از دست رفتن مقداری از خون بدن و در نتیجه افت ناگهانی فشارخون و بازماندن اعضای حیاتی و مهم بدن از فعالیت می گردد. چنانچه زخم معده دارید و دچار حالت تهوع می شوید و به دنبال آن خون یا چیزی شبیه به کف قهوه ی مانده و کهنه استفراغ می کنید، هرچه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید. از دیگر علایم زخم معده که باید جدی گرفته شوند، می توان به مدفوع سیاه رنگ یا توأم با خون روشن اشاره کرد. همچنین در صورت خونریزی از زخم، ممکن است فرد دچار سرگیجه شده و از هوش برود(4).

روشی متفاوت

یک داروی خوب که در درمان زخم معده مؤثر است و ممکن است هم اکنون در قفسه ی داروهای شما موجود باشد «پیتوبیسمول» است. این مطلب را دکتر «بری مارشال» یک از محققان استرالیایی که این دارو را بر روی بیش از صد بیمار مبتلا به زخم اثنی عشر آزموده، ادعا می کند. در این تحقیق آنچه در مورد همه ی بیماران یکسان بود، نوع باکتری عامل ایجاد زخم معده بود. آنچه دکتر «مارشال» بدان دست یافت این است که بروز زخم معده به احتمال زیاد به عوامل باکتریایی مربوط می شود نه به اسید معده. هنگامی که دکتر «مارشال» بیماران خود را با «بیسموت» (یعنی ماده ای که در پیتوبیسمول وجود دارد و باعث کشته شدن باکتری ها می شود)، مداوا کرد، باکتری ها از بین رفتند و به دنبال آن زخم معده نیز ناپدید شد. البته هنوز هیچکس صراحتاً از پیتو بیسمول به عنوان دارویی برای درمان زخم معده یاد نکرده است. گروهی از پزشکان مانند دکتر «مارشال» هم که چنین ادعایی کرده اند چندان مطمئن نیستند. دکتر «کیمی» تحقیق در مورد باکتری های عامل ایجاد زخم معده را جالب توصیف می کند. ولی اظهار می دارد که هنوز کاملاً مشخص نیست که باکتری ها عامل ایجاد زخم معده باشند(5). به هر حال پیتو بیسمول ارزش امتحان کردن را دارد و در مواردی که بیماری عود کننده است و باکتری در معده وجود دارد استفاده از آن می تواند مؤثر باشد. اما قبل از مصرف حتماً با پزشک خود در خصوص عوارض جانبی دارو، در صورت مصرف دراز مدت آن، مشورت نمایید. زیرا این دارو هنوز به تأیید سازمان غذا و دارو به عنوان داروی درمان کننده ی زخم معده نرسیده است.

رابطه ی اضطراب و فشار روحی با زخم معده

آیا اضطراب منجر به بروز زخم معده می شود؟
بسیاری از پزشکان در این مورد تردید دارند. دکتر «جان کوراتا» در این خصوص می گوید: «بیشتر ما بر این عقیده ایم که شواهد خوب و محکمی دال بر تأثیر اضطراب بر زخم معده وجود ندارد. اما چنانچه فرد به زخم معده مبتلا باشد، اضطراب و فشار روحی بیماری او را تشدید خواهد کرد». با این حال توجه داشته باشید که درصد بروز زخم اثنی عشر در شهر نیویورک نسبت به شهرها و نواحی اطراف آن بیشتر است. آیا می توان کسی را یافت که ادعا کند به طور مثال نیوکاسل کمتر از نیویورک موجب ایجاد اضطراب و تنش در افراد می شود؟ هم چنین ذکر نکته ای در مورد «ریچارد ماشال» یکی از منتقدان هنر و معماری در نشریه ی «شارلوت آبزرور» خالی از فایده نیست. او متوجه شد که در مواقعی که فشار کاری او به حداکثر می رسید زخم معده اش عود می کرد. «ماشال» از نگاه کردن به چشم سرپرست خود خودداری می کرد. در حقیقت «ماشال» از او متنفر بود و همین امر موجب وارد آمدن فشار و ایجاد تنش دراو می شد. دکتر«جورجیانا هافمن» معتقد است این وقایع و اتفاقات اضطراب آور نیستند که موجب بیماری می شوند، بلکه نحوه ی رویارویی با آن ها مهم است. حال با در نظر داشتن این مسأله به نکات زیر که به شرح نحوه ی دور کردن اضطراب و تنش - یعنی عامل تشدید کننده ی زخم معده - می پردازند، توجه کنید.

به چیزهای خوشایند فکر کنید و با خود صحبت کنید

خوشبختانه رئیس آقای «ماشال» عوض شده و همین مورد علاوه بر داروهای تجویز شده توسط پزشک، کمک زیادی به او کرده است. اما هنوز به کنترل خود در بروز تنش ادامه می دهد. او خود تنها کسی است که می تواند در جلوگیری از بروز اضطراب مؤثر باشد. «ماشال» اکنون زمانی را صرف صحبت و گفتگو با خود می کند.

آرام و عمیق نفس بکشید

در هر کجا و هر زمان انجام سه یا چهار تنفس عمیق به سرعت باعث احساس آرامش می شود.

ورزش

به گفته ی دکتر «هافمن» ورزش در حد مناسب مکانیسم بسیار خوبی برای غلبه بر اضطراب است.

به کارگیری روش های تمدّد اعصاب

دکتر«هافمن» معتقد است هنگامی که بدن آرام می شود فکر هم به آرامش می رسد و هنگامی که فکر در آرامش باشد جسم نیز آرام می گیرد. تمرکز، یوگا، تصویرسازی و گوش دادن به نوارهای مخصوص شل کردن عضلات، اگر به طور منظم انجام شوند، از جمله روش هایی هستند که می توان در تمدد اعصاب از آن ها بهره گرفت.

پی نوشت ها :

1. امروزه مشخص شده که نوعی میکروب به نام «هلیکوباکترپیلوری» نقش اساسی در ایجاد بیماری زخم اثنی عشر بازی می کند. «ویراستار پزشکی»
2. در ایران، این داروها با نام «آلومینیوم - ام - جی» به شکل قرص و شربت در دسترس هستند. «ویراستار پزشکی»
3. داروهایی مانند «ایبوپروفن»، «دیکلوفنات» و ... از همین دسته بوده و باید از مصرف آن ها پرهیز شود. «ویراستار پزشکی»
4. علاوه بر خون ریزی، زخم های معده و به خصوص اثنی عشر مستعد دو عارضه ی خطرناک دیگر هستند: سوراخ شدن و انسداد. در صورتی که درد، شدید همراه با حال عمومی بد و عدم پاسخ به آنتی اسید، یا استفراغ های مکرر بود. سریعاً به پزشک مراجعه کنید. «ویراستار پزشکی»
5. در متون پزشکی اخیر، از بیسموت به عنوان یکی از داروهای مؤثر قطعی بر زخم معده نام برده می شود بنابراین نقش باکتری ثابت شده است. «ویراستار پزشکی»

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان های خانگی، مترجم: مینا اسماعیلی، ویراستار پزشکی: نوید محمدی، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم