ایران‌بوم

زبان از عناصر مهم و سازنده فرهنگ است. هر فرهنگی جهت تداوم و انتقال به نسل‌های بعدی لاجرم باید در بستر یک زبان رشد و نمو پیدا کند. هر چند زبان در ذات خود تنها عامل ارتباطی انسان‌ها با یکدیگر است اما هنگامی که عناصر برسازنده فرهنگ یک توده نیز با آن همراه می‌شوند واجد یک مقام و منزلت ارزشی می‌گردد.

زبان فارسی نیز محملی مهم برای استمرار و انتقال فرهنگ ایرانی بود. حکمت و فلسفه ایرانی و تجربیات ملت ایران دست‌کم از دوران پس از اسلام به این سو از طریق زبان فارسی نسل به نسل منتقل شده است. تقدس آن نیز در نزد ما از آن روست که روح مسخر ناپذیر ایرانی در بستر بیکران این زبان پرورش یافته است. کم‌تر ملتی است که بتواند گفته‌ها و آثار نیاکان خود را در هزاره قبل به همان خط و زبان بخواند و درک کند. اشعار رودکی و فردوسی تواریخ متعدد و فلسفه سهرودی امروزه برای ما کاملا قابل درک است و شانس بهره‌مندی و خوانش این آثار هزار ساله را داریم.

زبان ملی از پایه‌های مهم «کشور» به شمار می‌رود و حکومت‌ها در عصر دولت - ملت به اشکال گوناگون از آن حمایت می‌کنند. اگر در گذشته فولکور، شعر،حماسه و... نقش اساسی را در انتقال زبان داشتند امروزه در عصر مدرن این نقش خود بخود به عهده «رسانه» گذاشته شده و اگر روزگاری پهلوان سیستان یعقوب لیث صفاری، با جمله «چیزی که من اندر نیابم چرا باید گفت» و ممنوع کردن همه زبان‌ها به جز فارسی، نشان داد که حکومت ملی در عصر پیشامدرن چگونه می تواند از مظاهر ملیت دفاع کند، امروز وظیفه دولت مدرن است که این مسئولیت را به عهده گیرد.

در این میان برنامه‌ها و خروجی‌های صدا وسیما به ویژه در حوزه سریال های طنز چیزی نیست که بتوان آن را در خدمت پرورش زبان فارسی ارزیابی کرد. به نظر می‌رسد برنامه سازان سیما تصور می‌کنند با کاربری نادرست از زبان فارسی و استفاده از اصطلاحات چاله میدانی، برخی فحاشی‌ها و الفاط رکیک و... ساختارشکنی می‌کنند و می‌توانند مخاطب بیشتری را جذب کنند. اکنون قریب به یک دهه است که تلویزیون ملی از الفاظ عامیانه و خیابانی در سریال‌ها استفاده می‌کند و چند سالی هم است که الفاظ نا به جا و رکیک وارد فیلم نامه‌ها شده است.

متاسفانه جدی ترین بخش سیما یعنی اخبار نیز اخیرا به این ورطه فرو غلتیده و با استفاده از زبان گفتاری به جای زبان رسمی و معیار ترجیح داده است با زبان کوچه و بازار به پخش خبر بپردازد. این روند هم برای زبان فارسی خطرناک است هم از جهت آموزشی. رسانه باید حامی و مقوم زبان فارسی باشد نه تضعیف کننده آن. کارکرد ضمنی رسانه استفاده از زبان و ادبیات فاخر و تزریق آن به جامعه است تا هر روز دایره واژگان مخاطبان به ویژه نوجوانان افزایش یابد و با مفاهیم گسترده‌تری بتوانند بیاندیشند و تصمیم بگیرند.

اکثر ملت‌ها یک زبان رسمی و استاندارد، دارند و این انتخاب تاریخی دستکم در ایران اتفاقی نبود. ملت ایران واحدی متکثر و مرکب است که با یک انتخاب طبیعی زبان فارسی را به عنوان زبان ملی و استاندارد خود برگزیده است. هر گونه آسیب رسانی به آن فرهنگ ملی ما را نیز مخدوش خواهد کرد. بنابراین رسانه‌ای مانند صدا و سیما که خود را متعهد به یک سری ارزش‌ها می‌داند، نباید صرفا برای جذب مخاطب بیشتر این زبان را قربانی نماید.