مجله
شمارهٔ دوازدهم دوفصلنامه «باستان‌پژوهی» منتشر شد
- مجله
- نمایش از شنبه, 26 اسفند 1391 11:07
- بازدید: 6187
شمارهٔ جدید مجله باستان‌پژوهی که در زمینهٔ ایران‌شناسی و با محوریت باستانشناسی، تاریخ و رشته‌های در پیوند با میراث فرهنگی ایران منتشر می‌شود، انتشار یافت. روی جلد این شماره، تصویری از یک نقش‌برجستهٔ منحصر به فرد ساسانی است که در موزهٔ یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد نگهداری می‌شود.
در صفحات آغازین این شماره از باستان‌پژوهی پرونده‌ای دربارهٔ «باستانشناسی ایران در دههٔ هشتاد» منتشر شده است که مروری تحلیلی و گذرا بر جنبه‌هایی از مهمترین مسایل باستانشناسی ایران طی دههٔ گذشته خورشیدی دارد. در این پرونده، کریم علیزاده از «خیزش باستان شناسی ایران» طی دههٔ 80 سخن گفته است، وحید عسکرپور به «بنیان های نظری باستان شناسی در دههٔ هشتاد» پرداخته، سپیده مازیار مروری بر باستانشناسی «شمال غرب ایران در دههٔ هشتاد» داشته و همچنین یادداشت‌هایی به قلم مهرداد ملکزاده، رضا ناصری، عمران گاراژیان، محمدتقی عطایی و یوسف حسن‌زاده منتشر شده است.
در بخش «نگاه» این شماره، مقاله‌ای از محمود موسوی دربارهٔ دکتر سیمین دانشور با عنوان «به یاد او که آموزگار مهر و دوستی بود» منتشر شده است. سیمین دانشور، بانوی نویسنده و مترجم و داستان‌پرداز، بیش از یک دهه (طی سال‌های دههٔ 1340 و 1350) استاد گروه باستانشناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران بود و باستان‌شناسان پیشکسوت امروز کشور از کلاس‌های درس او همواره به نیکی یاد کرده‌اند. در این بخش همچنین یادداشتی به قلم احسان شواربی دربارهٔ همایش «مردمان بومی مناطق قفقاز-کسپی» منتشر شده که در مهر 1391 (اکتبر 2012) در ایروان، پایتخت ارمنستان، برگزار شد.
بخش بزرگی از مطالب این شماره از مجله باستان‌پژوهی پرونده ویژه‌‌ای درباره تاریخ، فرهنگ و هنر هخامنشیان از دیدگاه باستانشناسی است که با عنوان «جهان هخامنشی» منتشر شده است. این پرونده، بخش دوم از مجموعه‌ای است که به «جهان هخامنشی» در فراسوی مرزهای کنونی ایران می‌پردازد. انتشار اسناد و مدارک فراوان و گوناگونی از معماری، فرهنگ و هنر هخامنشیان در آناتولی، میانرودان، مصر و اروپا از مطالب این شماره است. در این بخش همچنین مقالاتی دربارهٔ «یافته‌های باستانشناسی دورۀ هخامنشی در مصر»، «بابل در زمان حکومت هخامنشی»، «شاهنشاهی هخامنشی و شمال غرب اژه» و «کتیبهٔ نویافته پارسی باستان از رومانی» انتشار یافته است. یکی از مقالات این شماره به نمایشگاهی از کشفیات هیجان‌انگیز درباره نقاشی‌های هخامنشی می‌پردازد که در سال 2010 در کشور ترکیه برگذار شد. این نقاشی‌ها طی دهه‌های گذشته بتدریج از درون یک آرامگاه یا تومولوس در منطقه آفیون آناتولی در کشور امروزی ترکیه به دست آمده‌اند. در این نمایشگاه به بازسازی کامل ماکت آرامگاه در مقیاس اصلی و جزییات دیگری از زندگی مردم روزگار هخامنشی پرداخته شده بود.
در بخش «تاریخ و باستانشناسی» این شماره، مقاله‌هایی با عنوان «لژیون های پارتی در سپاه روم» و «فلات مرکزی، مرکز فلات، شمال مرکزی: کشاکشِ نام و جای» به قلم کامیار عبدی و کوروش روستایی منتشر شده است. همچنین مقاله‌ای با عنوان «باستان انگل شناسی در فلات ایران و خاورمیانه» به قلم مسعود نظام آبادی، مرجان مشکور و ماتیو لوبَیی منتشر شده است.
در بخش «موزه و موزه‌داری» این شماره، «نقش برجسته ای ساسانی در موزهٔ یاسوج» توسط شهرام زارع، محمدتقی عطایی و ابراهیم قزلباش معرفی شده که طی سال‌های دهه 1370 به طور اتفاقی از منطقه گچساران کشف شده بوده است. همچنین احسان (اسماعیل) یغمایی سلسله یادداشت‌های «یافته‌های دور از بافت» را پی گرفته و به معرفی دو جام سیمین منحصر به فرد با نگاره شیر گاوشکن و ردیف شیرها پرداخته است. در این بخش مقاله‌ای هم از دانشمند فقید آلمانی والتر هینتس دربارهٔ «یک نقاشی ایرانی از سفیر آلمان در دربار شاه عباس بزرگ» که در موزهٔ برلین بوده ترجمه شده است.
در این شماره همچنین پرونده‌ای درباره «یازدهمین گردهم آیی سالانهٔ باستان شناسی ایران» که با چهار سال تأخیر در آذر امسال برگزار شد، با یادداشت‌هایی از میرعابدین کابلی، ناصر نوروززاده چگینی، حکمت الله ملاصالحی و کامیار عبدی منتشر شده است.
در بخش «معرفی و نقد کتاب» این شماره نیز یادداشت‌هایی به قلم یوسف مجیدزاده و سیدمنصور سیدسجادی انتشار یافته است.
فهرست مطالب شماره اخیر مجله باستان‌پژوهی به شرح زیر است:
خبرنامه
درگذشت باستان شناس فرانسوی: ژان پرو / علی موسوی
دربارهٔ یازدهمین گردهم آیی سالانهٔ باستان شناسی ایران / یادداشت هایی از میرعابدین کابلی، ناصر نوروززاده چگینی، حکمت اله ملاصالحی، علیرضا سرداری و کامیار عبدی
بازخوانی
جاده ای به نام «ابریشم» هرگز وجود نداشته است / منوچهر ستوده
نگاه
به یاد او که آموزگار مهر و دوستی بود / محمود موسوی
همایش ایران و قفقاز در ایروان / احسان شواربی
پرونده: باستان شناسی ایران در دههٔ 1380
دههٔ هشتاد چگونه گذشت؟
خیزش باستان شناسی ایران / کریم علیزاده
بنیان های نظری باستان شناسی در دههٔ هشتاد / وحید عسکرپور
دهۀ هشتاد یک دوره نبود! / عمران گاراژیان
باستان شناسی مانا در دههٔ 80 / یوسف حسن زاده
ده سال باستانشناسی ماد / مهرداد ملکزاده و رضا ناصری
پژوهش های هخامنشی در دههٔ هشتاد / محمدتقی عطائی
شمال غرب ایران در دههٔ 80 / سپیده مازیار
پرونده ویژه: جهان هخامنشی (2)
هخامنشیان در آناتولی؛ گزارشی از نمایشگاه «تاتارلی، بازگشت رنگ‌ها» / سینا نوعی
بابل در زمان حکومت هخامنشی / ارنی هرینک، ترجمهٔ علی اکبر وحدتی
درآمدی بر یافته‌های باستانشناسی دورۀ هخامنشی مصر / سپیده قاهری
شاهنشاهی هخامنشی و شمال غرب اژه / استاورُس ا. پاسپالاس، ترجمهٔ وحید عسکرپور
کتیبهٔ نویافتهٔ پارسی باستان [از رومانی] / جی. هارماتا، ترجمهٔ مریم دارا
تاریخ و باستان شناسی
لژیون های پارتی در سپاه روم / کامیار عبدی
باستان انگل شناسی در فلات ایران و خاورمیانه / مسعود نظام آبادی، مرجان مشکور و ماتیو لوبَیی
فلات مرکزی، مرکز فلات، شمال مرکزی: کشاکشِ نام و جای / کوروش روستایی
موزه و موزه‌داری
یک نقاشی ایرانی از سفیر آلمان در دربار شاه عباس... / والتر هینتس، ترجمۀ مهنوش شفیعی
نقش برجسته ای ساسانی در موزهٔ یاسوج / شهرام زارع، محمدتقی عطائی و ابراهیم قزلباش
یافته‌های دور از بافت / احسان (اسماعیل) یغمایی
ضمیمه نقد و معرفی کتاب
شعبدهٔ تحقیق / سیدمنصور سیدسجادی
پاسخ به یک نقد / یوسف مجیدزاده
باستان‌پژوهی در تهران در انتشارات طهوری، انتشارات توس، کتابسرای افتخارزاده (خیابان انقلاب روبروی دانشگاه تهران) و کتابسرای بلخ عرضه می‌شود.
