ایران‌بوم

24 ـ یکی از دوستان نقل می‌کرد که: در شیراز یک کارگاه و فروشگاه سنگ‌فروشی هست که نامش «فروشگاه سنگ سخنگو» است. که معلوم نیست سخنگو صفت فروشگاه (و مثلاً نام فامیل یا خانوادگی صاحب فروشگاه است) یا صفت سنگ و سنگ سخنگو، ساختمانی دارد، مانند سنگ صبور. در کژتابی‌های قبلی هم «فروشگاه گلیم دوطبقه» را با همین ساخت کژتاب داشته‌ایم.

25 ـ یک روز داشتیم ناهار می‌خوردیم و صحبت از یکی از همسایگان که سابقة ناخوشی روانی دارد، پیش آمد. فرزند کوچکم که در سلسله مقالات کژتابی‌ها، گاه‌گاه نقش ایفا کرده است، در اشاره به او گفت:

یک بار برادرش را توی خواب کتک زده است.

دیدم این جمله کژتاب است و محتمل چندمعنی است.

الف) او خواب دیده است و در خواب، یعنی در طی رؤیا، یا کابوس، برادرش را کتک زده است.

ب) او خواب یعنی خفته بوده است، و مثل خوابگردها، بی‌آنکه حتی خودش هم بداند یا از خواب بیدار شود، برادرش را، به زیر باران مشت و لگد گرفته است. (حال اینکه این کار چقدر عملی است یا غیرعملی است، ربطی به کار و کاسبی ما که شکار کژتابی‌های زبان است ندارد).

پ) او در حالی که خودش بیدار بوده است، و در حالی که آن برادر خواب (یعنی خفته) بوده است، او را کتک زده است.

26 ـ بچه‌های ما مدام شطرنج‌بازی می‌کنند. یک روز عارف با هیجان به نزد من آمد و گفت: «حافظ را با یک وزیر و یک رخ بردم.» و من هاج و واج ماندم که این جمله چه یا چند معنا دارد؟

الف) حافظ را در حالی که فقط یک وزیر و یک رخ داشتم، یا برایم باقی مانده بود، بردم.

ب) حافظ را در حالی‌که برای او وزیر و رخ باقی مانده بود، بردم.

پ) با وجود آوانس‌دادن یک وزیر و یک رخ به حافظ، او را بردم.

27 ـ اگر کسی بگوید: از میوه‌ها فقط گلابی برای من بد نیست. جملة او بسته به آهنگ و لحن بیانش و نحوة تکیه روی «فقط» یا «بد نیست» می‌تواند دو معنا داشته باشد:

الف) غیر از گلابی که بد است، میوه‌های دیگر هم برای من بد است.

ب) فقط گلابی برای من بد است، میوه‌های دیگر سازگار و خوب است.