ایران‌بوم

در حالی که مدتی است موضوع ساخت اسکله‌های غیرمجاز توسط مناطق آزاد کشور به بحث داغ محافل خبری تبدیل شده است، مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست در جدیدترین اظهارنظرهای خود این بار در خصوص اسکله صیادی منطقه آزاد قشم می‌گویند که متاسفانه سیاست‌های منطقه آزاد در برخی موارد همراستا با ملاحظات زیست‌محیطی نیست و یک سری فعالیت‌هایی را شروع می‌کنند که مسلما در آینده با مشکلاتی مواجه می‌شوند.

به گزارش سرویس «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اعتراض برای ساخت اسکله صیادی در منطقه آزاد قشم در نزدیکی اسکله بهمن که مدتی است با خاکریزی در دریا در حال انجام است ادامه دارد. از سوی دیگر دیوان محاسبات نیز در نامه‌ای به منطقه آزاد قشم تاکید کرده است که در اجرای پروژه‌ها باید طبق قوانین اقدام شده و ملاحظات زیست‌محیطی رعایت و مجوزهای لازم در این خصوص گرفته شود.

مجید وفادار، مدیرکل محیط زیست هرمزگان در این خصوص به ایسنا گفت: متاسفانه در خصوص اسکله صیادی قشم، نه شیلات و نه منطقه آزاد هیچکدام از ما مجوزی نگرفته‌اند و حتی اگر بحث توسعه یک اسکله دیگر را مطرح می‌کنند باز هم مشمول ارایه گزارش ارزیابی زیست‌محیطی است و دریافت مجوز است.

وی افزود: به دلیل مشکلاتی همچون ساخت و ساز بدون مجوز و بی‌رویه در سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان و همچنین دریای خزر، از سال 83 مصوبه‌ای در هیات دولت تصویب شد که بر اساس آن در 3 کیلومتری سواحل یعنی از بالاترین مرز آب تا سه کیلومتری سواحل، کلیه طرح‌ها مشمول ارزیابی زیست‌محیطی شوند.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان افزود: بر این اساس تمامی مجریان پروژه‌های احداث اسکله، لایروبی‌ها و موج‌شکن‌ها موظفند نسبت به ارایه گزارش ارزیابی زیست‌محیطی به لحاظ امکان‌سنجی و مکان‌یابی اقدام کنند تا در خصوص تغییرات اکوسیستم ساحلی حاصل از این موارد و همچنین تاثیراتی که بر محیط زیست می‌گذارند، بتوان مشکلات کمتری را شاهد بود.

وی با اشاره به اسکله صیادی قشم گفت: در مکاتبات اخیری که با سازمان شیلات کشور و همچنین شیلات استان داشتیم، در خصوص اینکه اسکله های جدید مشمول ارزیابی هستند، تاکید کردیم و از طرف دیگر برای تسریع کار نیز قول هرگونه همکاری با آنها را دادیم.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان بار دیگر بر گفته‌های خود مبنی بر احداث بدون مجوز اسکله صیادی قشم خاطرنشان کرد: برای ساخت این اسکله که در حال حاضر مطرح است، شیلات و منطقه آزاد هیچکدام از ما مجوزی نگرفته‌اند و حتی اگر بحث توسعه یک اسکله دیگر را مطرح می‌کنند باز هم مشمول اریه گزارش ارزیابی زیست‌محیطی است و نیاز به مجوز دارد.

وی افزود: امکان دارد یک سری اسکله‌ها در چند فاز طراحی شوند یا نیاز به احداث موج‌شکن داشته باشند، در اینصورت نیز علاوه بر مجوز اولیه باید برای سایر طرح‌های مطرح نشده مجوز جداگانه بگیرند. موضوع صدور مجوزهای جداگانه برای طرح‌های توسعه و فازهای جدید نه تنها برای احداث اسکله‌ها، بلکه در قانون واحدهای صنعتی نیز وجود دارد.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان با بیان اینکه قبلا در خصوص واحدهای صنعتی در منطقه آزاد قشم مشکلات زیادی داشتیم، افزود: خوشبختانه در حال حاضر وضعیت بهتر شده، مطالعات زیست‌محیطی انجام می‌شود و مجوزهای لازم نیز گرفته می‌شود.

وی گفت: در مورد اسکله صیادی قشم، در سفر سوم هیات دولت در اسفندماه گذشته به همراه رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور و معاون محیط زیست دریایی سازمان از اسکله بازدید کردیم و از نزدیک دیدیم که کامیون کامیون خاک به دریا ریخته می‌شود. حتی جلسه‌ای در همین سفر با مدیرعامل منطقه آزاد قشم داشتیم و اعلام کردیم که احداث اسکله صیادی کنار اسکله بهمن بدون مجوز در حال انجام است و باید طبق اصول و قوانین صورت گیرد.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان تصریح کرد: قاعدتا ساخت اسکله، اکوسیستم دریا را تغییر می‌دهد اما معتقدیم که ساخت اسکله، ضرورت و نیاز صیادان جزیره است ولی باید بررسی شود که به چه صورت و با چه شیوه‌ای انجام شود؟

وی در مورد مطالعات شرکت سواکو که از طرف منطقه آزاد قشم به عنوان مبنا اعلام شده است، گفت: شرکت سواکو در 10 سال گذشته مطالعات خوبی انجام داده که این مطالعات، کلی هستند و به جزئیات اشاره‌ای نشده است. مثلا ساخت چهار شهرک صنعتی قشم را به طور کلی مورد مطالعه قرار داده ولی ارگانی مثل محیط زیست باید بررسی کند که آیا مکان این شهرک‌ها مناسب است و این کار به چه صورت انجام خواهد گرفت و چه صنایعی می‌توانند در این شهرک‌ها مستقر شوند که کمترین آثار را بر محیط بگذارند.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان با بیان اینکه در شهرستان های جاسک و سیریک نیز در مورد اسکله‌های صیادی چنین مشکلاتی وجود دارد که بدون مجوز زیست‌محیطی کار خود را انجام داده‌اند، اذعان کرد: ما با اداره بنادر و دریانوردی نامه‌نگاری‌هایی کردیم و گفتیم که انجام چنین پرژه‌هایی بدون مجوز در حال انجام است. ساخت این اسکله‌ها پروژه بسیار عظیمی است و تهدید بسیار زیادی در بحث لایروبی‌ها دارد.

وی در خصوص اظهارات معاون عمرانی منطقه آزاد قشم که گفته بود «بعضی افراد که این مباحث را مطرح می کنند بیشتر از آنکه دلشان برای محیط زیست بسوزد؛ بحث‌ها و موارد دیگری را مدنظر دارند» به ایسنا گفت: اصولا وقتی توجیه خاص و حرف منطقی نباشد، این حرف‌ها زده می‌شود که بتوانند کار خودشان را توجیه کنند. ما حاضریم رو در رو در هر جایی با هم صحبت کنیم چرا که بحث قانون در میان است و اینکه مجوز زیست‌محیطی برای این اسکله رعایت نشده و طرح توسعه این اسکله‌ها نیز لحاظ نشده است، صحت دارد.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان افزود: در جزیره قشم بجز بحث اسکله صیادی بحث‌های دیگری نیز مطرح است، از جمله چهار شهرک صنعتی و یک سری نهادهای صنعتی دیگری در حال شکل‌گیری است. طرح تاسیسات نفتی قشم و هنگام نیز هست که مجوز گرفته‌اند اما یک سری شرکت‌ها و واحدهای صنعتی دیگر نیز در حال شکل‌گیری است که برخی از آنها برای گرفتن مجوز از قلم می‌افتند!

وی تاکید کرد: متاسفانه سیاست‌های منطقه آزاد در برخی موارد همراستا با ملاحظات زیست‌محیطی نیست و یک سری فعالیت‌هایی را شروع می‌کنند که مسلما در آینده با مشکلاتی مواجه می‌شوند.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان با اشاره به این که تمامی ساخت و سازهای غیرمجاز را از طریق لایحه حقوقی پیگیری می‌کنیم افزود: تمام پروژه‌های استان که مشمول ارزیابی زیست‌محیطی بوده‌اند ولی بدون مجوز فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، شناسایی شده‌اند که هم ما و هم دیوان محاسبات پیگیر موضوع است.

وی در پایان به نامه پیگیری دیوان محاسبات به منطقه آزاد قشم اشاره و با بیان مواد قانونی ذکر شده در این نامه خاطرنشان کرد: مطابق مفاد 105 قانون برنامه سوم توسعه و تنفیذیه مفاد ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه و همچنین مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست مورخ سال 73 طرح‌ها و پروژه بزرگ در مرحله مکانیابی و امکانسنجی مشمول ارائه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی جهت بررسی امکان استقرار و یا عدم امکان استقرار طرح و ارائه راهکارهای کاهش اثرات سوء بر محیط زیست است. یعنی باید گزارش، ارائه شود و قبل از اقدام به شروع هرگونه کار و فعالیتی، مکان یابی مورد تایید سازمان محیط زیست قرار گرفته و مجوزها صادر شود.

گفتنی است جزیره قشم از شمال به شهر بندرعباس، مرکز بخش خمیر و قسمتى از شهرستان بندر لنگه، از شمال‌شرقى به جزیره‌ى هرمز، از شرق به جزیره لارک، از جنوب به جزیره هنگام و از جنوب غربى به جزایر تنب بزرگ و کوچک و بوموسى محدود می‌شود.

مساحت جزیره یکهزار 491 کیلومترمربع، حدود 5/2 برابر دومین جزیره بزرگ خلیج‌فارس یعنی بحرین است.

طول جزیره از بندر قشم، تا بندر باسعیدو در انتهاى جزیره را در منابع مختلف بین 100 تا 130 کیلومتر تخمین زده‌اند و بیشتر روى طول 115 و 120 کیلومتر تکیه شده است. در گزارش توجیهى اجراى قانون تعاریف، طول سراسرى جزیره قشم را 120 کیلومتر ذکر کرده‌اند.

عرض جزیره، در نقاط مختلف متفاوت بوده و به‌طور متوسط داراى سه عرض: کم (بین طبل و سلخ)، زیاد (بین لافت کهنه و شیب دراز) و متوسط (در منطقه اسکان) است.

قسمت وسیعى از کرانه‌هاى شمالى جزیره با جنگل دریایى حرا، که افزون بر 150 کیلومترمربع است، پوشیده شده است. به این ترتیب، جزیره قشم نه تنها بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس شمرده مى‌شود بلکه با وسعتى افزون بر یکهزار و 500 کیلومترمربع، از 23 کشور بزرگتر است و از جمله 5/2 برابر بحرین، سنگاپور، سان‌مارینو، 5/1 برابر هنگ‌کنگ، 5 برابر مالدیو و 70 برابر ماکائو است.

این جزیره به دلیل وجود جنگلهای حرا، سواحل غنی مرجانی محل تخم‌ریزی لاک‌پشت‌ها و ... از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.