یادمان
گزارش از محوطه ۱۲هزار ساله در هرمزگان / به دنبال طلا در میانِ سنگ‌نگاره‌های باستانی
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- سه شنبه, 12 آذر 1398 12:17
- آخرین به روز رسانی در سه شنبه, 12 آذر 1398 12:17
- نمایش از سه شنبه, 12 آذر 1398 12:17
برگرفته از ایسنا / گزارش از: سمیه ایمانیان
می‌گویند «داخل سنگ‌نگاره‌ها گنج یا طلاست»! و به همین دلیل عکس‌هایی که این روزها در فضای مجازی منتشر می‌شوند، تصاویری از شکستن سنگ‌نگاره‌های ۹ هزار ساله را در هرمزگان نشان می‌دهند. آثاری تاریخی که به یُمن حضورشان، دهستان «دهتل» در هرمزگان، به شهر سنگ‌نگاره‌ها معروف شده است.
به گزارش ایسنا، در جنوب شهرستان بستک در استان هرمزگان، دهستان "دهتل" با محوطه‌ای بین ۹ تا ۱۲ هزار سال قرار دارد. محوطه‌ای تاریخی که با حدود ۱۰۰ هکتار مساحت، سنگ‌نگاره‌هایی با ویژگی‌های متفاوت از یکدیگر را در کنار هم قرار داده، که هرچند در طول سال‌های گذشته به بهانه‌های واهی بخش‌هایی از آنها تخریب شده‌اند، اما چند سالی است که به گفته‌ی متولیان دهستان، مردم منطقه هر کدام در نقش یک نگهبان از این میراث تاریخی‌شان حفاظت می‌کنند.
بسیج مردم روستا برای حفاظت از سنگ‌نگاره‌ها
محمد احمدی، رئیس شورای اسلامی دهستان "دهتل" درباره‌ی وضعیت این محوطه‌ی تاریخی به ایسنا توضیح می‌دهد.
او با بیان این‌که در طول ۱۰ سال گذشته، پیگیری‌ها برای ثبت این محوطه تاریخی در دستور کار قرار گرفته است، می‌گوید: از همان زمان میراث فرهنگی با تشکیل انجمن یاوران سنگ‌نگاره‌ها و انجمن میراث فرهنگی، جلسات سالیانه‌ای را با دهیاری و شورای روستا برگزار می‌کند تا این محوطه حفاظت شود. اما متاسفانه برخی افرادِ سودجو که برخلاف افکار عاقل، مبنی بر این‌که داخل این سنگ‌ها طلاست یا موارد دیگر به طور مخفیانه در سال‌های گذشته اقدام به تخریب این سنگ‌ها می‌کردند.
وی به بسیج شدن مردم منطقه با هدف حفاظت از این محوطه‌ی تاریخی اشاره می‌کند و می‌افزاید: برای وارد شدن به این محوطه فقط یک مسیر بیشتر وجود ندارد که آن نیز از وسط روستا عبور می‌کند، بنابراین از چند سال گذشته در برخی خیایان‌ها مردم بسیج شده‌اند تا هر تحرکی مشکوکی به سمت این محوطه‌ی تاریخی را اعلام کنند و تا کنون در آن موفق بوده‌ایم.
تخریب هست، اما کم
او این محوطه دارای مساحتی حدود ۱۰۰ هکتار معرفی می‌کند که قدمت برخی نقوش آن براساس نظر متخصصان باستان‌شناسان به ۹ تا ۱۲ هزار سال قبل برمی‌گردد و می‌گوید: به واسطه‌ی فرهنگ‌سازیِ انجام شده در منطقه، امروز دیگر شاهد خرابکاری‌های بسیار کمی در این محوطه هستیم، بنابراین معتقدیم علاوه بر آگاه شدن مردم از اهمیت این محوطه‌ی تاریخی و آگاه شدن نسبت به این نکته که «داخل سنگ طلا نیست»، دوستداران میراث فرهنگی منطقه و مدیریت روستا نیز تلاش خود را برای حفاظت از این محوطه‌ی ارزشمند انجام می‌دهد.
وی این محوطه را جزو اراضی ملی در استان هرمزگان می‌داند و با بیان این‌که این محوطه هیچ مالک شخصی ندارد، در توضیح علت طول کشیدن ده ساله ثبت ملی این محوطه‌ی تاریخی به ایسنا توضیح می‌دهد: با توجه به وسعت محوطه، ان به تحقیق و بررسی زیادی نیاز دارد. از سوی دیگر نظریه‌ها درباره‌ی قدمت سنگ‌نگاره‌ها متفاوت است، یک کارشناس قدمت این آثار را ۵۰۰ سال، یکی دوهز ار سال و دیگری حدود ۱۲ هزار سال می‌داند، بنابراین باید کارشناسی دقیق‌تری در این زمینه انجام شود.
از ۱۰ سال قبل محوطه در دست ثبت است
احمدی با بیان این‌که از حدود ۱۰ سال قبل میراث‌فرهنگی استان در نامه‌ای به مدیریت شهری و دستگاه‌های مختلف ابلاغ کرد که کسی نباید وارد این محوطه‌ی تاریخی شود، بیان می‌کند: از همان ابتدا و به دنبال پیگیری‌ها این محوطه در قالب استانی ثبت شد، تا رصد و پیگیری برای جلوگیری از هرگونه ساخت و ساز و حفاظت بهتر منطقه انجام شود تا ثبت آن در سطح ملی نیز انجام شود.
او اضافه می‌کند: تابلوی خیابان منتهی به این محوطه به نام «خیابان سنگ‌نگاره‌ها» معرفی شده است و منطقه مورد رصد و توجه کامل مردم است.
وی با تاکید بر این‌که مردم روستا نسبت به ثبت ملی این محوطه در اسرع وقت خوشبین هستند، ادامه می‌دهد: بدترین وضعیت محوطه متعلق به چند سال قبل است، هر چند تخریب‌هایی هنوز انجام می‌شود، اما خوشبختانه بسیار کم شده‌است و کاوش و رصد به خوبی در منطقه انجام می‌شود.
رئیس شورای اسلامی دهستان بستک، با تاکید بر این‌که این سنگ‌نگاره‌ها میراث مردم «بستک» و «دهتل» هستند، بیان می‌کند: مردم منطقه خواستار ثبت ملی این محوطه هستند و از سوی دیگر درخواست دارند برای حفاظت از منطقه هر چه سریع‌تر دور آن فنس کشی شود، تا تخریب‌های کمتری متوجه منطقه شود.
جاده‌سازی در چند سال گذشته، علت اصلیِ تخریب سنگ‌نگاره‌ها
محسن ضیایی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان هرمزگان؛ نیز که صبح دوشنبه ۱۰ مهر، با دیدن تصاویر تخریب سنگ‌نگاره‌ها در فضای مجازی به بستک سرکشی کرده است، در این زمینه به ایسنا توضیح می‌دهد.
او می‌گوید: وضعیت مانند تصاویری که در فضای مجازی پخش شده نیست. مساحت این محوطه بسیار زیاد است و سنگ‌نگاره‌های زیادی از دوره‌های مختلف مانند پیش از تاریخی و دوره اسلامی در آن هستند، از سوی دیگر در جلسه ای که با دهیاری و شورای اسلامی «بستک» داشتیم، اعلام کردند که در طول چند سال گذشته چنین چیزی مبنی بر تخریب این محوطه ندیده‌اند. آخرین مشاهدات‌شان از تخریب متعلق به چهار سال پیش بوده است.
وی در ادامه علت تخریب‌های انجام شده در سال‌های پیش را به جاده‌سازی در روستاهای بالای بستک می‌داند و اضافه می‌کند: تخریب‌ها در چند سال قبل نیز احتمالا مربوط به زمان راه‌سازی بوده است.
او همچنین به ثبت ملی نشدن این محوطه تا این زمان اشاره می‌کند و می‌گوید: تا امروز چند بار پرونده‌ی ثبت ملی این محوطه آماده شده است، اما با اشکالاتی روبه‌رو شده که در جال برطرف کردن آنها هستیم و آن احتمالا در آبان ماه بررسی می‌شود، پرونده‌ی ثبت ملی این محوطه در بخش ثبت استان هرمزگان تهیه شده و برای شورای سیاستگذاری به سازمان میراث‌فرهنگی فرستاده می‌شود.
به گزارش ایسنا، محوطه تاریخی در دهتل را دویمن سایت موزه سنگ‌نگاره‌های ایران می‌دانند، سایتی تاریخی در بخش مرکزی بستک در استان هرمزگان که اغلب نقش‌های حک شده روی سنگ‌نگاره‌هایش«چوپانی» هستند و از دست‌کم پنج سال گذشته رسانه‌ها هشدارهایی نسبت به آغاز تخریب این سنگ‌نگاره‌ها مطرح شده‌اند که با همین بهانه‌ی واهی شکافته می‌شوند.
«دهتل» در نزدیکی خلیج فارس و میان سه سایت باستانی «تنگ کارون و کارگر»، «جم و ریز» و «جهرم» قرار گرفته است. سنگ نگاره‌های دهتل در منطقه وسیعی از جنوب روستا تا دامنه‌های چند روستای اطراف نیز کشیده شده است. نقوش فقط روی بدنه برخی از سنگ‌ها حک شده‌اند که لایه‌ی تیره رنگی بر سطح آنها قرار دارد.
