ایران‌بوم

خبرگزاری مهر: برخی از تپه های تاریخی گلستان که از آن به عنوان سرزمین تپه های تاریخی و باستانی یاد می شود به دلیل تغییر و تبدیل کاربری با خاک یکسان و صاف شده اند.
به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، برآیند بررسی ها نشان می دهد که در طول تاریخ در هر منطقه و روستای گلستان تپه های تاریخی فراوانی وجود داشته اند که در گذر زمان و براثر تغییر و تبدیل کاربری اکنون اثری از آنها نیست و به بخشی از اراضی کشاورزی، باغی و ساختمانهای مسکونی تبدیل تبدیل شده اند.

زوال تدریجی تپه های تاریخی که سند و هویت تاریخی به شمار می آید با گذر زمان شتاب بیشتری یافت و این میراث های تاریخی و معنوی پیشینیان و پشتوانه فرهنگی اقوام مختلف بطور تدریجی تخریب شده اند.

اکنون در برخی تپه های باستانی موجود در گلستان نیز نشانه هایی از کنده کاری و حفاری های غیرمجاز دیده می شود و سودجویان این آثار تاریخی را آبکش کرده اند.

بررسی های یک محقق و پژوهشگر از شناسایی بیش از 100 تپه تاریخی در گلستان خبر می دهد، این درحالی است که به اعتقاد این باستان شناس بیش از 100 تپه تاریخی دیگر در منطقه وجود دارد که هنوز شناسایی نشده است.

اسدالله معطوفی محقق و مولف کتاب های تاریخی و باستانی شناسی در گلستان معتقد است: برخی از تپه های تاریخی استان در گذر زمان با خاک یکسان شده اند و اکنون اثری از این میراث های ارزشمند نمی توان یافت.

وی افزود: تپه های تاریخی گلستان در مناطق دور افتاده وجود دارد و به رغم دور افتادگی، تپه های باستانی دستخوش حفاری های غیرمجاز از سوی برخی سودجویان شده است.

وی یافتن گنج را بهانه ای از سوی برخی سودجوان عنوان کرد که موجب شد این بناهای ارزشمند باستانی، در برخی مناطق گلستان طعم حفاری های غیرمجاز را بچشند و روبه تخریب تدریجی روند.

نابودی کامل تپه تاریخی "قاسم ریش"

معطوفی برای نمونه به تپه تاریخی " قاسم ریش " در جنوب سرخنکلاته اشاره کرد و گفت: بررسی این تپه باستانی نشان می دهد که چگونه یک اثر تاریخی نابود شد و تبدیل به اراضی کشاورزی شده است.

این استاد دانشگاه گلستان افزود: عاملان تغییر کاربری این تپه تاریخی حتی افتخار می کنند که این تپه بلا استفاده را به اراضی کشاورزی تبدیل کرده اند، درحالیکه از غنای تاریخی آن بی خبرند.

وی یادآورشد: با نابودی این تپه تاریخی هیچگاه فرصت بررسی و تحقق درباره میراث های ارزشمند نهفته و مدفون شده در آن محقق نشد و حلقه ای به حلقه های مفقوده تاریخی اضافه شده است.

این مولف کتابهای تاریخی در گلستان بیان داشت: با نابودی تپه تاریخی " قاسم ریش" بنظر می آید که عناصر فرهنگی دارای قدمت بیش از دو هزار سال در منطقه از بین رفته است و با خاک یکسان شده است.

اسدالله معطوفی به زوال تدریجی تپه های تاریخی در طول تاریخ اشاره و کرد و گفت: مقرر بود در زمان شاه عباسی تپه زیر میل گنبد ( بلندترین برج آجری جهان) نیز کنده کاری و حفاری شود و این امر نشان دهنده پیشنه تاریخی حفاری های غیرمجاز تپه های باستانی منطقه است.

حفاری غیرمجاز در بیشتر تپه های تاریخی مشهود بوده و این امر وضعیت مناطق تاریخی استان را نگران کننده کرده است.
این در حالی است که برخی تپه های باستانی نظیر تپه باستانی "سلطان دوین" در استان بر اثر حفاری غیرمجاز همانند آبکش شده است و حفاری غیرمجاز آفتی جدی برای تپه های باستانی شده است.

همچنین استفاده از وسایلی مانند فلزیاب و گنج یاب موجب آسیب جدی به تپه ها و مناطق و ابنیه های باستانی شده است و متاسفانه آگهی فروش فلزیاب و گنج یاب به صورت رسمی در معابر و خیابانها دیده می شود.

روند تخریب تپه های تاریخی گلستان مختص زمان و مکان خاصی نیست و در دوره معاصر و کنونی نیز شاهد تخریب تدریجی این میراث های باستانی هستیم، تاجائیکه مطالعات پژوهشی هدفمند در سال 1386 و نقشه برداری توپوگرافی محدوه اثر قلعه "خندان" گرگان و مطالعات ژئوفیزیکی عرصه تپه بیانگر به هم ریختگی ساختارهای معماری قلعه در دوره های معاصر است.

قلعه خندان یکی از مهمترین محوطه های باستانی است که در محدوده شهر گرگان (استرآباد قدیم) قرار دارد و نخستین بار دمرگان در سال 1269 خورشیدی از آن بازدید و نقشه آن را تهیه کرد.

علاوه بر این برخی نهادهای قانونی و مردم نهاد در گلستان نیز با تصویب مصوباتی، حکم قانونی تخریب تپه های تاریخی و گردشگری گلستان را امضا کرده اند که مصوبه شورای اسلامی شهر گرگان در سالجاری مبنی بر ساخت و ساز در تپه هزارپیج نمونه ای از این دست است.

هزار پیچ " یا " هزارچم"، تپه ای مشرف بر شهر و دارای چشم انداز وسیعی بر شهر گرگان است. این منطقه از معدود تفریحگاه های این شهر است که در مقطعی شاهد پاک تراشی جنگل بود اما با درخت کاری مجدد، در سالهای اخیر دوباره تفریحگاهی برای مردم و میزبانی برای برخی از گونه های جانوری بومی فراهم شد.

تلاش شورای شهر گرگان برای تصویب مصوبه ای مبنی بر تغییر کاربری اراضی در منطقه هزار پیچ درحالیست که تاکنون دوستداران طبیعت و محیط زیست تلاشهای زیادی برای حفظ این منطقه بکر طبیعی انجام داده اند.

طرح مصوبه تغییر کاربری اراضی منطقه هزار پیچ علاوه بر نگرانی طبیعت دوستان و کارشناسان موجب دودستگی و اختلاف بین اعضای شورای شهر گرگان نیز شده است.

تپه های تاریخی جزیی از میراث طبیعی و باستانی مردم هر منطقه است که با تخریب و نابودی آن بخشی از فرهنگ منطقه به فراموشی سپرده می شود و نیاز است با برنامه ریزی اصولی و هدفمند از سوی متولیان امر برای صیانت و حفاظت از این میراث های طبیعی نسبت به حفظ آن تلاش بیشتری صورت گیرد.