ایران‌بوم

هفتمین همایش دریای مازندران، ساعت 30 : 17 روز 25 دی‌ماه 1392 با هم‌خوانی سرود «ای ایران» در تالار انجمن مهرگان با حضور گروه قابل توجهی از اندیشمندان، پژوهندگان، حقوقدانان، دانش‌آموختگان و دانشجویان برگزار گردید.

نخستین سخنران این همایش آقای مهندس سرفراز غزنی بودند که در باره‌ی تاریخچه و نام دریای کاسپیان، با ارائه‌ی نقشه‌ها و مدارک فراوان سخن گفتند.

سخنران دوم همایش آقای دکتر محمدحسن نامی بودند. ایشان با تشریح روند گفت‌وگوهای جمهوری اسلامی با 4 کشور دیگر کرانه‌ی دریای مازندران / کاسپیان ، به کنوانسیون‌های مربوط به‌حقوق دریاها و روش‌های ویژه‌ی تعیین محدوه‌ی آب‌های سرزمینی و هم‌چنین تقسیم « بستر » و « زیر بستر » اشاره کردند و سهم ایران را از دریای مازندران / کاسپیان 5/24 در صد دانستند .

سخنران سوم همایش آقای هوشنگ طالع بودند . ایشان به این مساله اشاره کردند که دولتیان در باره‌ی سهم ایران در این دریا دچار سردرگمی و اشتباه سخت شده است . باعث این سردرگمی و اشتباه سخت ، فراموش کردن تقسیم این دریا میان ایران و شوروی « بالسویه »‌ و در نظر گرفتن وضع موجود یعنی پس از فروپاشی اتحادشوروی و پدیدارشدن 4 واحد سیاسی به‌جای اتحاد شوروی در کرانه‌ی این دریامی‌باشد .

در حالی که بر پایه‌ی دو قرارداد 1921 و 1940 میان دولت شاهنشاهی ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، تقسیم دریای مازندران ( به‌عنوان یک دریای بسته ) به‌گونه مساوی (بالسویه / 50-50) انجام گرفته است . در نتیجه 4 واحدسیاسی حاصل از تجزیه‌ی اتحاد شوروی یعنی فدراسیون روسیه و جمهوری‌های قزاقستان ، ترکمنستان و آذربایجان (‌اران )‌ روی‌هم‌رفته دارنده‌ی سهم اتحاد شوروی یا نیمی از این دریا می‌باشند .
ازسوی دیگر میراث‌بران اتحادشوروی در دو اجلاس آلماتی (‌قزاقستان ) و مینسک ( بلا روس ) با روشنی کامل اعلام کرده‌اند که همه‌ی قراردادها و تهدات اتحادشوروی با دیگر کشورها را به‌رسمیت می‌شناسند . این « اقرارنامه »‌ها به‌ثبت سازمان ملل متحد نیز رسیده اند . بدین سان ، سهم ایران در دریای مازندران / کاسپیان روشن و مسلم است. این به‌عهده‌ی 4 کشور یادشده است که میراث اتحاد شوروی دراین دریا را میان خود تقسیم کنند . ایران مالک 50 درصد این دریاست و 4 کشور دیگر نیز روی‌هم‌رفته دارانده‌‌ی 50 درصد این دریا می‌باشند .

البته بهترین راه بهره‌برداری از دریای مازندران / کاسپییان ،‌ایجاد یک شرکت 5 ملیتی در راستای بهره‌برداری از بستر ،‌زیر بستر ، آبزیان و نیز کشتی‌رانی دراین دریاست . در این شرکت ،50 درصد سهام متعلق به‌ملت ایران و 50 درصد متغلق به 4 کشور نام‌برده خواهد بود .

فرجامین سخنران همایش آقای مسعود صفاریان دبیرهمایش بودند . ایشان در آغاز سخن یاد آور شدند که با توجه به تنگی وقت ، تنها به چند نکته اشاره می‌‌کنم :
سخنان آقای دکتر محمد‌حسن نامی نشان داد که هنوز مفاد و نکات عهدنامه‌های کاملا معتبر مودت ( 1921 ) و تجارت و بحرپیمایی ( 1940 ) که نزدیک به بیست بعد منعقد گردیده است ، مورد عنایت و رعایت قرار نگرفته اند . در قرارداد 1921 دولت اتحاد شوروی همه‌ی معاهداتی که حقوق ملت ایران را تضییع می‌نمود ازجمله گلستان و ترکمان‌چای را ملغی و ساقط اعلام کرده است .
در عهد نامه های مودت و تجارت ، دو طرف متعهد ایران و شوروی هستند با حقوق « بالسویه » در دریای مشترک «‌ایران و شوروی » و متن قراردادها و پیوست ها که به فارسی و روسی معتبرند ، به‌دقت گویای آن هستند که نیمی از دریای مازندران به ایران تعلق دارد . در این قراردادها ، دریا به‌صورت مطلق به معنی تمام دریا اعم از سطح ، بستر ، زیر و کف دریا ست. رژیم گذشته‌ی ایران و شورای انقلاب اسلامی پس از کان‌لم‌یکن اعلام کردن فصول 5 و 6 قرارداد 1921 ، دو قرارداد بالا را به رسمیت شناخته‌ اند.

جانشینان شوروی سابق هم‌اکنون با تعهدی که در مینسک و آلماتی در سال 1991 به سازمان ملل اعلام کرده اند ، تنها یک‌طرف این عهدنامه‌ها هستند و طرف دیگر ، ایران است باحقوق بالسویه .
و تاحقی به صورت قانونی و رسمی ملغی نشود ،‌هم‌‌چنان حق معتبری است و آن‌هم حقوق تاریخی ملت ایران در دریای کاسپیان که غیرقابل انکار است .
جمهوری اسلامی به جای مذاکره با واحدی که طرف دیگر قرارداد است و حال که چند کشور شده و باید وضعیت خودشان را در نیمی از دریا روشن کنند، درست نیست که برخلاف اصول 8 و 9 و 78 و 152 و 153 و اصول دیگر قانون اساسی جمهوری اسلامی در مذاکره به آن‌ها اعتبار طرف قراردادهای یادشده را بدهد و « من ایرانی » مخالفم که ایران سهم 50 درصدی خود را در دریای کاسپیان نادیده بگیرد .
از سوی دیگر به یادداشته باشیم که کنوانسیون 1982 مربوط به حقوق دریاها ، قرارداد های فیمابین کشورهای ساحلی در دریاهای بسته را پذیرفته است .

گفتنی است همایش در ساعت 45 : 20 به پایان رسید.