دیده‌بان خلیج فارس

خلیج‌فارس و جاذبه‌های گردشگری - 2

برگرفته از تارنمای راسخون

تهیه کنندگان: عبدالامیر کربلایی و ف. مدرک

جزیره لاوان

این جزیره از شمال شرقی به بندر مقام، از شرق به جزیره شتور و از جنوب به حوزه‌ های نفتی رسالت، رشادت و سلمان محدود می‌شود. وسعت این جزیره 76 کیلومتر مربع است و پس از قشم و کیش بزرگ ‌ترین جزیره ایران در آب ‌های خلیج فارس است. فاصله این جزیره تا بندر لنگه 91 و تا بندرعباس حدود 198 مایل دریایی است. جزیره لاوان دور ترین جزیره نسبت به مرکز استان هرمزگان است. آب و هوای آن گرم و مرطوب و دمای آن در تابستان به حدود پنجاه درجه سانتی ‌گراد میرسد و رطوبت هوای آن نیز بسیار زیاد است. ذخایر نفتی آب ‌های نزدیک جزیره لاوان بسیار قابل توجه است. در حال حاضر صنایع جزیره منحصر به تأسیسات نفتی است که با نام «مجتمع پالایشی لاوان» فعالیت دارد.

یکی ازشگفتی‌های این جزیره وجود کندو های عسل در کنار تأسیسات نفتی و مخازن آنها است که عسل آنها به رنگ سبز تیره است و بوی نفت می‌دهد، اما طعم آن مشابه عسل‌های معمولی است. اهالی جزیره در فصل معینی از سال به صید مروارید می‌پردازند و تنها کالای صادراتی جزیره، مروارید آن است. این جزیره یک بندرگاه مناسب برای صدور فرآورده‌ های نفتی و یک اسکله فلزی جهت حمل و نقل دریایی دارد.

جزیره هندورابی

جزیره هندورابی با 8 / 22 کیلومتر مربع مساحت، در فاصله 325 کیلومتری بندر عباس و 133 کیلومتری بندرلنگه و در حد فاصل بین دو جزیره کیش و لاوان قرار گرفته است. این جزیره سرزمینی هموار و تقریباً بدون عارضه طبیعی است. بلندترین نقطه آن بیست و نه متر و بزرگ‌ترین قطر آن هفت و نیم کیلومتر است. این جزیره از یک رشته ارتفاعات کوتاه پوشیده است و کرانه‌های آن با شیب ملایمی به دریا منتهی می‌شوند. مجاورت با دریا، اغلب موجب بالا رفتن میزان باران و رطوبت می‌شود. با این حال در تمام کرانه‌های خلیج فارس، همجواری با دریا، تأثیر چندانی بر میزان بارش این نواحی ندارد. فعالیت اقتصادی اکثر اهالی در جزیره هندورابی، صید و غواصی است. فعالیت ‌های صنعتی یا بهره‌ برداری از معادن و منابع زیرزمینی و حتی صنایع دستی در هندورابی وجود ندارد. محیط زیست جزیره به دلیل بسته بودن آن محدود است و موجوداتی از قبیل انواع پرندگان کوچک، پرندگان مهاجری نظیر باز و شاهین و انواع کمی از خزندگان و موش صحرایی در آنجا یافت می‌شود. منابع تأمین آب جزیره بسیار محدود و کم است و آب مصرفی آن از طریق چاه یا آب انبار تأمین می‌شود. این جزیره از نظر سیاحت و ایرانگردی از زیر مجموعه‌های کیش است که با توجه به امکانات و استعداد طبیعی جزیره از نظر آب، خاک، هوا و شرایط خاص تجاری جزیره کیش و هم‌چنین برخورداری از زیبایی‌های طبیعی، قادر است بخشی از نیازهای سیاحتی و گردشگری ایرانگردان را تأمین کند.

جزیره شتور

جزیره شتور در فاصله حدود یک و نیم کیلومتری جنوب شرقی جزیره لاوان قرار دارد. طول جزیره 7 / 1 کیلومتر و عرض آن 800 متر است. جزیره شتور غیر مسکونی است و هیچ‌گونه فعالیتی در آن دیده نمی‌شود. این جزیره از با ارزش ‌ترین و مهم ‌ترین پناهگاه‌ های حیات وحش (پرندگان،‌ لاک‌پشت ‌های دریایی، ماهی‌ ها و دلفین ‌ها) در خلیج فارس است و جزء مناطق حفاظت شده کشور می‌باشد.

جزیره ابوموسی

جنوبی ‌ترین جزیره ایرانی آبهای خلیج ‌فارس، جزیره ابوموسی است. این جزیره در 222 کیلومتری بندرعباس و هم‌ چنین در 75 کیلومتری بندر لنگه واقع شده است. جزیره ابوموسی یکی از چهارده جزیره استان هرمزگان است که بیشترین فاصله از سواحل ایرانی خلیج فارس را دارد و طول و عرض آن درحدود 5 / 4 کیلومتر است. شهر ابوموسی مرکز جزیره ابوموسی می‌باشد. ارتفاع آن از سطح دریا 46 متر و مساحت آن دو و دو دهم کیلومتر مربع است.
جزیره ابوموسی نزدیک ‌ترین پهنه خشکی از خاک ایران به خط استوا است که‌ آب و هوای مرطوب و گرم‌تری دارد. این جزیره فاقد آب و اراضی مناسب کشاورزی است؛ ولی کشت و زرع محدودی در آن صورت می‌گیرد و بیشتر مردم بومی محل به صید ماهی اشتغال دارند.
این جزیره یکی از مراکز صدور نفت خام کشور است که با ظرفیتی قابل توجه فعالیت می‌کند. وسعت شهرستان ابوموسی 8 / 68 کیلومتر مربع است که مشتمل بر جزایر ابوموسی (با 12 کیلومتر مربع)، جزیره تنب‌ بزرگ (با 3/10 کیلومتر مربع) تنب کوچک (با 5/1 کیلومتر مربع)، سیری (با 3/17 دهم) کیلومتر مربع، فرور بزرگ (با 2/26کیلومتر مربع) و فرور کوچک (با 5/1 کیلومتر مربع) می‌باشد.

جزیره تـنب بزرگ

این جزیره در فاصله چهارده مایل دریایی از جنوب غربی جزیره قشم، در فاصله نود و هفت مایل دریایی از بندرعباس و در فاصله بیست و هفت مایل دریایی از شمال شرقی ابوموسی واقع شده است. طول و عرض آن سه و هفتاد و پنج دهم در سه و نه دهم کیلومتر و مساحت آن ده و سه دهم کیلومتر مربع می‌باشد. مرتفع ‌ترین نقطه جزیره تنب پنجاه و سه متر از سطح دریا ارتفاع دارد در قسمت‌های جنوب غربی این جزیره و در نزدیکی سواحل آن، خانه ‌های مسکونی از راه چندین خیابان و جاده به هم پیوسته‌اند. این جزیره دارای موج ‌شکن و لنگرگاه است. مردم بومی این جزیره از صید ماهی و مروارید امرار معاش می‌کنند. در این جزیره معدن خاک سرخ نیز وجود دارد.

جزیره تـنب ‌کوچک

این جزیره مثلث شکل در شش مایلی غرب جزیره تنب بزرگ قرار دارد. فاصله آن تا مرکز استان،‌ از طریق دریا، حدود صدو پنج مایل دریایی می‌باشد. بزرگ‌ترین قطر جزیره یک و نه دهم کیلومتر و مساحت آن حدود دو کیلومتر مربع است. این جزیره غیرمسکونی است و مرتفع ‌ترین نقطه آن از سطح دریا، بیست و یک متر ارتفاع دارد.

جزیره سیری

این جزیره در قلب آب‌های خلیج فارس قرار دارد. فاصله آن تا مرکز شهرستان ابوموسی که در قسمت شرقی جزیره سیری واقع شده، درحدود بیست و هفت کیلومتر است همچنین فاصله دریایی آن تا مرکز استان، در حدود 152 مایل دریایی است. وسعت جزیره سیری 3/17 کیلومتر مربع می‌باشد. این جزیره فاقد پستی و بلندی بوده و نسبتاً مسطح است. مرتفع ‌ترین نقطه آن بیست و چهار متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگ ‌ترین ابعاد طولی و عرضی جزیره شش و یک و چهار و شش دهم کیلومتر است. در قسمت ‌های شمالی و نزدیک سواحل جزیره، مناطق مسکونی همراه با سایر تأسیسات جای گرفته‌اند. اهالی بومی جزیره از طریق ماهیگیری و صید میگو و کشاورزی محدود، زندگی و امرار معاش می‌کنند و همچنین عده‌ای ازمردم جزیره در تأسیسات نفتی کار می‌کنند. در این جزیره تعداد قابل توجهی نخل خرما بطور پراکنده وجود دارد که محصول آن فقط مصرف محلی دارد. این منطقه پوشش گیاهی فقیری دارد. در این جزیره معدن خاک سرخ نیز موجود است.

جزیره فرور بزرگ

یکی دیگر از جزایر قلمرو استان هرمزگان، جزیره فرور بزرگ است که در فاصله سی و شش مایلی شهر ابوموسی و در فاصله حدود صد و چهل و یک مایلی از بندرعباس قرار دارد. بزرگ ‌ترین ابعاد طولی و عرضی جزیره هفت و نیم و چهار و نیم کیلومتر می‌باشد. فاصله آن تا نزدیک‌ ترین نقطه سواحل ایران در حدود بیست کیلومتر و مساحت آن بیست‌ و ‌شش و دو دهم کیلومتر مربع و ارتفاع بلندترین نقطه ‌آن از سطح دریا صد و چهل و پنج متر است. سطح جزیره از تپه ماهورهای کوچک تشکیل شده است. این جزیره بر روی یکی از کمربندهای زلزله‌ خیز جهان قرار دارد. رنگ‌ آب در نزدیکی جزیره سیاه است. جزیره شیب‌های تند و پرتگاه‌هایی دارد که گاهی ارتفاع آنها از ده متر بیشتر است. بقایای ساختمان‌های مخروبه و اراضی کشاورزی بایر و چاه های آب نشانه مسکونی بودن جزیره در زمان‌های گذشته است؛ ولی در حال حاضر، جزیره غیرمسکونی است و تنها تعدادی مأمور دولتی در آن حضور دارند. در آب‌های این جزیره ماهی فراوان وجود دارد و به همین خاطر صیادان در اطراف آن فعالیت زیادی دارند. از کانسارهای مهمی که در این جزیره وجود دارد،‌ معدن آهن است است که از یک لایه رسوبی تشکیل شده و ذخیره آن حدود پانصدهزار تن برآورد شده است. در این جزیره یک چراغ دریایی نیز وجود دارد.
جزیره فرور بزرگ یکی از کانون‌های زیست حیات وحش است و تعداد بی‌شماری از پرندگان از قبیل: عقاب ماهیگیر، طوطی، چک‌چک، قمری خانگی، چکاوک کاکلی، پرستو، بلبل خرما، چاخ لق، هدهد، دم جنبانک زرد، دو سرخ معمولی، چک‌چک سرسیاه، زنبور خور معمولی، یاکریم و ... همچنین پستاندارانی از قبیل جیر و جانورانی همچون یک نوع خارپشت، مارمولک، مار جعفری و عقرب در آن زندگی می‌کنند.

جزیره فرور کوچک

این جزیره در قسمت شمال غربی جزیره ابوموسی واقع شده است و حدود سی و شش مایل دریایی تا شهر ابوموسی و صد و چهل و نه مایل دریایی تا بندرعباس فاصله دارد. مساحت این جزیره یک و نیم کیلومتر مربع و بلندی مرتفع ‌ترین نقطه آن از سطح دریا سی و شش متر است. بزرگ ‌ترین ابعاد طولی و عرضی جزیره، یک‌ و چهار دهم و یک ‌و یک دهم کیلومتر می‌باشد. جزیره فرور کوچک و سواحل آن، به علت موقعیت اقلیمی و استقرار در مسیر مهاجرت پرندگان دریایی، زیستگاه گونه‌های متنوع پرندگان مهاجر و بومی است. این جزیره غیر مسکونی می‌باشد.

جزایر استان خوزستان

جزایر دوبه، دارا و قبر ناخدا متعلق به این استان بوده و فاقد آب شیرین و خالی از سکنه می‌باشند. جزیره مینو با مساحت 8/17 کیلومترمربع بین آبادان و خرمشهر واقع شده و دو شاخه اروندرود آن را فرا می‌گیرد. دارای جمعیتی حدود 12 هزار نفر بوده‌ و از آنجا که از زیبایی طبیعی ویژه‌ای برخوردار است و نیز به فرودگاه بین‌المللی آبادان نزدیک می‌باشد می‌توان آن را به جزیره‌ای توریستی تبدیل کرد.

جزایر استان بوشهر

جزایر «شیف» و «خارک» مهمترین جزایر مسکونی این استان هستند که شیف 1987 نفر جمعیت دارد که اغلب به ماهیگیری و لنج سازی می‌پردازند. جزیره مرجانی خارک نیز با مساحت حدود 31 کیلومترمربع در شمال غرب بندر بوشهر و در ژرف‌ترین نقطه خلیج فارس واقع شده. این جزیره در واقع پایانه نفتی ایران در خلیج فارس محسوب شده و مهمترین منطقه صدور نفت ایران می‌باشد. همچنین در این جزیره یک مجتمع شیمیایی با تولیداتی چون بنزین، گوگرد و گاز مایع مشغول به کار می‌باشد.
جزایر ام الکریم، جبرین، خارگو-خان، شیخ کرامه، گرم، متاف و دخیلو همگی فاقد آب شیرین و خالی از سکنه می‌باشند. جزایر «عباسک و فارسی» با وجود اینکه در حال حاضر فاقد سکنه می‌باشند ولی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. جزیره فارسی به دلیل دارا بودن ایستگاه هواشناسی که اطلاعات هواشناسی را به تمام شرکت‌های کشتیرانی می‌رساند و جزیره عباسک به دلیل نزدیکی به ساحل و دارا بودن استعداد توریستی ویژه، از جایگاه برتری برخوردار گشته‌اند.

جزایر استان هرمزگان

ابوموسی این جزیره با مساحتی در حدود 12 کیلومتر مربع دارای آب شیرین بوده و ساکنان آن از راه غواصی و صید مروارید و ماهی زندگی می‌کنند. آبهای پیرامون این جزیره دارای بهترین مرواریدهاست. تا دهه اول قرن (14 هـ.ش) 50 فروند کشتی بزرگ صید مروارید در کرانه‌های این جزیره مشغول به کار صید بودند. یک مجتمع شیلاتی در این جزیره فعال است که درآمد مردم بیشتر از راه فروش ماهی به این شیلات بدست می‌آید. در این جزیره معادن خاک سرخ، نمک و نفت نیز وجود دارد که نفت آن از نظر نوع و کیفیت بهترین نفت خلیج فارس شناخته شده است.
قشم بزرگترین جزیره خلیج فارس است با مساحتی در حدود 1445 کیلومترمربع (چندین برابر جزیره بحرین) این جزیره دارای جاذبه‌های فراوان توریستی می‌باشد از جمله آثار باستانی و تاریخی فراوان و جنگل‌های سحرآمیز «حرا» که می‌توان با پذیرش توریست سرمایه فراوانی جذب نمود. معادن مهم این جزیره، نفت و گاز و گوگرد است. این جزیره در سال 1369 منطقه آزاد صنعتی- تجاری نیز اعلام گردید.
کیش با مساحت 76 کیلومترمربع دارای آب شیرین و خاک حاصلخیز جهت کشاورزی می‌باشد که فراورده‌های زراعی فراوانی دارد. همچنین تأسیسات نفتی در این جزیره فعال بوده و دارای تولیداتی چون گاز مایع، نفت سبک و سنگین می‌باشد.
در کنار تأسیسات نفتی جزیره کندوهای عسل وجود دارد که عسل آنها به رنگ سبز بوده و بوی نفت می‌دهد اما طعم آن مشابه عسل‌های معمولی است.
هرمز با 41 کیلومترمربع مساحت به دلیل واقع شدن در گذرگاه تنگه هرمز دارای جایگاه مهم نظامی بوده و به منزله کلید خلیج فارس به شمار می‌رود.

تنب بزرگ و تنب کوچک، لارک، هندورابی، هنگام و سیری

ساکنان این جزایر اغلب به صید ماهی و مروارید و کمتر به کشاورزی مشغولند. جزیره تنب بزرگ از لحاظ استراتژیک حلقه‌ای پر اهمیت از زنجیر دفاعی ایران در تنگه هرمز به شمار می‌آید.
جزایر شتوار، شیخ اندرابی، فارورگان نیز به علت فقدان آب شیرین خالی از سکنه می‌باشند

نگارخانه خلیج فارس

نهنگ‌های خلیج فارس

در حدود۱۱ گونه از تیره بالنها و والها در خلیج زندگی میکنند ؛از جمله بزرگترین پستاندار حال حاضر جهان نهنگ ابی : شما ابعادی رو به این شکل در نظر بگیرید طولی در حدود ۲۵ تا ۳۶ متر وزنی بین ۶۰ تا۱۷۸ تن سرعت از ۸ تا ۳۰ مایل در ساعت در عین حال بچه ای هم به دنیا بیاد که ۷ متر طولش باشه و ۷تن وزنش روزی ۶۰۰لیتر هم شیر بخوره اما غذای مادر منحصر به سخت پوستان و پلانگتونها باشه!!
نهنگ باله پشتئ که بعد از نهنگ ابی که ان را معرفی کرده بودئم دومین پستاندار بزرگ زمین محسوب میشود” با طولئ بین 18 تا 25 متر وزنئ بین 35 تا 75 تن سرعتی معادل 40ک و ژرف روی تا اعماق 250 متر که البته شما این چنین عمقی را در خلیج فارس نمیابید که تا 26 دقیقه هم قادر به زیر اب ماندن خواهد بود “در تمام پهنه خلیج خصوصا دهانه دریای عمان و خلیج شر قی جاسک یافت میشود
نهنگ گوژ پشت تیره ای دیگر از خوانواده نهنگها که در خلیج فارس هم زندگی میکند . با سرعت معادل 8-10 کینومتر تیغه های دندانی در هر طرف270-400 عدد که طول هر تیغه 80 سانتیمتر است . طولی معادل14-19 متر وزنس معادل 34-42تن که قادر تا 35 دقیقه هم زیر اب بماند.
نهنگ خاکستری با سرعتی حیرت اور 60 کیلومتر در ساعت با طول 12-18 متر با وزن 30 تن – با تیغه های دندانی در هر طرف از 280 تا 480 عدد. البته تا حد زیادی شبیه نهنگ باله پشتی است.
بر اساس آخرین تحقیقات به عمل آمده و مقایسه و بررسی منابع موجود تاکنون 465 گونه ماهی متعلق به 101 خانواده و 24 رده از آبهای خلیج فارس گزارش شده است که طبق نظر محققین این تعداد حدود 70 % کل نمونه های موجود در خلیج فارس است. پستانداران خلیج فارس شامل 13 گونه اند که عبارتند از 6 گونه نهنگ، 5 گونه دلفین، 1 گونه پورپویز و 1 گونه گاو دریایی. در این میان گونه گاو دریایی در ردیف جانوران در معرض انقراض و در فهرست CITES قرار دارند. همچنین نهنگ گوژپشت، نهنگ قاتل وپورپویز به عنوان گونه های کمیاب و نادر محسوب می شوند .از میان 8 گونه لاک پشت دریایی شناسایی شده در آبهای جهان 5 گونه به پهنه های آبی خلیج فارس و دریای عمان وارد می شوند که دو گونه لاک پشت سبز و لاک پشت منقارعقابی در مناطق پراکنده ای از سواحل جنوب ایران حضور دارند .این گونه ها همگی از جمله جانوران ذکرشده در فهرست CITES می باشند.
اما راجع به عمق هم صحبت شد که خلیج فارس تا 144 متر عمق دارد البته این عمق در نزدیکی جزیره آبادان به 30 متر میرسد که در همان اعماق هم در خور موسی انواع نهنگ‌ها مشاهده می‌شود.

مرگ نهنگ ۶۰ تنى در سواحل هرمز

• نهنگ ۶۰ تنى که بر اثر برخورد با کشتى در خلیج فارس زخمى شده بود، در ساحل جزیره هرمز به گل نشست و بر اثر شدت خونریزى تلف شد
هرمز – خبرنگار اعزامى «ایران»: یک نهنگ ۶۰ تنى که بر اثر برخورد با کشتى در خلیج فارس زخمى شده بود، در سواحل جزیره هرمز به گل نشست و بر اثر شدت خونریزى تلف شد .
مردم و مسؤولان جزیره هرمز پس از مشاهده جسد نهنگ پهن پیکر که ۱۷ متر طول داشت، براى جلوگیرى از ایجاد تعفن در جزیره با دشوارى فراوان اقدام به دفن جسد نهنگ جوان کردند . اهالى قبل از دفن نهنگ طحال حیوان را که حاوى دو تن روغن است ، از بدن آن خارج کردند .
از روغن طحال نهنگ براى جلوگیرى از نفوذ آب در بدنه کشتى و لنج هاى چوبى استفاده مى شود . تکه اى از گوشت نهنگ تلف شده نیز براى بررسى زیست شناسى به سازمان محیط زیست ارسال شد .
نهنگ آبى بزرگترین پستاندار جهان است که وزن آن به ۱۳۰ تن نیز مى رسد . بچه این حیوان هنگام تولد بیش از ۷ تن وزن دارد و روزانه ۶۰۰ لیتر شیر مصرف مى کند .
گونه هایى از این پستاندار بزرگ به دلیل فراوانى غذاهاى دریایى در خلیج فارس زندگى مى کنند . اهالى هرمز گفتند این دومین نهنگ است که در سالهاى اخیر در هرمز به گل مى نشیند. صیادان صنعتى هرمز در گذشته هاى دور براى صید نهنگ به دریا مى رفتند و با ترفندى خاص این حیوان را شکار مى کردند .
بومى ها مى گویند نیاکان آنها در گذشته به آرامى به کنار نهنگ مى رفتند و قلاب بزرگى را در بینى نهنگ فرو مى کردند . نهنگ آسیب دیده در چنین مواقعى از محل حادثه دور مى شد و صیادیان نیز به همراه طناب و قلاب در پى نهنگ مى رفتند تا انرژى و ناى نهنگ پایان یابد .
آنها بعد از خستگى شدید نهنگ، آن را به ساحل مورد نظر هدایت مى کردند . بومى ها مى گویند سالهاست کسى براى صید نهنگ به دریا نزده است.

• < قبلی
• بعدی >