خبر
جایگاه فاطمه زهرا(س) در قرآن و روایات - ستارهٔ درخشان
- خبر
- نمایش از دوشنبه, 01 ارديبهشت 1393 03:25
- بازدید: 2621
برگرفته از روزنامه اطلاعات، شماره 25852، یکشنبه 31 فروردین 1393
سیدهاشم هوشی سادات
بیستم جمادی‌الثانی، میلاد کوثر پربهای قرآن، محور آل‌کساء، نور قلب پیامبر اکرم(ص)، حضرت فاطمه زهرا(س) است. روزی که نه تنها همه بانوان مسلمان به آن افتخار می‌کنند، بلکه همه بانوان حق‌جوی جهان به روز میلاد بانویی که مَثَلِ اعلای «حق و عدالت و معنویت» در همه عصرها و برای همه نسل‌هاست می‌بالند.
بانوی عظیم‌الشأنی که امام حسن عسکری(ع) «وجود مقدسش را الگو و اسوه و حجت خدا برای امامان معصوم می‌داند، همانطور که ائمه اطهار، حجت‌های خداوند بر بندگان‌اند».
از امام جعفر صادق(ع) سؤال شد که: «چرا نام مادر بزرگوارتان را فاطمه نهادند؟»
امام فرمودند: «این وجود مقدس، فاطمه نامیده شد؛ زیرا خلق از معرفت او منقطع و عاجزند.» (بحار الانوار، ج43، ص65)
همانطور که چشم ما نمی‌تواند به خورشید به طور مستقیم نگاه کند، بلکه فقط می‌تواند به شعاعش بر در و دیوار نظر کند، زیرا نگاه مستقیم به مرکز خورشید، مساوی با نابینایی چشم ظاهری انسان است، مقام حضرت زهرا(س) آن چنان عظیم است که تنها از جلوه‌ها، ابعاد، برکات و شعاع نورانی آن می‌توان به بخشی از این حقیقت والا دست یافت و از آن بهره جست.
از حضرت صادق(ع) سؤال شد: «چرا فاطمه زهرا(س)، زهرا نامیده شد؟»
امام فرمودند: «وقتی جدّة ما در محراب عبادت می‌ایستاد، نور او در افق اعلی آن چنان می‌تابید که ستاره‌های آسمان برای اهل زمین می‌تابند.» (علل‌الشرایع، صدوق، ج1، ص181)
در روایت دیگری، جابربن عبدالله انصاری صحابی وارسته پیامبر اکرم(ص) که تا دوران امامت امام محمدباقر(ع) در قید حیات بود و در اولین اربعین بعد از عاشورا، نخستین زایر قبر مطهر امام حسین(ع) و آغازگر زیارت شهیدان کربلا بود، در مورد علت لقب «زهرا» از امام باقر(ع) چنین نقل می‌کند:
«وجود مقدس ایشان از نور عظمت خداوند خلق شده است. منشأ این درخشندگی این است که وقتی خدا او را از نور عظمت خودش آفرید، بر آسمانها و زمین تابیدن گرفت.»
آری، نور درخشندة «فاطمی» (زهرا: درخشنده) همواره بر زندگی و حیات ما، در حال فیض بخشی است و این ماییم که باید به میزان وسع و توانمان از این شعاع حیات آفرین، بهره‌برداری کنیم.
بررسی مقام حضرت فاطمه زهرا(س) از دیدگاه قرآن کریم، بخش جذاب و آموزنده‌ای از معارف اسلامی است که به بخشهایی از آن می‌پردازیم:
1) آیه تطهیر: «انما یُریدُالله لیُذهِبَ عَنکم الرّجس اهل البیت، و یُطهرکم تطهیرا: خدا چنین می‌خواهد که پلیدی (شک و هرآلایش) را از شما خاندان نبوت ببرد و شما را پاک و منزه گرداند.» (سوره احزاب، 33)
به گفته سیصد نفر از صحابه، این آیه در شأن پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت ایشان نازل شده است؛ یعنی حضرت صدیقه طاهره، امام علی و حسنین صلوات الله علیهم آن هنگام که در خانه امّ‌سلمه حضور داشتند. به گفتة بسیاری از صحابه، پیامبر اکرم(ص) صبح‌ها قبل از نماز صبح، به هنگام عبور از مقابل خانه حضرت زهرا(س) برای رفتن به مسجد، با گفتن «السلام علیکم یا اهل البیت»، آیه تطهیر را قرائت می‌فرمودند.
2ـ آیه مباهله: «فمن حاجّک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقُل تعالوا ندعُ أبناءنا وأبناءکُم ونساءنا ونساءکم وأنفُسنا وأنفسکُم ثُم نبتهل فنجعل لعنت الله على الکاذبین: پس هر که در این [باره] پس از دانشى که تو را [حاصل] آمده، با تو محاجّه کند، بگو: «بیایید پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و ما خودمان و خودتان را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.»(سوره آل عمران، 55) این آیه مربوط به گفتگوی پیامبر اکرم(ص) با مسیحیان نجران است و حضرت فاطمه زهرا(س) به همراه همسر و دو فرزندش در آن صحنه
حضور داشت.
3ـ آیه «فتلقی آدم من ربه کلمات فتاب علیه: پس آدم از پروردگارش کلماتی را فرا گرفت و آن کلمات را وسیله (قبول) توبه خویش قرار داد.» (بقره، 37)
براساس روایات متواتر از پیامبر اکرم(ص)، این «کلمات»، نام پنج تن آل‌عباست که اسم شریف حضرت صدیقه طاهره هم در میان آنهاست.
4 ـ سوره کوثر: «انا اعطیناک الکوثر، فصلّ لربک وانحر، ان شانئک هوالابتر: ما به تو کوثر عطا کردیم، پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن. به طور مسلم دشمن [بدخواه] تو ابتر و بلاعقب است.»
«کوثر» از نظر مفهوم به معنای خیر کثیر است؛ یعنی موجودی که منشأ خیرات و برکات فراوان است و در عین وحدت مولّد کثرت است. از نظر مصداق مفسران، وجوه متعددی گفته‌اند: از علم، قرآن، ذکر جمیل، نسل کثیر و نهری در بهشت؛ ولی آیه آخر این سوره، خود دلیل واضح و قرینه‌ای روشن است بر اینکه: مراد از کوثر، وجود کثیر البرکات حضرت فاطمه زهرا(س) است که ذریه و نسل فراوان رسول‌الله اعظم(ص) از طریق همین دختر گرامی، در عالم منتشر گشته است.
دشمنان پیامبر، ایشان را به‌واسطه اینکه فرزند پسر نداشت، «ابتر و بلاعقب» شماتت می‌کردند؛ ولی خداوند حضرت زهرا را کوثر و خیر کثیر قرار داد که نسل پیامبر از این طریق تا قیامت ادامه داشته و دشمنان ایشان به واقع ابتر بودند و نسلشان کاملاً منقرض گردید.
5) آیه «... و اذا بتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمّهن... : هنگامی که پروردگار حضرت ابراهیم را با کلماتی امتحان فرمود و آن کلمات را تمام کرد...» (سوره بقره، 124)
در مورد این آیه، روایات ارزنده‌ای از بزرگان صحابة حضرت امام صادق(ع) مانند مفضل آمده که منظور از کلمات « وجود مقدس پنج تن» و از جمله حضرت زهرا(س) و «اتمام کلمات» وجود مقدس حضرت امام زمان (عج) نهمین فرزند امام حسین(ع) است.
6) در آیه مودت آمده است: «... قل لا اسئلکم علیه اجراً الا المودّه فی القُربی: [ای پیامبر،] بگو من برای انجام رسالتم، پاداش از شما نمی‌خواهم، مگر مروّت و دوستی با خویشان نزدیکم.» (سوره شوری، آیه 23)
به اجماع فریقین (شیعه و سنی) و جمیع مسلمین، این آیه در شأن اهل بیت نازل شده که محور آن وجود مقدس صدیقه طاهره است و مودت به ایشان، اجر رسالت پیامبر گرامی اسلام(ص) است.
7) در سوره الدهر (یا انسان)، آیات 8 و 9 که مربوط به اطعام حکام به «مسکین، یتیم و اسیر» در پایان سه روز روزه‌داری و به هنگام افطار است، به نوشته بسیاری از مفسران، این آیه در منقبت حضرت فاطمه زهرا(س) و همسر و فرزندانش است و از مسلمات تفسیری فریقین می‌باشد.
8) در آیه امانت می‌خوانیم: «إنّا عرضنا الأمانه على السّماوات والأرض و الجبال فأبین أن یحملنها و أشفقن منها و حملها الإنسان إنّهُ کان ظلُومًا جهُولًا: ما امانت [الهى] را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه کردیم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناک شدند، و[لى] انسان آن را برداشت؛ راستى او ستمگرى نادان بود. (سوره احزاب، آیه 73)
در تأویل این آیه آمده است که منظور از «امانت» همان پذیرش ولایت پیامبر اکرم، امیرالمومنین، فاطمه و حسنین علیهم‌السلام و ائمه بعد از آنان می‌باشد. در این زمینه، روایت ارزنده‌ای از مفضل از قول امام صادق(ع) در مورد معنای «امانت» به همین تعبیر آمده که حاوی نکات مهمی در حوزه معارف دینی و اهل بیت و مقام خاص حضرت صدیقه طاهره(س) می‌باشد.
این آیات بخشهایی از منزلت این بانوی بزرگوار از نگاه قرآن کریم است. در روایات نیز از قول حضرت پیامبر(ص) و ائمه اطهار، احادیث بسیاری در تبیین مقام و موقعیت حضرت زهرا(س) آمده که دنیایی از معارف است و عقول را متحیر می‌سازد.
در آینه روایات
برخی از عناوین مقامات این بانوی بزرگوار در روایات چنین است:
ـ وجود مقدس ایشان، یکی از علل آفرینش و خلقت می‌باشد.
ـ تداوم بخش نبوت و امامت.
ـ پاره‌تن پیامبر اکرم(ص).
ـ معرفی ایشان توسط حضرت حق به ملائکه.
ـ منور بودن بهشت با نام و تصویر معنوی ایشان.
ـ تمسک به آن حضرت، عامل هدایت، رشد، فلاح و رستگاری است.
ـ دوستی ایشان همانند دوستی پیامبر اکرم(ص) است.
ـ مقام مشابه آن حضرت و امام علی(ع) در برخورداری از ولایت، مقام عصمت و طهارت و اینکه هر دو بزرگوار از ارکان توحید و ایمان‌اند.
ـ ارتقا به مقام «محدّثه» و هم صحبتی با فرشتگان الهی؛ چنان که در زیارت ایشان آمده است: «السلام علیک ایتها المحدثه العلیمه...».
بانوان مسلمان، افتخارشان این است که وجود مقدس حضرت فاطمه‌زهرا(س) با این مقامات عظیم معنوی و جایگاه رفیع قرآنی، مقتدایشان است و روز میلاد خجسته این دردانه آفرینش، به عنوان روز «تجلیل از مقام زن» برگزیده شده است که بهترین، آگاهانه‌ترین و شیرین‌ترین انتخاب است.
حسن ختام این نوشتار را اشعار زیبای استاد حبیب چایچیان (حسان) قرار می‌دهیم:
دنیاست چو قطره‌ای و دریا، زهرا
کی فرصت جلوه دارد اینجا، زهرا
قدرش بود امروز نهان چون دیروز
هنگامه کند و لیک فردا، زهرا
خالق چو کتاب خلقت انشا فرمود
عالم چو الفبا شد و معنا، زهرا
«احمد» که خدا گفت به مدحش: «لولاک»
کی می‌شدی آفریده، لولا، زهرا
«طاها» و «علی» دو بیکران دریایند
و آن برزخ ما بین دو دریا، زهرا
او سِرّ خدا و لیله‌القدر نبی است
خیر دو سرا، درخت طوبا، زهرا
بر تخت جلال، از همه والاتر
بر مسند افتخار، یکتا، زهرا
در «آل‌کسا»، محور شخصیت‌هاست
ما بین «اَب» و «بَعل» و «بَنیها» زهرا
سر سلسله نسل پیمبر، کوثر
سرچشمه نور چشم طاها، زهرا
تنها نه همین مادر سبطین است او
فرمود نبی: «ام‌ابیها» زهرا
آن پایه که دیروز پیمبر بنهاد
امروز نگهداشته برپا، زهرا
از «احمد» و «مرتضی» چه باقی ماند
از مجمعشان شود چو منها، زهرا
حرمت بنگر که در صفوف محشر
یک زن نبود سواره، الا زهرا
هنگام شفاعت چو رسد روز جزا
کافی است برای شیعه، تنها، زهرا
حیف است «حسانا»، که در آتش سوزد
آن شیعه که ورد اوست: زهرا، زهرا
مآخذ:
ـ فاطمه‌الزهرا(س)، مرحوم علامه امینی(ره)
ـ زهرای بتول، راز پنهان رسول(ص)، آیت‌الله سیدمحمد ضیاء‌آبادی
ـ فاطمه(س)، حلقه وصل رسالت و امامت، آیت‌الله العظمی وحید خراسانی
