زیست بوم
حیات وحش ایران - خارپشت گوش بلند
- زيست بوم
- نمایش از یکشنبه, 05 آذر 1391 10:39
- بازدید: 4162
برگرفته از روزنامه اطلاعات
خارپشت گوش بلند به انگليسی Hemiechinus auritus از راسته حشره خواران Insectivoraو خانواده خارپشت ها Erinaceidaeاست. بدنی نسبتاً کروی، اندازه ای کوچک و گوش هایی بلند دارد. اندازه سر و بدن 120 تا 270 میلی متر، دارای دمی کوچک به طول 10 تا 50 میلی متر و جمجمه آن نیز 38 تا 48 میلی متر است. گوش ها 30 تا 45 میلی متر که از خارهای ناحیه پیشانی و پاهای عقبی بلندتر هستند. پوزه ای کشیده و نوک تیز دارد که در انتها دارای سبیل های بلند به رنگ سیاه و سفید است. دست ها و پاها بلند و هر کدام دارای پنج انگشت هستند. خارهای به رنگ گندمگون و دارای 2 نوار قهوه ای، از عقب پیشانی تا بالای پهلوها و اطراف دم را می پوشانند. فقط خارهای ناحیه میانی پشتی این نوارها را ندارند. طول خارها در ناحیه پشتی بدن حدود 15 میل متر است. رنگ موهای سایر نواحی بدن سفید یا زرد مایل به قهوه ای و موهای روی گونه و پیشانی در قاعده سفید ولی در انتها قهوه ای روشن است.
خارپشت گوش بلند در نواحی بیابانی، نیمه بیابانی و استپی خشک و در زیستگاه هایی چون بوته زارها، علفزارها، دره های خشک رودخانه ای، آبراهه ها، باغ ها و مزارع بیشتر دیده می شود. در جنگل ها و درختزارهای انبوه یافت نمی شود بلکه بیشتر در حاشیه این نواحی زندگی می کند. در اطراف روستاها یا حتی درون روستاها و خرابه ها نیز دیده شده است. اغلب در شب فعالیت می کند و از اوایل غروب تا نیمه های شب به فعالیت می پردازد. از حشرات تغذیه می کند ولی سایر بی مهرگان و مهره داران کوچک را نیز شکار می کند. به قارچ ها و میوه های شیرین مانند هندوانه، انگور و غیره نیز علاقه نشان می دهد.
خارپشت گوش بلند از نظر وضعیت بقا در طبقه بندی «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست» یا IUCN به عنوان گونه با کمترین نگرانی (دارای وضعیت بقای خوب) فهرست بندی شده است. در ایران جمعیت مطلوبی دارد چرا که نسبت به سموم مختلف مقاوم هستند. این خارپشت اغلب در جاده ها توسط اتومبیل ها کشته می شوند. تخریب زیستگاه، جاده سازی و شهرسازی تنها عوامل تهدید کننده این گونه به شمار می روند.
این گونه در ایران تاکنون در استان های تهران، مرکزی، قم، سمنان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، قزوین، زنجان، کرمانشاه، همدان، ایلام و خوزستان گزارش شده است. پراکندگی جهانی آن شامل افغانستان، چین، قبرس، مصر، یونان، ایران، عراق، قرقیزستان، لبنان، لیبی، مغولستان، پاکستان، سوریه، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان است. در مجموع دارای 5 زیرگونه است که 2 زیرگونه آن در ایران وجود دارد.خارپشت گوش بلند را نخستین بار یک پژوهشگر آلمانی به نام Samuel Gottlieb Gmelinدر سال 1770 شناسایی و معرفی کرد.
*مرتضی جوهری
