زیست بوم
انتظار برای ثبت جهانی نخستین اثر طبیعی ایران به‌سرمی‌آید؟
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 27 تیر 1390 11:16
- بازدید: 3398
به نقل از ایسنا: خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: میراث فرهنگی
سی‌و‌پنجمین اجلاس كمیته‌ی میراث جهانی یونسكو در حالی به‌زودی آغاز می‌شود كه امید است، اجلاس این دوره با اتفاق ویژه‌ای برای ایرانیان همراه باشد و آن هم ثبت نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی است.
به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اجلاس سی‌و‌پنجم كمیته‌ی میراث جهانی از 29 خردادماه در پاریس آغاز می‌شود. ابتدا قرار بود این اجلاس به میزبانی كشور بحرین برگزار شود، اما حدود دوماه پیش و پس از انجام مذاكره‌هایی با مقامات این كشور، به‌دلیل شرایط خاص حاكم بر بحرین، مقر اصلی دفتر یونسكو در پاریس میزبانی اجلاس را به ریاست نماینده‌ی كشور بحرین برعهده گرفت.
بنابر اعلام سایت یونسكو، در این اجلاس 42 اثر طبیعی و تاریخی از 40 كشور جهان برای ثبت در فهرست میراث جهانی بررسی می‌شوند و سهم ایران یك اثر طبیعی و یك اثر تاریخی خواهد بود. در بخش آثار تاریخی كشورهایی مانند بحرین، باربادوس، كلمبیا، چین، اسپانیا، اكراین، امارات، ژاپن، ویتنام، ایتالیا و عربستان پرونده‌ی آثار خود را ارائه كرده‌اند. اثر پیشنهادی ایران نیز در این بخش «باغ ایرانی» است.
محمدحسن طالبیان ـ مدیر تدوین پرونده‌ی باغ ایرانی ـ در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا درباره‌ی این پرونده بیان كرد: پرونده‌ی «باغ ایرانی» شامل 9 باغ از شش استان كشور است و باغ‌های ایرانی را از زمان پیدایش در پاسارگاد تا دوره‌ی قاجار دربرمی‌گیرد.
او با تأكید بر این‌كه این پرونده با عنوان «باغ ایرانی» به كمیته‌ی میراث جهانی یونسكو از سوی ایران پیشنهاد شده است، ادامه داد: پرونده‌ی «باغ ایرانی» نخستین پرونده‌ی زنجیره‌یی كاندیدای ثبت در فهرست میراث جهانی، در این مقیاس جغرافیایی، در ایران است. از مهم‌ترین ویژگی‌های این پرونده این است كه به منظرهای تاریخی، طبیعی و فرهنگی به‌طور همزمان می‌پردازد.
به گفته‌ی طالبیان، بزرگ‌ترین امتیاز چنین پرونده‌هایی همكاری مشترك كارشناسان در یك حوزه است كه سبب تبادل اطلاعات و بررسی دقیق‌تر و بهتر موضوع می‌شود. به این ترتیب، تجربه‌ها و دانشی كه درباره‌ی باغ‌ها وجود دارد، به اشتراك گذاشته می‌شود.
او همچنین اضافه كرد: در پرونده‌ی تهیه‌شده، یك مسیر گردشگری بین این باغ‌ها تعریف شده است و این امر، فعل و انفعالات مثبتی را برای این باغ‌ها می‌تواند داشته باشد.
براساس اعلام سایت یونسكو، اثرهای طبیعی پیشنهادشده برای ثبت در فهرست میراث جهانی از كشورهایی مانند استرالیا، بنین، چین، هند، آلمان، ژاپن، ویتنام و كنیا هستند. اثر طبیعی ایران نیز با عنوان «منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی حرا» بررسی می‌شود. همچنین سه اثر از كشورهای اردن، جاماییكا و سنگال با معیارهای طبیعی ـ تاریخی برای ثبت پیشنهاد شده‌اند.
درباره‌ی اثر طبیعی معرفی‌شده از سوی ایران، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به خبرنگار ایسنا توضیح داد: با توجه به این‌كه این اثر در حوزه‌ی میراث طبیعی است، بررسی‌های كارشناسان IUCN را دربرخواهد داشت. همچنین با توجه به این‌كه چنین پرونده‌هایی به سازمان‌ها و ارگان‌های متعدد مربوط می‌شوند، باید نتیجه‌ی بررسی‌های كارشناسی IUCN اخذ و در نهایت، در اجلاس مشخص شود كه این پرونده پس از بررسی كارشناسان، اكنون مطرح می‌شود یا نیاز است كه IUCN بررسی‌های كاملی را انجام دهد.
مسعود علویان‌صدر در پاسخ به این پرسش كه آیا با این تفاسیر ممكن است پرونده‌ی اثر طبیعی ایران در اجلاس امسال ثبت نشود؟ گفت: درباره‌ی پرونده‌های میراث طبیعی معمولا مباحثی در پلان مدیریتی به چالش كشیده می‌شوند. به همین دلیل، كارشناسان موضوع را با دقت رصد می‌كنند. در نهایت، اگر نتایج ارزیابی از دیدگاه كارشناسان IUCN قطعی باشد، پرونده در این اجلاس مطرح می‌شود. در غیر این صورت، احتمال دارد IUCN نتایج بیشتری را بخواهد كه به این ترتیب، پرونده را سال آینده ارائه می‌كند و در آن زمان مطرح شود.
وی همچنین درباره‌ی پرونده‌ی جنگل هیركانی كه چند سالی است ارسال آن برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسكو به همكاری دو كشور ایران و جمهوری آذربایجان منوط شده است، اظهار كرد: درباره‌ی این پرونده با انجام هماهنگی از طریق سفارت آذربایجان، درخواست برگزاری چند جلسه را ارائه كردیم كه به دلایل كاری كه از سوی آذربایجان مطرح شده است، هنوز نتوانسته‌ایم جلسه را برگزار كنیم. البته مذاكره‌های تلفنی انجام شده است و به‌صورت خصوصی نیز با وزیر فرهنگ آذربایجان در كنیا صحبت كرده‌ایم. در این‌باره، تفاهم‌هایی وجود دارد كه باید نهایی شوند تا پرونده‌ی جنگل هیركانی به‌صورت یك پرونده‌ی مشترك از سوی ایران و جمهوری آذربایجان ارائه شود.
علویان‌صدر درباره‌ی دو اثر جهانی ارگ بم و میدان نقش جهان كه در اجلاس سال گذشته‌ی كمیته‌ی میراث جهانی گزارشی درباره‌ی آن‌ها ارائه شد، بیان كرد: برای میدان نقش جهان كمیته‌ی میراث جهانی دستوراتی را برای دو سال آینده ارائه كرده و برای هرماه نیز گزارشی را خواسته است. در نتیجه، برای اجلاس سال آینده (2012 میلادی) گزارش نتیجه‌ی اقدامات را باید آماده كنیم.
او افزود: ارگ بم نیز همین‌طور است و پرونده‌ی این اثر سال آینده مطرح می‌شود.
به گزارش ایسنا، كمیته‌ی میراث جهانی یونسكو در سی‌وچهارمین نشست خود در برزیل از اقدامات انجام‌شده در ارگ بم تقدیر كرد؛ اما این پرونده را از فهرست میراث جهانی در خطر خارج نكرد. در پرونده‌ای كه سال گذشته از سوی ایران مطرح شد، حریم پیشنهادی برای ثبت و طرح مدیریتی حفاظتی شامل این‌كه بم در 10 تا 15 سال آینده چگونه مدیریت می‌شود، ارائه شد.
پس از آن‌كه در سال 2004 میلادی ارگ بم به‌دلیل شدت زیاد تخریب در زلزله به‌طور همزمان در فهرست میراث جهانی و میراث جهانی در خطر قرار گرفت، فعالیت‌های وسیعی برای خارج كردن ارگ بم و منظر فرهنگی آن از فهرست میراث جهانی در خطر آغاز و هر سال گزارش‌هایی به كمیته‌ی میراث جهانی یونسكو فرستاده شد.
سال گذشته كمیته‌ی میراث جهانی از ایران خواست تا یك برنامه‌ی مدیریتی ویژه را نیز برای اصفهان تدوین كند. به این ترتیب كه مصوبه‌ای در این كمیته تصویب شد و در آن، توجه به ترافیك اصفهان، حمل و نقل عمومی، موضوع مسكن، توسعه‌ی شهری، مترو و تمام مواردی را كه یك شهر نیاز دارد، خواسته شده بود. همچنین كمیته‌ی میراث جهانی از ایران خواسته بود كه ارتفاع برج جهان‌نما براساس مصوبه‌ی اجلاس اسپانیا و توافقی كه در تهران انجام شده است، كاهش یابد.
ایران در حالی در انتظار آغاز اجلاس كمیته‌ی میراث جهانی است كه تا كنون موفق به ثبت 12 اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی شده است. مجموعه‌های تاریخی چغازنبیل (دوراونتاش) در خوزستان، تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) در فارس و میدان نقش جهان در اصفهان هر سه در تاریخ 19 اردیبهشت‌ماه سال 1358 در فهرست میراث جهانی ثبت شدند. پس از ثبت این آثار، ایران به‌مدت حدود 24 سال اثر دیگری را در فهرست جهانی ثبت نكرد تا این‌كه در سال 1382، مجموعه‌ی تاریخی تخت سلیمان به‌عنوان چهارمین اثر تاریخی كشور جهانی شد. سپس در تیرماه 1383 پاسارگاد و منظر تاریخی و فرهنگی بم، در تیرماه 1384 گنبد سلطانیه و در تیرماه 1385 مجموعه‌ی تاریخی بیستون به جمع آثار ایران در فهرست میراث جهانی اضافه شدند.
اما در سال 1386، ایران پرونده‌ی قره‌كلیسا را برای ثبت در فهرست میراث جهانی معرفی كرد كه به‌دلیل تغییر و تحولات صورت‌گرفته در سازمان میراث فرهنگی و ارائه‌ی دیرهنگام پرونده، قره‌كلیسا از سوی كارشناسان یونسكو نمره‌ی قبولی نگرفت و ایران یك سهمیه‌ی خود را برای ثبت جهانی از دست داد. البته سال بعد، یعنی در تیرماه 1387، پرونده‌ای با عنوان مجموعه‌ی كلیساهای آذربایجان به یونسكو فرستاده شد و نهمین اثر جهانی ایران با نام مجموعه كلیساهای ارامنه شامل سه كلیسای اصلی و چند بنای اطراف آن، همراه دهكده‌ها و قبرستان ثبت جهانی شد. پس از آن و در سال 1388 سازه‌های آبی ـ تاریخی شوشتر كه شامل 14 اثر بود، دهمین اثر جهانی ایران نام گرفت. در نهایت، سال گذشته در اجلاس سی‌و‌چهارم كمیته‌ی میراث جهانی كه در برزیل برگزار شد، ایران برای نخستین‌بار موفق به ثبت جهانی دو اثر تاریخی بازار تبریز و مجموعه‌ی بقعه‌ی شیخ صفی‌الدین اردبیلی به‌صورت همزمان شد.
گزارش از پرستو فرهادی، خبرنگار ایسنا
