ایران‌بوم

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گردشگری ـ موزه کودکان ، موزه کودکی و موزه های اسباب بازی از جلمه انواع موزه های رایج در سرتاسر جهان هستند که سالانه هزاران توریست داخلی و خارجی را درسرتاسر کشورهای جهان بخود جلب می کنند و منبع درآمد و نیز پایگاه آموزشی فعالی در بیشتر کشورهای رشد یافته جهان محسوب می شوند.

موزه های کودکان موسساتی هستند که با ارائه انواع نمایشگاه و برنامه های جذاب عمدتا با هدف ایجاد انگیزه های یادگیری و درک تجربه های مختلف برای کودکان شکل گرفته و فعالیت می کنند.

تفاوت این نوع موزه با موزه های سنتی درآن است که موزه های کودکان یا موزه های کودکی نوعا موزه هایی هستند که آزادی عمل بیشتری از نظر از سیاست های نمایش و نگاهداری آثار دارند.

نظریه ای که پشت این نوع موزه ها و نمایشگاه ها نهفته آن است که این فعالیت ها می تواند به عنوان یک ابزار آموزشی به ویژه درسال های نخست کودکی مورد استفاده مربیان و معلمان وسرپرست کودکان قرارگیرد.

بیشتر موزه های کودکان جهان، جنبه غیر انتفاعی دارند و توسط سازمان های غیرانتفاعی سازماندهی می شوند و ازاین رو عمدتا توسط گروه های کوچکی از کارکنان داوطلب اداره می‌شوند.

با این حال طی دهه های گذشته سازمان های تخصصی بین المللی فعال در حوزه موزه های کودکان با تشکیلات قدرتمندی پا به عرصه وجود گذاشته اند که اتحادیه موزه های کودکان (ACM) که در سال 1962 شکل گرفته ازاین جمله است.

سازمان بین المللی (ACM) در سال 2007 با 341 موسسه عضو از 23 کشور جهان شبکه گسترده ای دراین زمینه است.

همچنین اتحادیه موزه های کودکان اروپا نیز که در سال 1994 تشکیل شده هم اکنون بیش از 34 کشور را در عضویت دارد.

بسیاری از موزه ها که در اتحادیه جهانی موزه های کودکان عضویت دارند، ازطریق خدمات عضویت دوجانبه به اعضای یکدیگر اجازه می دهند تا از موزه‌های یکدیگر به طور رایگان دیدن کنند.

نخستین موزه کودکان جهان موزه کودکان بروکلین است که درسال 1899 در بروکلین شکل گرفت و از پی آن پنج موزه دیگر نیز ایجاد شد که به ترتیب موزه کودکان بوستون درسال 1913، موره دبترویت درسال 1917 موزه کودکان ایدیاناپولیس که طبق گزارش ACM بزرگ ترین موزه کودکان جهان محسوب می شود.

سپس موزه کودکان هارتفورد غربی و موزه کودکان دالوث که هر دو در دهه 1920 تاسیس شدند.

ACM گزارش داده است که تا سال 1975 تقریبا 38 موزه کودکان در ایالات متحده امریکا شکل گرفته بود. اما دهه 1970 تا2007 بیش از دویست موزه کودک دیگر دراین کشور تاسیس شده است با این همه هشتاد موزه دیگر نیز در مرحله طراحی و ساخت است.

ایده موزه های کودکان از آن زمان تا کنون درسرتاسر جهان پراکنده شده و در اروپا نیز نخستین موزه کودکان بروکسل درسال 1978 با الهام از موزه کودکان بوستون شکل گرفت. موزه بوستون همچنین الهام بخش موزه پامباتا در مانیلا پایتخت فیلیپین است که در سال 1994 گشایش یافت.

موزه کودکان کاراکاس در ونزوئلا نخستین موزه کودکان در امریکای لاتین است که در سال 1982 شکل گرفت.

موزه کودکان بوگوتا درکلمبیا و سپس موزه هالیفاکس در انگلستان به عنوان نخستین موزه کودکان درکشور بریتانیا درسال 1992 تشکیل شد.

کشورکره جنوبی نیز نخستین موزه کودکان خود را در با عنوان موزه سامسونگ در سئول به سال 1995 افتتاح شده است.

اما موزه های اسباب بازی نیز از جمله موزه های ویژه کودکی است که درواقع نمایشگاهی از انواع اسباب بازی های از دوره های مختلف یا فرهنگ های مختلف جهان است.

موزه تاریخ طبیعی امریکا یکی ازاین نوع موزه هاست که دارای نمایشگاه دائمی انواع اسباب بازی هاست.

همچنین سازمان هایی چون موزه عروسک و اسباب بازی نیویورک نیز مجموعه متنوعی از این اشیا دارد که هنوز در معرض بازدید عمومی قرار نگرفته است.

موزه های اسباب بازی از نظر جنس ، نوع و کاربرد متنوع هستند. به عنوان مثال موزه اسباب بازی های پلاستیکی در کاتالونیا صرفا اختصاص به این نوع اسباب بازی ها دارد که در سال 2004 افتتاح شده است.

موزه بین‌المللی عروسک‌های شانکار در دهلی پایتخت هند نیز بزرگ ترین مجموعه عروسک های جهان محسوب می شود که درسال 1965 افتتاح شده است.

موزه اسباب بازی پنانگ درمالزی نیز بزرگ ترین موزه اسباب بازی جهان از نظر تعداد اشیایی است که دراین موزه گردآوری شده است. تعداد کل اشیای گردآوری شده 120 هزار شی است که درکتاب رکوردهای مالزی نیز ثبت شده است و مشاهده بخش ها و آثاری از این موزه از طریق سایت یوتوب امکان پذیر است.

موزه اسباب بازی استانبول نیز که در سال 2005 تشکیل شده تنها موزه کودکان درکشور ترکیه است که تاریخ انواع اسباب بازی را در فرهنگ این کشور به نمایش می گذارد.

موزه انواع ماشین های لباس شویی نیز ازجمله موزه هایی است که انواع ماشین های لباس شویی اسباب بازی را از مدل های بسیار کهنه اولیه تا امروزی داراست و از سال 2004 تا کنون به فعالیت خود ادامه می دهد. مشاهده آثار این موزه از طریق گوگل امکان پذیر است.

موزه خرس های اسباب بازی یا تدی بیر نیز در پترزفیلد همشایر انگستان، موزه خرس های اسباب بازی در ناپل نیز از جمله موزه های اسباب بازی هستند که درحال حاضر بسته شده اند.
در ایران اگرچه در سال های اخیر جسته و گریخته سخن از موزه کودکان به میان آمده اما تاکنون موزه ای که مشخصا واجد ویژگی ها و کارکرد یک موزه کودکی یا موزه کودکی ویا موزه اسباب بازی باشد و تاریخ یا فرهنگ بازی در ایران را به نمایش بگذارد،راه اندازی نشده است.
تلاش های جاری در حد راه اندازی موزه های صنایع دستی و یا برگزاری نمایشگاه های فصلی برای کودکان بوده است که به هیچ وجه تامین کننده امکانات و استانداردهای موزه کودکان یا موزه اسباب بازی نبوده اند.