در کار همه ی شاعران فارسی زبان با منش رو به رو هستیم و در کار فردوسی بزرگ با منش و کنش، هر دو؛ ولی منش را همواره در پرتو کنش می بینیم. شناخت شاعران دیگر در منش ایستا مانده است و هیچ کدام از آنان برانگیزاننده ی کنش نیستند مگر فردوسی.نظامی در «خسرو و شیرین» تنها سه چهره به ما می نمایاند که دوتای آن ها چندان که باید به خواننده نمایانده نمی شوند و در پس مه خیال های شاعرانه ی شاعر مانده اند و تنها فرهاد است که شنونده ناگزیر به او دل می­بندد. نظامی چهره ی شیرین را بر پایه ی عشق جوان مرگ خود ساخته و پرداخته است ولی فردوسی همان زنی را به ما باز می شناساند که زندگی می کرده، عشق می ورزیده و تلخی سرنگونی خسرو را چشیده است. در بازآفرینی گفت و گوی شیرین با موبدان و بزرگان در بارگاه شیرویه، تنها فردوسی می­توانسته این چنین نیرومند، بیان کننده ی چه بود شیرین از زبان خود او باشد.نظامی بیانگر بخش های عاشقانه ی زندگی خسرو و شیرین است و فردوسی همه ی جنبه های زیست آنان را باز می نمایاند. خسرو در کار نظامی عاشق پیشه­ای بیش نیست ولی در شاهنامه او جنگ آوری است دلاور و هوشمند و زبان­آوری است خردمند که با عشق هم آشناست.بر شدن و فرا رفتن در کار شاعران عارف نشان ما جز به رها کردن خاک نمی تواند بود ولی در شاه کار جاویدان خداوندگار عرفان و شناخت و آموزگار عشق و زندگی، فردوسی بزرگ، فراتر رفتن و بر شدن آدمی، شدنی نیست مگر با درگیری همیشگی با زندگی. بزرگی تنها در زیستن است و پاک دین و رادمرد و پهلوان کسی است که می­زید اما والا و ارجمند هم چون رستم و گودرز و پیران و دیگران و بسیار دیگران. آن که به جهان پشت می کند و از درگیری رودررو با بدان و اهریمنان در جهان می پرهیزد و تنها به نکوهش بدی می­پردازد، نه خود به آبشخوری می­ واند رسید و نه می تواند دیگران را به آبشخوری نیک ره نمون باشد.(2)

این کوتاه را در همین جا به پایان می بریم با این امید که در دیگر نوشته های این ستون روزنامک به پژوهش در شاهنامه بپردازیم. ایدون باد.