ایران‌بوم

سیستان و بلوچستان با آب و هوای منحصر به فرد و اماکن باستانی و تاریخی و گردشگری یکی از شگفتیهای سرزمین پهناور ایران اسلامی است که علیرغم پتانسیلهای فراوان اقدام مناسبی برای معرفی آن انجام نشده است.

تسوق ماست اند هاربر السعودية أونلاين مع تخفيضات 25 - charles barkley nike shoes for sale cheap jordan , نمشي - 75% | Nike Dunk Low Pro SB 304292 - 102 White Black Trail End Brown Sneakers – Ietp - nike sb mogan mid 2 white laces for sale in ohio

به گزارش خبرنگار مهر، هر آنچه خداوند در زمین خلق کرده گوشه ای از آن را به سیستان و بلوچستان ارزانی داشته است.

میوه های منحصر به فرد، توانمندی های شگفت انگیز، کوه، دشت، کویر، جنگل، آبشار و دریا گوشه ای از زیبایی های خلقت در این سرزمین است.

موقعیت و وسعت سیستان و بلوچستان:

وسعت استان سیستان و بلوچستان 187هزارو 52 کیلومتر مربع است.

این استان بیش از 11درصد وسعت کل کشور را در بر می گیرد واز شمال به خراسان جنوبی، از غرب به کرمان وهرمزگان، از جنوب به دریای عمان و از مشرق به افغانستان و پاکستان محدود می شود.

آب و هوا:

سیستان و بلوچستان دارای اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی است.

حداکثر دمای سالانه آن بالای 40 درجه سانتی گراد است.

نوسانات رطوبت، وجود بادهای موسمی مانند بادهای معروف به 120 روزه، باد هفتم یا گاوکشی، ریزش جوی و اختلاف دما در 24 ساعت به استثنای نواحی معتدل سواحل دریای عمان، شرایط خاص اقلیمی و پوشش گیاهی و جانوری، مناظر بدیعی را به وجود آورده است.

14 شهرستان سیستان و بلوچستان عبارتند از: زابل، زهک، هیرمند، خاش، ایرانشهر، سراوان، سیب سوران، زابلی، سرباز، نیکشهر، کنارک، چابهار و زاهدان که مرکز استان سیستان و بلوچستان است و با تهران حدود هزارو 605 کیلومتر فاصله دارد، سیستان و بلوچستان نزدیک به سه میلیون نفر جمعیت دارد.

زاهدان:

موقعیت جغرافیایی، طبیعی و تاریخی:

شهرستان زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان، از شمال به خراسان جنوبی، از شمال شرق به زابل، از غرب به کرمان، از جنوب به شهرستان خاش و ایرانشهر و از شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان محدود است.

نام قدیم آن دزداب بوده که در سال 1315 به زاهدان تغییر نام پیدا کرده است.

تمین :

دهستان تمین واقع در 65 کیلومتری جنوب غربی شهر میرجاوه یکی از مناطق بسیار زیبا است که در قسمت شمالی قله تفتان قرار دارد.

آب وهوای روستای تمین در تابستان ها خنک و زمستان سرد است.

کار عمده مردم این روستا کشاورزی است و انجیر، عناب، سیب، انگور و توت میوه هایی است که در این روستا به عمل می آیند.

این روستا شامل سه قسمت تمین بالا، تمین مرکزی و تمین پائین است که در فاصله 300 کیلومتری از یکدیگر قرار دارند.

چشمه آب معدنی:

چشمه آب معدنی موسی در تمین بالا تنها منبع تامین آب این روستا است که از دل صخره ای عظیم می جوشد وچشم انداز زیبایی را به وجود آورده است.

از خصوصیات بارز این چشمه دارا بودن املاح معدنی مفید ودرجه حرارت آن است که در زمستان گرم ودر تابستان خنک می باشد.

غار لادیز:

غار لادیز یکی از جلوه های طبیعی و بسیار زیبای سیستان و بلوچستان است که در فاصله 100 کیلومتری شهرستان زاهدان و 10 کیلومتری میرجاوه قراردارد.

این منطقه دارای آبشار وچشم اندازهای زیبا با پوشش گیاهی غالب گز است که در گذشته اهالی منطقه از آن به عنوان یک قنات طبیعی استفاده می کردند.

در حال حاضر آب این غار با توجه به کیفیت خوبی که دارد، برای مصرف شرب وکشاورزی اهالی و ساکنان لادیز و میرجاوه مورد استفاده قرار می گیرد.

قبرستان هفتاد ملا:

این قبرستان با حدود 500 متر مربع وسعت به صورت کمانی در بخش شرقی روستای روپس از توابع شهرستان میرجاوه در سینه کوه واقع شده است.

در این قبرستان پس از دفن مرده چهار طرف آن را با سنگ بالا می آورند و روی آن را با تخته سنگ هایی می پوشانند سپس بر روی تخته سنگ با آجر و ملاط گچ حجمی پلکانی می ساختند بعد آن را با یک دیوار تیغه ای مشبک پوشانده و نهایتا این سازه را با گچ اندود کرده و قسمت هایی از آن را با رنگ قرمز نقش می زدند.

قبرهای این قبرستان در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد است.

قدمت این قبرستان مربوط به دوران اسلامی است.

زابل:

موقعیت جغرافیایی، طبیعی و تاریخی:

شهرستان زابل با مساحتی حدود 15 هزارو 197 کیلومتر مربع و تاریخی کهن، زادگاه کیقباد، کیکاوس و رستم دستان و مرکز سیستان بوده است.

نام قدیمی آن ناصر آباد یا نصیر آباد بوده که در زمان پهلوی زابل نام گرفت.

فاصله این شهرستان تا پایتخت هزارو 435 کیلومتر وتا مرکز استان 205 کیلومتر است.

شهر سوخته:

این شهر بزرگ شناسنامه پر افتخار سیستان و اولین و بزرگترین استقرار شهر نشینی در شرق فلات ایران است که با توجه به بررسی های به عمل آمده کمتر ابزار جنگ در آن کشف شده و مردم در صلح و آرامش زندگی می کرده اند.

گورستان شهر سوخته با 25 هکتار وسعت و40 هزار گور به عنوان یکی از وسیع ترین گورستان های قبل از تاریخ، کمک زیادی به پژوهش در روند شکل گیری تمدن حاشیه هیرمند و نوع اعتقادات ساکنان آن می کند.

بر مبنای یافته‌ های باستان شناسان شهر سوخته 151هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌ دهد که این شهر دارای، سه بخش اصلی و سه بخش فرعی است که عبارتند از: منطقه بزرگ مرکزی شامل بخش های مسکونی شرقی، مرکزی و بناهای یادمانی، منطقه صنعتی شمال غربی و بخش جنوبی یا منطقه گورستان.

اشیاء سفالی اصلی ‌ترین موادی هستند که تقریبا در همه گورها وجود دارند.

در کنار این دسته از اشیاء، هدایای دیگری ساخته شده از سنگ، چوب، پارچه و انواع مهر در قبور دیده می ‌شود.

در یک تقسیم بندی کلی، اشیاء پیدا شده در قبرهای شهر سوخته عبارتند از: اشیاء زینتی، اشیاء آیینی، اشیاء مربوط به پیشه‌ ها، اشیاء مورد استفاده در زندگانی روزمره و مواد غذایی.

یک نمونه شاخص و بی نظیر کشف شده از این بنای تاریخی، چشم مصنوعی است که بررسی ‌های انسان شناسانه نشان داده به احتمال بسیار زیاد این چشم متعلق به زنی دارای سنی بین 28 تا 33 سال بوده است.

کوه خواجه:

کوه خواجه به صورت برجستگی سیاه رنگ در فاصله 30 کیلومتری جنوب غربی شهر زابل و در میان دریاچه هامون به طرز شگفت انگیزی خود نمایی می کند.

آثار کوه خواجه یا در حقیقت سلسله آثار موجود بر روی این کوه که در میان دریاچه هامون قرار گرفته، شامل یک بنای وسیع و آتشکده درون آن دو قلعه خشتی بقایای راه قدیمی و حصارهای مختلف چند زیارتگاه مربوط به دوران اسلامی و تعداد بی شماری قبور سنگی است.

این کوه دارای قداست چند هزار ساله است که از دوران مختلف تاریخی بر روی آن آثاری بر جای مانده ودر شاهنامه نیز به نام کوه سپند به آن اشاره شده است.

آثار معماری کوه خواجه را می توان قلعه ای بزرگ یا شهری کوچک دانست که حداقل در دوره مشخص پارتی و ساسانی ویک دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.

شاخص ترین و قدیمی ترین بنا از مجموعه بناهای کوه خواجه، کهن دژ است که در دامنه شرقی کوه مستقر می باشد و با نام های مختلفی از جمله قلعه رستم و قلعه کافرون نیز شناخته می شود.

این بنا با معماری منحصر به فرد و وسعتی بیش از چهار متر مربع از بزرگترین بناهای خشتی باقی مانده از دوران پیش از اسلام در ایران است.

نقاشی های دیواری که در ایران کمتر دیده شده نیز در این بنای عظیم خود نمایی می کرده که در حال حاضر تنها آثار و بقایای آن در نقاط مختلف قلعه به چشم می خورد.

قلعه مچی:

این قلعه در 60 کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل حد فاصل شهر سوخته و تاسوکی در سمت راست جاده زابل به زاهدان قرار گرفته است.

آغاز حیات این منطقه از اواخر دوره ساسانی شروع و در زمان صفویه به اوج می رسد.

این بنا از جمله بناهای دارای پلان دو ایوانی است که فرم کلی آن به صورت مربع است.

این بنا به دو قسمت تقسیم می شود که عبارتند از: بنای اصلی قلعه یا کاخ و معماری الحاقی خارجی بنا.

با توجه به اینکه تنها مصالح معماری بکار رفته در این بنا خشت و گل است، تزئینات ساده ای نیز با استفاده از این مصالح ایجاد شده که می توان به تزئینات خشتی چلیپا شکل نمای خارجی با تزئینات به صورت نیم ستون های گلی در نمای خارجی ایوان های شمالی و جنوبی قلعه اشاره نمود.

آسیاب بادی مچی:

این اثر در فاصله 62 کیلومتری جنوب غربی زابل به فاصله پنج کیلومتری شمال پایگاه باستان شناسی شهر سوخته واقع شده است.

این بنا در دو طبقه ساخته شده و در طبقه همکف سه اتاق وجود دارد که یکی از آنها آسیاخانه است که شامل مخزن آب و محلی برای چرخیدن سنگ آسیاب است و دو اتاق دیگر انبار یا اطاق های خدماتی هستند.

در طبقه فوقانی فقط چرخ بادی تعبیه شده و مصالح بنا نیز بطور کامل از خشت و کاهگل است و دیوارهای قطور نیز خود دلیلی برقدمت زیاد این بنا است.

دیوارهای این بنا طوری ساخته شده که به هنگام وزش بادهای 120 روزه سیستان باد به صورت برج به میان آنها فرو می رود و سه بال از هشت بال کثیر اضلاع شکل آسیاب را به حرکت در می آورد.

بال ها به شکل عمودی کار گذاشته شده اند و سنگ رویین آسیا را روی سنگ زیرین به حرکت در می آورد و به علت شکل قیف مانند دهانه ورودی باد به داخل هدایت شده و در نتیجه باد با سرعت و شدت به پره ها برخورد می کند.

روستای قلعه نو:

درزمان قاجار شکل روستاهای سیستان دفاعی بوده و از آنجا که قبل از تاسیس این روستا در نزدیکی آن روستایی به اسم قلعه کهنه وجود داشت و برخی ساکنان آن به این روستا مهاجرت کرده اند به این دلیل نام آن را قلعه نو گذاشتند.

این روستا با بافت معماری سنتی سیستانی در شهرستان زهک واقع شده است.

دهانه غلامان:

در واقع بقایای شهری عظیم از روزگار هخامنشیان است.

این شهر از جهات گوناگون دارای اهمیت است، از یک سو تنها شهر خشت و گلی روزگار هخامنشیان به شمار می رود که بر خلاف سایر شهرهای این دوره نشانگر زندگی پادشاهان و کاخ های مربوط به آن ها است و از طرف دیگر بدون برنامه ریزی رشد نکرده بلکه احداث شهر با نقشه و برنامه ریزی مدون صورت پذیرفته است.

این شهر در دو کیلومتری روستای قلعه نو از توابع شهرستان زهک واقع شده است.

آئین مردم دهانه غلامان یکی از آئین های مشترک ایرانی هندی منطقه بوده که به خاطر تسامح مذهبی هخامنشیان توانسته به موجودیت خود در سیستان ادامه دهد.

شهر دهانه غلامان با همان سرعتی که به وجود آمده از بین رفته است و عدم وجود هر گونه شیء و خالی بودن محوطه های حفاری شده از بقایای سکونت، نشان دهنده تخلیه شهر با نظم و ترتیب بوده است و در نتیجه نمی توان عاملی خارجی چون جنگ و یا آتش سوزی را در تخلیه و ترک آن دخیل دانست.

آتشگاه:

آتشگاه یا آتشکده در غرب روستای خمک در حدود هشت کیلومتری تپه شهرستان بر روی لبه شمالی یک برجستگی بزرگ گلی و در میان زمین های باتلاقی سیستان و در جهت جنوب شرقی به شمال غربی قرار گرفته است.

آثار برخی از اتاق ها با سقف گنبدی شامل زنجیره ای از بناهای بزرگ و کوچک است که بخش هایی از آنها باقی مانده و به نظر می رسد یکی از ساختمان های بنایی مهم بوده است.

سفال های پراکنده در سطح این محوطه شبیه سفال های تپه شهرستان و کوه خواجه است و وضعیت، شکل و پلان ساختمان ها نشان می دهد واقعا آتشکده ای از دوران ساسانی وجود داشته و نام امروزی آن یادگاری بسیار کهن از کاربرد اصلی این محوطه بوده است.

چاه نیمه:

در شهرستان زهک، در فاصله 50 کیلومتری جنوب شرقی شهر زابل و در کنار روستای قلعه نو چاله های طبیعی بزرگی وجود دارد که آب مازاد رودخانه هیرمند بوسیله کانالی به آن سرازیر می شود وگنجایش این مخازن 700میلیون متر مکعب است که به صورت دریاچه مصنوعی درآمده است.

چاه نیمه آب شرب سیستان و قسمتی از آب کشاورزی را در مواقع بی آبی تامین می کند.

مجتمع بزرگ فرهنگی و پژوهشی چاه نیمه که بیش از 500 هکتار وسعت دارد، زمینه های کاربردی، پژوهشی وتحقیق را برای استادان ودانشجویان فراهم آورده است.

این مجتمع که در فهرست بزرگترین اردوگاه های فرهنگی کشور قراردارد با دارا بودن سواحل زیبا، فضای مشجر، نهالستان ها، مزارع، باغات زیتون، پسته، نخلستان، موزه تاریخ طبیعی، پرورش حیوانات غیر مرسوم از جمله شتر مرغ، گلخانه های گل، گیاهان زیتونی، مکان تفریحی جذاب و باغ وحش متنوع از گونه های جانوری همه ساله در ایام عید نوروز پذیرای ده ها هزار نفر است.

رودخانه هیرمند:

رود بزرگ هیرمند از رودهای پرآب شرق فلات ایران وآسیا به شمار می رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می یابد وطول آن هزارو100 کیلومتر است.

این رود درازترین رود واقع بین سند وفرات محسوب می شود.

رود هیرمند از ارتفاعات بابا در افغانستان (به بلندی چهار هزارو 400 متر) سرچشمه می گیرد و تا محل گردن دیوار به طول 78 کیلومتر از پیچ وخم سنگلاخ های عظیم عبور کرده وپس از طی مسافتی وارد دریاچه هامون می شود.

هیرمند در محلی به نام جریکه به دو شعبه اصلی به نام های پریان مشترک و سیستان رود تقسیم می شود.

در اوستا از رود هیرمند به نام هئتومنت یاد شده که به دریاچه کیانسه (هامون) می ریزد.

دریاچه هامون:

دریاچه هامون شامل مجموعه هامون پوزک در شمال شرقی، سابوری در شمال وهیرمند یا هلمند در غرب سیستان است.

این پهنه وسیع شامل دریاچه ها، برکه ها، نیزارها و مراتعی که به تناوب تمام یا بخشی از آن به وسیله آب گرفته شده است زیستگاه انواع پرنده های مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، درنا، کفچه، نوک، انواع اردک، غاز، قو، چنگر(چور) و تاووسک است.

دریاچه هامون از مناطق بسیار زیبا ودیدنی در شرق ایران است که قداست خاصی در نزد زرتشتیان دارد.

شهرستان خاش:

موقعیت جغرافیایی، طبیعی و تاریخی:

این شهرستان با وسعتی حدود 23هزارو 150 کیلومتر مربع در ضلع جنوبی کوه تفتان ودر فاصله 175 کیلومتری از مرکز استان واقع شده است.

شهرستان خاش جزو مناطق سردسیر سیستان و بلوچستان بوده و به برکت وجود آتشفشان نیمه فعال تفتان، دارای پوشش گیاهی متنوع و آب های معدنی سرد وگرم است.

فاصله این شهرستان تا پایتخت هزارو 800 کیلومتر است.

خاش به گویش بلوچی یعنی خوش آب وهوا، این کلمه از خرم در زبان پهلوی گرفته شده وتلفظ آن خواش است.

کوه تفتان:

تفتان تنها آتشفشان نیمه فعال در جنوب شرق ایران است که در فاصله 50 کیلومتری شمال شرقی شهرستان خاش با فوران دود گوگرد قرار دارد.

کوه تفتان به همراه پوشش گیاهی، چشمه های آب معدنی سرد وگرم، دامنه های زیبا و دریاچه ای بر فراز کوه هرساله بسیاری از کوهنوردان و گردشگران را از دور و نزدیک به خود جلب می کند.

این کوه دارای قله های متعددی است که قله آتشفشان آن معروف به چهل تن در منتهی الیه جنوب شرق کوه قرارداد و دارای دو دهانه آتشفشان اصلی است.

کوه تفتان در فرهنگ عامه مردم بومی منطقه جایگاه ویژه ای دارد.

گل فشان پیر گل خاش:

منطقه ای با خاک زرد رنگ وعاری از هرگونه پوشش گیاهی است.

در قسمت بالای تپه ماهورها تعداد زیادی مخروط قدیمی وخاموش وجود دارد که بعد از چند سال فعالیت دهانه آن مسدود شده و دهانه های جدید بوجود آمده است که گل تازه به رنگ خاکستری تیره از آن متصاعد می شود.

جنس رسوبات گلفشان رس ومارن است که پس از خشک شدن به رنگ زرد روشن تبدیل می شود.

دریاچه سردریا:

منطقه سردریا که در فاصله 75 کیلومتری شهرستان خاش واقع شده، دارای ارتفاعات بسیار زیبا و پوشش گیاهی با گونه های مختلف دارویی از قبیل زیتون وحشی، بنه و بادام کوهی است.

درخت کهنسال روستای دهپابید:

این درخت در نزدیکی شهرستان خاش ودر روستای دهپابید قرار دارد.

قدمت این سرو کهنسال هزارو 200 سال است و دارای تنه ای پهن و شاخ و برگی انبوه است.

چشمه های آب معدنی :

وجود چشمه های آب معدنی وآب گرم متعدد در اطراف تفتان ویژگی های خاصی را به این منطقه بخشیده است.

چشمه آب معدنی جم چین در شمال غربی کوه تفتان، چشمه آب معدنی آمنی در غرب تفتان در منتهی الیه رودخانه بیدستور، چشمه آب معدنی بر آب در غرب تفتان ودر شمال روستای تمندان وچشمه آب گرم برآیک در شمال قله تفتان از مهم ترین چشمه های آب معدنی است.

مسجد جامع خاش:

احداث ساختمان اولیه این مسجد مربوط به حوالی سال 1307 هجری شمسی است.

این بنا از دو قسمت مهم تشکیل شده که یکی مقبره یا بنای اصلی زیارتگاه و دیگری فضاهای معماری است که به منظور اقامت زوار ساخته شده است.

مصالح عمده این بنا از سنگ و آجر است و از زمان و نحوه ساخت این مقبره اطلاع خاصی در دست نیست.

قلعه حیدر آباد:

این قلعه که در حومه شرقی خاش قرار دارد، بنا به دستور عیدوخان و توسط معماران بومی منطقه بنا شده است.

مصالح عمده و اصلی این بنا از خشت خام و گل است و نقشه اصلی آن به صورت مستطیل بوده که با اضافه شدن چندین اتاق و دیوار در قسمت جنوب شرقی آن پلان بنا به صورت تقریبا ذوزنقه ای شکل در آمده است.

قلعه ایرندگان:

این بنا در روستای ایرندگان در 65 کیلومتری شهرستان خاش واقع شده است.

روستای ایرندگان و روستاهای پیرامون آن در امتداد رودخانه شکل گرفته اند و طول آنها به پنج کیلومتر می رسد.

زمان ساخت این قلعه به دوره قاجاریه باز می گردد و آثاری از تزیین از نوع نقش های گره چینی بر بدنه دیوارهای قلعه و دور درها وجود دارد.

ایرانشهر:

موقعیت جغرافیایی، طبیعی و تاریخی:

شهرستان ایرانشهر از شمال به زاهدان، از شرق به سراوان، از شمال شرق به خاش، از غرب به بم وجیرفت، از جنوب به نیکشهر واز جنوب شرقی به شهرستان سرباز محدود می شود.

فاصله این شهرستان تا پایتخت هزارو 955 کیلومتر وتا مرکزاستان 350 کیلومتر است.

ایرانشهر دارای آب وهوایی گرم است.

این شهرستان در گذشته پهره، فهرج و پهنه نام داشته و مرکز سیاسی بلوچستان بوده است.

چشمه های آب گرم:

در شهرستان ایرانشهر 9 چشمه آب گرم معدنی وجود دارد که از معروفترین آنها می توان به چشمه آب گرم بزمان اشاره کرد.

این چشمه در بخش بزمان در فاصله 100 کیلومتری شمال غربی ایرانشهر واقع شده است.

علت گرمی آب این چشمه که از شکاف سنگ ها بیرون می آید، فعالیت های آتشفشان است.

رودخانه دامن و نخلستان های آن:

رودخانه زیبای دامن که از مجاورت روستایی به همین نام می گذرد از دیگر مواهب طبیعی بکر منطقه بلوچستان به شمار می رود که مناظری بدیع ودل انگیز از ترکیب نخلستان های صبور وسرافراز وشالیزاران خرم و پربار را یکجا پدید آورده است.

گورستان اسپیدژ بزمان ایرانشهر:

این گورستان یکی از کانون های متعلق به دوران پیش از تاریخ و هزاره های دوم و سوم پیش از میلاد در شهرستان ایرانشهر است که در سال 81 در فهرست آثار ملی ثبت شد.

گورستان اسپیدژ حدود 25 هکتار وسعت دارد و آثار دو دوره متمایز یعنی دوره پیش از تاریخ و دوره اسلامی را در بر دارد.

قلعه بمپور:

این قلعه مسکونی و تدافعی از خشت خام و گل ساخته شده و از دو قسمت شمال (حاکم نشین) و جنوب (عامه نشین) تشکیل شده است.

با توجه به کاربرد خشت های قطور و بزرگ با اندازه خشت های رایج دوره ساسانی می توان ساخت آن را به دوره ساسانیان و نیز قبل از اسلام نسبت داد.

قلعه ناصری:

این قلعه در مرکز ایرانشهر واقع شده و در گذشته به عنوان مرکز حکمرانی ایالات بلوچستان بوده است.

ناصر الدوله فرمانروای حاکم وقت ایالت کرمان و بلوچستان پیشنهاد ساخت یک دژ نظامی عظیم را در محل فعلی شهر ایرانشهر به ناصرالدین شاه قاجار می دهد که وی موافقت می کند و بدین طریق کار ساخت قلعه در سال 1264هجری قمری توسط شخصی به نام استاد حسین معمار باشی کرمانی پس از هفت سال به اتمام می رسد.

این قلعه در زمان حکومت دوست محمد خان بارک زائی به قلعه دوست محمد خان معروف شد و بلاخره پس از آن به قلعه ایرانشهر شهرت یافت این قلعه هم اکنون موزه ایرانشهر است.

سراوان:

موقعیت جغرافیایی، طبیعی و تاریخی:

شهرستان سراوان با وسعتی حدود 20 هزارو893 کیلومتر با سابقه ای تاریخی وتمدنی بسیار کهن شرقی ترین شهرستان سیستان و بلوچستان است که در فاصله 340 کیلومتری از مرکز استان واقع شده و هزارو925 کیلومتر با پایتخت فاصله دارد.

این شهرستان از شرق وجنوب به کشور پاکستان، از غرب به ایرانشهر، از جنوب غربی به سرباز و از شمال به شهرستان خاش محدود می شود.

سراوان دارای اقلیم گرم وخشک واز نقاط خوش آب وهوا وحاصلخیز است.

این شهرستان تا قبل از سال 1305 هجری شمسی روستایی به نام شستون بوده که به تدریج توسعه یافته و به سراوان تغییر نام داده است.

قلعه سب:

این قلعه سالم ترین و زیباترین قلعه دوره اسلامی بلوچستان است.

این قلعه زیبا در روستایی به همین نام در شهرستان سوران و با مصالح عمده خشت و گل بر روی صخره ای طبیعی ساخته شده است.

این بنا با ارتفاع 27 متر از دو قسمت اصلی تشکیل شده که عبارتند از، حصار و مجموعه سازه ها والحاقات خارجی و داخلی آن و بنای اصلی قلعه که در مرکز حیاط قرار گرفته است.

قلعه کنت:

این قلعه در روستای کنت بخش هیدوج شهرستان سوران واقع شده است.

این مجموعه روی صخره ای طبیعی در سه طبقه به دستور حکام محلی و توسط معماران بومی در دوره افشاریه ساخته شده است.

دره نگاران:

در 70 کیلومتری شمال غرب سراوان و در فاصله 36 کیلومتری شمال غربی روستای ناهوک بخش جالق این شهرستان در دره ای به نام دره نگاران، مجموعه ای کم نظیر از نقش و نگار بر روی صخره ها ایجاد شده است.

این محل دارای آب و هوایی مناسب و دره ای پر آب است.

منطقه جنگلی بیرک:

قسمت اعظم این منطقه جنگلی در بخش زابلی سراوان واقع شده و مساحت آن 73 هزارو217 هکتار است.

فلور گیاهی این منطقه زیتون وحشی، بادام کوهی، بنه و کسور واژن است.

این منطقه دارای سمور سنگی، خرس سیاه، قوچ و میش و بز است.

منطقه جنگلی بیرک به لحاظ چشم اندازهای زیبا، پوشش گیاهی عالی، منابع آب و زیستگاه پلنگ و خرس از ارزش بالایی برخوردار است.

تپه نمکی:

تپه نمکی، پدیده ای طبیعی وکم نظیر آرمیده در نقطه میانی روستای گشت واقع در شهرستان سراوان است.

این تپه مملو از املاح معدنی است که آرام آرام از دل آن جوشیده وبر سطح زمین روان می شود.

تپه حاصل نمک به جا مانده از این آب است.

سرباز:

ویژگی های جغرافیایی، طبیعی و تاریخی:

شهرستان سرباز به مرکزیت شهر راسک از شمال با سراوان و ایرانشهر از شرق با کشور پاکستان از جنوب با چابهار واز غرب با شهرستان نیکشهر همجوار است.

سرباز دارای سه بخش راسک، سرباز و فیروز آباد است.

این شهرستان از نظر شرایط اقلیمی وآب وهوایی دارای آب وهوای گرم است.

تمساح پوزه کوتاه ایرانی:

این جانور باقی مانده ای است از راسته کروکودیل ها که خود خزندگانی بودند در دوران فروزئین که 225 تا 265 میلیون سال قبل می زیسته اند، آن ها در طول 65 میلیون سال گذشته تغییرات اندکی یافته اند.

در ایران تنها ناحیه زیست این گونه، منطقه حفاظت شده باهوکلات در جنوب استان سیستان وبلوچستان است.

زیستگاه اصلی این جانور در مناطق باهو کلات رودخانه سرباز وکاجو قرار دارد و مردم محلی به آن گاندو می گویند.

گاندو بسیار خجالتی، محتاط و ترسو است و به سختی می توان آن را مشاهده کرد، حیوانی باهوش وزیرک است که به محض احساس خطر یا حضور مزاحم در آب فرورفته و مخفی می شود ولی برای تنفس فورا باید به سطح آب باز گردد و عموما شب ها به شکار می رود.

غذای عمده تمساح را ماهی ها، پرندگان و پستانداران اطراف رودخانه تشکیل می دهند.

رودخانه باهو کلات:

این رودخانه یکی از پرآب ترین رودهای استان وعامل اصلی حیات وزندگی در جنوب بلوچستان محسوب می شود.

این رودخانه در 90کیلومتری شرق چابهار به خلیج گواتر در دریای عمان سرازیر می شود.

در طی مسیر به سمت جنوب، کیلومتر ها آب و آبادانی حاصل رودخانه سرباز است که منابع بدیع شالیزارها ونخلستان ها را توامان خلق کرده است.

در اینجا زیستگاه آبی به نوعی با زیستگاه خاکی در هم آمیخته و جانوارنی که حیات آنها به آب وابسته است به گونه ای حیرت انگیز خود را با شرایط محیطی وفق داده اند و در زیستگاه هایی که گاه تا چندین ماه بدون آب باقی می ماند زندگی می کنند.

چابهار:

موقعیت جغرافیایی، تاریخی و طبیعی:

شهرستان چابهار با وسعتی حدود24 هزارو729 کیلومتر مربع در ساحل جنوبی استان واقع شده است.

فاصله آن تا مرکز استان 756 کیلومتر است وبه دلیل نزدیکی با مدار راس السرطان ودریای عمان در تمام فصول سال دارای آب وهوای معتدل است.

این شهرستان تا پایتخت دوهزارو 400 کیلومتر فاصله دارد.

چابهار از شمال به شهرستان های سرباز و نیکشهر، از غرب به شهرستان جاسک در استان هرمزگان، از جنوب به دریای عمان واز شرق به پاکستان محدود می شود.

شهر و بندر زیبای چابهار در جنوب شرق کشور و در گوشه خاوری کرانه های دریای عمان قرار دارد.

این ناحیه تنها شهر بندری ایران است که به آب های اقیانوسی متصل بوده ودارای بهترین کرانه اقیانوسی کشور ومعتدل ترین هوای جنوب ایران است.

چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران، دارای نزدیک ترین فاصله تا اقیانوس هند است و به جز داشتن مزیت های مختلف اقتصادی و جغرافیایی از نظر اکوتوریستی نیز دارای جاذبه های منحصر به فرد است.

آرامگاه سید غلام رسول:

این آرامگاه در مرکز بافت قدیمی شهر چابهار قرار دارد.

این بنا آرامگاه مرد صالح و صوفی است که در میان مردم مسلمان هند و پاکستان مورد احترام بوده است.

سبک معماری آن پیروی از معماری مغولی هند را نشان می دهد اما برخی قدمت آن را به دوران سلجوقی نسبت می دهند.

دریای عمان:

در جنوبی ترین نقطه سیستان و بلوچستان آن جا که خشکی تمام می شود، اگر غبار راه را در آب های شور و گرم عمان بشوییم و در طلوع وغروب آفتاب بر سواحل صخره ای و ماسه ای دریای عمان بنشینیم، جلوه ای خاص از طبیعت بکر وشگفت انگیز این سامان شیرینی آرامش را به جان می نشاند.

ساحل صخره ای:

آنگاه که بر روی صخره های بزرگی که در اثر پیشروی آب دریا و فرسایش سنگ های رسوبی به وجود آمده می ایستی و اوج زیبایی، شکوه وقدرت لایزال کردگار را مجسم در پرده بی نظیر امواج قدرتمندی که رقصان ولغزان به سوی آسمان بلند شده وسپس تسلیم زمین می گردند در برابر دیدگانت نمایان می بینی، چشم انداز با شکوهی را خلق می کند که احساس غریبی به وجود می آورد.

ساحل ماسه ای:

ماسه های طلایی و صدف های ریز و درشت اقیانوسی و وجود پرندگان دریایی بسیار دیدنی و جذاب است.

تالاب لیپار:

بعد از روستای رمین در پنج کیلومتری شهرستان چابهار و در مسیر جاده ساحلی چابهار - گواتر، در تنگه ای صخره ای مشرف بر دره ای سبز و زیبا آبگیری به طول 13 کیلومتر ایجاد شده که آب های سرگردان اطراف را در خود جمع کرده است.

در این آبگیر انواع بوته ها و درختچه های گز وحشی با چشم انداز های زیبا، منطقه ای بکر با اکوسیستم خاص را بوجود آورده است.

پرندگانی چون چنگر، فلامینگو، کشیم، حواصیل سفید و خاکستری، طاووس کن، با قرقره، تیهو، جیرفتی، عقاب دشتی، خوتکا، و دلیجه زیبایی زاید الوصفی را در منطقه بوجود آورده اند.

درخت مکرزن (انجیز معابد - انجیر هندی)

این درخت که به نام محلی اور، نیز معروف است، درختی بسیار تناور و بلند با شاخه های فراوان، عظیم ومرتفع است که پس از رسیدن به زمین مجددا ریشه زده وبه صورت ساقه ای جدید در کنار تنه تناور قبل رشد می کند.

روستای تیس:

این روستا در هشت کیلومتری شمال غرب بندر چابهار قرار دارد که در سده های نخستین اسلام به آن تیز می گفتند.

وجود نیایشگاهی کنده شده در دل ارتفاعات شهباز بند در محلی بنام بان مسیتی و سایر استحکامات نظامی و تدافعی در پیرامون تیس آن را به عصر پیش از اسلام نسبت می دهد.

غارهای طبیعی مصنوعی آن به صورت مقبره یا نیایشگاه از دوران اسلامی در همان محل باقی مانده است.

قلعه تاریخی تیس معروف به قلعه پرتغالی ها:

در ساحل شرقی خلیج چابهار دهانه دره تنگی بین زبانه‌ های انتهایی دو کوه پیل ‌بند و شهباز بند بر روی تپه سنگی مرتفعی قرار دارد که سراسر آنرا خرده سنگ های شکسته کوهستان فرا گرفته است.

تمامی پیرامون این تپه را گورهای تراشیده در سنگ شکل می ‌دهند که سطح نازکی در روی آنها را خرده سنگ پوشانده است.

در کنار این تپه‌ در دهانه ورودی مذکور، دروازه روستای تیس امروزی قرار دارد.

این بنا دارای چهار برج نیمه مدور است که دفاع از قلعه را ممکن ساخته است.

قلعه دارای بخش هایی مانند حیاط مرکزی، برج های نگهبانی، اتاقک نگهبانی ورودی حوض انبار و مجموعه اتاق های استراحت سربازان است که البته برج نگهبانی در بخش دیگر ورودی که در دوطبقه ساخته شده است قرار داشته است.

این برج دیده بانی در حال حاضر تخریب شده و گفته می شود که 15 متر ارتفاع داشته که علاوه بر دیده بانی، در مواقع طوفان به عنوان چراغ دریایی عمل می کرده و وظیفه هدایت کشتی ها را به عهده داشته است.

کوه های مینیاتوری:

این کوه ها از دیدنی های حیرت انگیز چابهار است که به موازات ساحل از منطقه کچو تا نزدیک خلیج گواتر کشیده شده واز پدیده های ژئومورفولوژی این ناحیه محسوب می شوند.

جنگل های حرا:

این جنگل ها در خلیج گواتر در شرق چابهار واقع شده است.

این انبوه دریایی کخ با مد دریا زیر آب رفته و با جزر دریا نمایان می شود، از نظر تنوع زیستی از کانون های مهم بشمار می رود.

این مکان زیبا بعنوان بیستمین تالاب بین المللی کشور در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

گل فشان:

در شمال غرب چابهار ودر 20 کیلومتری روستای کهیر در زمینی مسطح، سه تپه کوچک گل فشان به ارتفاع 50 متر وجود دارد.

چشمه گل فشان چابهار مهمترین گل فشان قسمت مرکزی ناحیه کرانه بلوچستان بوده و به نام های ناپاق و بولوبولو مرسوم است.

این اثر ملی یکی از عوامل مهم مرفولوژیکی و بیانگر فعالیت های تکتونیکی منطقه است.

گل خروجی از این تپه به رنگ خاکستری فشرده وسرد بوده و بخار همراه ندارد وهنگام خروج گل از ترکیدن حباب صدایی شنیده می شود.

گل خروجی از دهانه گل فشان بر روی شیب ایجاد شده از گل هایی قدیمی می لغزد که منظره ای زیبا ودیدنی را بوجود آورده است.

مردم محلی معتقدند که گل خروجی برخی از امراض پوستی را درمان می کند.

منطقه آزاد تجاری - صنعتی چابهار:

یکی از نقاط سیاحتی و تجاری شهر چابهار منطقه آزاد است که طی سالیان اخیر رونق فراوانی در زمینه گردشگری یافته است.

منطقه آزاد تجاری - صنعتی چابهار دارای فوریت های ویژه ای از لحاظ تجاری (صادرات، واردات و ترانزیت کالا) و صنعتی (تولید، پردازش و بسته بندی کالا) است و با بکار گیری مراکز خدماتی ورفاهی مانند هتل ها، رستوران ها، پلاژها و مراکز تفریحی در کنار سواحل و سایر چشم اندازهای طبیعی این بندر، پذیرای گردشگران فراوان است.