ایران‌بوم

راز بزرگ برج رادکان که تا پیش از این، تنها به عنوان یک آرامگاه به آن نگاه می شد، توسط پژوهش های شبانه روزی مهندس منوچهر آرین آشکار شد و اعجابی دیگر از [شکردشناسی (تکنولوژی)] معماری ایران را بر همگان نشان داد.

برپایه پژوهش های منوچهر آرین، این برج که طبق روایات با نظارت خواجه نصیرالدین طوسی و شاگردانش برپا شده، به منظور رصد کردن آسمان استفاده می شده است. هم‌چنین خواجه نصیر با طراحی این برج توانسته است، ساعت دقیق اول تیر، اول مهر، اول دی و نوروز را محاسبه کند که در نوع خود بی نظیر است.

منوچهر آرین درخصوص آغاز کاوش ها روی برج رادکان، در جلسه‌ای که به پروژه بزرگ توس اختصاص داشت، گفت: «پس از مشاهدات اولیه در این برج، با پرسش‌های بی شماری در خصوص شیوه معماری آن مواجه شدم که به نوع استفاده از زوایای مختلف و ایجاد ستون های 36 گانه برج منتهی می شد. هم‌چنین تعداد دوازده ستون سنگی در پایین برج و ساخت دو ورودی و دو محفظه ورود نور در بالا، نمی توانست صرفا اتفاقی و جهت روشن کردن داخل آرامگاه باشد. ادامه‌ی مطالعات، در نهایت منجر به کشف کاربری رصدخانه در این برج شد.»

به گفته وی، این برج می تواند ساعت دقیق ظهر و هم‌چنین غروب و طلوع خورشید را به وسیله ی دوازده دیواره سنگی و 36 ستون خود نشان بدهد. هم‌چنین روزنه های انتهایی برج به کمک درگاهی ها، ساعت دقیق اول تیر، اول مهر، اول دی و نوروز را نشان می دهند.

آرین در این باره گفت: «دو روزنه انتهایی برج که روی گنبد رکن بنا قرار گرفته اند، تنها در اول تیر ماه و اول دی ماه، نور خورشید را از درون یکدیگر عبور می دهند که این موضوع با عکس و فیلم به صورت سند در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است.در این بنا به وسیله شیارهایی که در کنار یکی از روزنه ها تعبیه شده، با انعکاس تابش نور خورشید بر پایین درگاهی، نشان از اول نوروز می دهد که این مساله به اعجاب انگیز بودن بنا می افزاید.»

منوچهر آرین در ادامه یادآور شد: «هیچ کدام از این مسایل نمی تواند اتفاقی رخ داده باشد و با وجود کشف رد پای دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی، بی شک این بنا، رصدخانه وی نیز بوده است.»
12 پایه سنگی پیرامون برج بر خط نیمروزان (نصف النهاری) ساخته شده است و براساس 36 نیم استوانه پیرامون برج می توان زاویه افقی را در پهنه زمین به دست آورد. در این برج به وسیله دریچه های متعددی که در آن تعبیه شده است می توان به رصد ستارگان و فعالیت های گسترده ای پرداخت. حتی از طریق گنبد این بنا و تعیین فاصله قرار گرفتن در مقابل آن می توان نقشه ای از آسمان به دست آورد. این برج می تواند، به عنوان یکی از نادرترین ساعت های خورشیدی جهان نیز معرفی گردد.

منوچهر آرین با اشاره به تمام این نکات عنوان کرد: «تا امروز آزمایش‌های ما براساس کشف نخستین روز از سال های عادی بوده است و از آن‌جایی که امسال سال کبیسه را در پیش رو داریم، نور خورشید در این برج، روز 30 اسفند بالای درگاهی و در اول نوروز برپای درگاهی خواهد افتاد که البته این مهم هنوز به اثبات نرسیده است.»

به گفته وی، از آن‌جایی که در تمام این سال ها 29 اسفند ماه نور خورشید در بالا درگاهی به صورت نصف قرار می گرفت و در اول نوروز به پایین درگاهی می افتاد امسال نیز باید با اختلاف یک روز این اتفاق حادث شود.

برج رادکان در فاصله سه کیلومتر رادکان واقع در 74 کیلومتری شمال مشهد قرار گرفته است.

(نقل از خبرگزاری میراث خبر)