ایران‌بوم

«هرکه در این سرا به درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه آنکس که بر خوان خداوند عزوجل به جان ارزد، البته که بر خوان بوالحسن به نان ارزد»
شیخ ابوالحسن خرقانی

از فرهنگ گرانسنگ ایرانی و میراث درخشان زبان پارسی، دری به هزارتوی باغ سرسبزی باز می‌شود که در جای‌جای آن، می‌توان زیر سایه‌سار درختان تناور درنگ کرد و از سرچشمه‌های جوشان عشق و معرفت جان را مصفا کرد. سال‌ها و سده‌های متمادی است که عطر جان‌پرور شکوفه‌های باغ اندیشه و عرفان ایرانی، به مشام انسانیت رسیده و در این روزگار که ابرهای سیاه جهل و خشونت و سختگیری و تعصب، بخش‌های وسیعی از سرزمین‌های اطراف ما را فرا گرفته، اوج انسان‌دوستی و عشق و محبت را می‌توان در گنجینه بازمانده از آثار پیران روشن‌ضمیر ایران جست‌وجو کرد. پیام ‌رسا و بلند اخلاق و معنویت عرفان ایرانی، که در آن، حکمت خسروانی با آیات قرآن کریم و تعالیم پیامبر(ص) و امامان(ع) و پارسایان درآمیخته است، همچنان در سرتاسر گیتی علاقه‌مندان و مشتاقان بسیار دارد و حتی بیگانگان با زبان فارسی نیز می‌کوشند از مواهب و لطف اندیشه و سخن سراسر انسانی ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی، ابوسعید ابوالخیر، عطار، مولانا، حافظ، سعدی و جامی برخوردار شوند. تاریخ اندیشه‌های عرفانی، از فرازهای فاخر فرهنگ و تمدن ایرانی است و با وجود پژوهش‌های گوناگون در سالیان اخیر، وجوه نظرگیر همچنان در آن اندک نیست. از میان محققان برجسته‌ای که پژوهش در گنجینه گرانسنگ عرفان و تصوف را موضوع تحقیقات ارزشمند خود قرار داده‌اند، استاد دکتر نصرالله پورجوادی، به گواهی آثار دلپسندی که تاکنون پدید آورده است، جایگاهی خاص دارد، از آنکه در تحقیق، علم و ذوق را به هم آمیخته و سخت کوشیده است تا حد توان، زوایای تاریک و کمتر شناخته جوانب و عرصه‌های فکری تصوف و عرفان ایرانی را در برابر مشتاقان و علاقه‌مندان قرار دهد. جملگی آثار او، آکنده از نوجویی و پرسشگری است و می‌توان گفت که شیوه دکتر پورجوادی در پژوهش و تحقیق پیرامون موضوعات مذکور، بدیع بوده و راهی نو در برابر پژوهشگران آینده، برای تحقیق در حوزه‌های مربوط به تاریخ تصوف و عرفان اسلامی- ایرانی گشوده است.
آثار دکتر پورجوادی، فقط مشتمل بر تحقیق و تفحص در زندگی و آثار صوفیه نیست و به‌راستی کاوشی است دقیق در همه عرصه‌های فکری ایشان و به ویژه آنچه به صورت موضوعی، محل بحث و تحقیق او قرار گرفته، سخت دلکش و خواندنی و آموزنده است، مانند پژوهش‌های دقیق و ماندگار در باب «رویت ماه در آسمان» و «زبان حال». در تصحیح متون کهن نیز، دکتر پورجوادی، در طریق علمی پذیرفته شده و در حد اعلای دقت راه می‌سپرده و در گزینش متون و تحلیل آنها هم هدف اصلی خود را منظور داشته است.

جنبه دیگر در زندگی دکتر پورجوادی، خدمات چشمگیری است که در مدت سالیان تصدی مدیریت مرکز نشر دانشگاهی به گسترش و تعمیق علم و معرفت در جامعه علمی ایران کرد و به راستی ‌باید سرمشق اداره‌های فرهنگی کشور ما باشد، زیرا از نمونه‌های انگشت‌شمار مدیریت عالمانه بود و آثار و نتایج درخشانی هم به بار آورد. گذشته از صدها اثر ارزشمند در زمینه‌های گوناگون علمی و نشریات تخصصی متعدد، در دوره مدیریت او، در میان آنها، انتشار کمابیش منظم نشریه وزین نشر دانش، طی سالیان طولانی با حفظ کیفیت علمی خاص آن، درخور همه‌گونه ستایش و سپاس است. او اندک‌اندک و با دقت بسیار، مجموعه‌ای گزیده از بهترین نویسندگان و محققان را گردآورد و شماری از برگزیدگان در کار نشر و مطبوعات را به یاری طلبید و به اینگونه، نشر دانش، عیار نقد علمی را بسی بالا برد و در پایگاهی جای گرفت که هنوز نشریه دیگری به آن دست نیافته است. هر شماره‌ای از آن مجموعه بی‌نظیر، می‌تواند در تاریخ مطبوعات علمی در ایران، مایه فخر و مباهات باشد. باید از نشریه دیگر مرکز نشر دانشگاهی که در دوران مدیریت دکتر پورجوادی بنیاد گرفت، نیز یاد کرد: مجله علمی معارف که بی‌هیچ گزافه، تاکنون هیچ نشریه دیگری با آن در محل قیاس قرار نگرفته است و اکنون که هردو نشریه، با وجود ارزشی که به هر حال دارند، با کمال تاسف، از تاب و توان سابق افتاده‌اند، می‌توان به ارزش مدیریت و نظارت علمی دکتر پورجوادی بیشتر پی برد.

به‌الجمله، دکتر پورجوادی از جمله عالمان پرورده فرهنگ ایرانی است، که کوشیده فرهنگ و اندیشه بزرگان این مرزوبوم را نیک بشناسد و آن را به بهترین وجه به آیندگان و مشتاقان معرفی کند و شیفتگی خویش را نه با گزافه‌گویی، بلکه با ارایه تحقیقاتی هرچه بیشتر ژرف و استوار جلوه دهد و این خود امتیاز بزرگی است.