گردشگری
همدان، پایتختی نام آشنا برای گردشگران
- گردشگری
- نمایش از سه شنبه, 21 شهریور 1391 22:11
- بازدید: 4350
نخستین پایتخت کشور، با آثار متنوع از دوره‌های مختلف تاریخی مانند هگمتانه و مناطقی چون گنجنامه و غار علیصدر یکی از جاذبه‌های گردشگری نام‌آشناست. همدان همچنین با بوعلی سینا و باباطاهر، راه به دل‌های مردم یافته است.
991 - CN9671 - Blauw - Nike Air Max 1 By You Custom herenschoen - nike air max lays blue cheese commercial actor | EdifactoryShops - best nike shoe in the world store location - Where to cop: Nike Air Force 1 '07 LX 'Lucky Charms'
خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گردشگری ـ «هگمتانه» را می‌توان یکی از مهمترین پایتخت‌های ایران دانست که در حدود سال 728 پیش از میلاد به دستور حاکم مادی بنا شد. هگمتانه که به معنای محل تجمع است پس از دوره ماد و در زمان هخامنشیان پایتخت ییلاقی یا تابستانی باقی ماند. این شهر در دوره‌های اشکانی، سلوکی، ساسانی و پس از اسلام نیز اهمیت خود را حفظ کرد.
مورخان بسیاری درباره این شهر نوشتند و توصیف‌های مختلفی از آن صورت گرفت. می‌گویند در ابتدای شکل گیری این شهر هفت حصار بر گرد آن و هر یک به رنگی ساخته شد که یکی از ویژگی‌های آن بوده است. باید یادآور شد که این باروها برای مراقبت از کاخ و گنجینه فرمانروا بنا شده بود و مردم عادی می‌بایست خانه‌های خود را بیرون از این دیوارها می‌ساختند.
بافت تاریخی هگمتانه اینک در مرکز شهر همدان واقع شده و بارها موضوع کاوش باستان‌شناسان ایرانی و خارجی قرار گرفته است. بخش‌های مختلفی مانند قسمتی از سیستم آبرسانی، بناها و همچنین حصار دور آن علاوه بر اشیای بسیار کشف شده‌است.
با توجه به آنچه گفته شد، هگمتانه می‌تواند مبدأ خوبی برای سفر و بازدید آثار در همدان باشد. این مجموعه که با وسعت تقریبی 25 هکتار در دو سوی خیابان قرار دارد چند اثر دیگر شامل موزه هگمتانه، کلیسای مریم مقدس و کلیسای گریگور استپان را نیز در خود جای داده است. جالب آن که عملیات آزادسازی این محوطه باستانی از واحدهای مسکونی و تجاری از سال 1347 آغاز و تا پایان سال 53 فاز اول آن خریداری شد.
کلیسای گریگور
موزه هگمتانه در شرق این مجموعه و جنب گودال فرانسوی‌ها قرار دارد و ساختمان آن که پیشتر مدرسه پرورش نامیده می‌شد با تعمیراتی، تغییر کاربری داد.
همان طور که اشاره شد در قسمت شرقی تپه هگمتانه و در محله ارامنه، کلیسای قدیمی گریگور متعلق به مذهب پروتستان و کلیسای جدید مریم مقدس متعلق به مذهب ارتدوکس از بخش‌های دیدنی هستند.
پس از کهن‌ترین بخش، شاید پیش از هر نقطه دیدنی دیگر، لازم باشد به آرامگاه‌های باباطاهر، شاعر نامی، و بوعلی سینا، دانشمند جهانی پرداخت که هیچ مسافری بدون دیدن این دو اثر، همدان را ترک نمی‌گوید.
ابن سینا، نادره دوران خود که در علوم گوناگون منطق، ریاضی، نجوم، شیمی و طب صاحب نظر بود حدود 980 میلادی در شهر «خورمیس» از توابع بخارا به دنیا آمد. به گرگان و ری سفر کرد و مدتی نیز در همدان وزیر دربار دیلمی بود که علاوه بر آن در مدرسه بزرگ شهر نیز تدریس می‌کرد. زمانی که درگذشت در باغ دوست خود، ابوسعید دخوک به خاک سپرده شد و بنایی به شکل چهارطاقی بر مزارش ساخته شد. در زمان قاجار تجدید بنا شد، اما سال 1333 خورشیدی بنای فعلی به دست سیحون بر اساس برج گنبد قابوس احداث شد.
ابن سینا که در علوم بسیاری مطرح است، آثار بسیاری داشته که هر کدام، برای کتابخانه‌های صاحب اثر در دنیا امتیاز به حساب می‌آید. بنابراین بازدید از آرامگاه این دانشمند بزرگ برای گردشگر ایرانی یا خارجی یک فرصت خواهد بود.
آرامگاه بوعلی سینا، حکیم پرآوازه
به سوی دیگر و میدان باباطاهر باید رفت تا یادی کرد از عارف نامی قرن پنجم که به واسطه زندگی ساده و بی‌پیرایه، باباطاهر عریان نام گرفت. وی دوبیتی‌های مشهوری دارد که در آنها از واژه‌های عامیانه در دوران خود استفاده شده است. پس از درگذشت، در دوران‌های مختلف، بناهای متفاوتی بر مزارش بنا شد تا آن که هم‌زمان با بنای آرامگاه بوعلی سینا، آرامگاه جدید باباطاهر نیز ساخته شد.
دیگر اثر معروف شهر همدان، گنبد علویان است که از نظر هنر گچبری و آجرکاری قرن 6 و 7 کم‌نظیر است. از برخی جهات شبیه گنبد سرخ مراغه و همچنین گنبد حیدریه قزوین است. لازم به ذکر است گنبد این بنا که مدفن دو تن از خاندان علویان بوده، در اثر گذشت زمان فرو ریخته و باقی نمانده است.
همدان را شاید بتوان به واسطه جنگ نهاوند از جمله اولین شهرهایی دانست که مردم دین اسلام را پذیرفتند. به همین دلیل شاید تاریخ 1253 برای ساخت مسجد جامع، مسافر همدان را متعجب کند ولی محققان آن را جایگزین بنای دیگر می‌دانند.
مسجد جامع در دوران قاجار ساخته شده و دارای چندین ورودی با هشتی و مقرنس‌‌کاری است. صحن غربی به شکل حیاط 4 ایوانه است و شبستان اصلی مسجد 5 ردیف ستون 11 ستونی را در خود جای داده است. ایوان اصلی به کاشی و معقلی ساده‌ای با لبه فیروزه‌ای رنگ بدنه مزین است.
در شهرهای اسلامی پس از مسجد، از دیدن حمام، بازار و کاروانسرا که معمولاً در کنار هم قرار دارند، نباید غافل شد. از این رو بعد از مسجد به دیدن حمام قلعه می‌رویم که اینک به موزه و سفره‌خانه تبدیل شده است.این حمام در محله قدیمی قلعه یا قاشق‌تراشان واقع شده و به احتمال زیاد متعلق به دوره قاجار است. در حال حاضر تبدیل به موزه مردم‌شناسی و سفره‌خانه شده و پذیرای مسافران همدان است.
بازار همدان نیز به دوره قاجار تعلق دارد و دارای 30 راسته است که هر یک صنفی را در خود جای داده است. در این بازار سرپوشیده، سقف بسیاری از راسته‌ها ریخته و سقف برخی دیگر از مواد فلزی جایگزین شده است.
همچنان آثاری در شهر باقی مانده که باید دید تا بتوان قصد جاذبه‌های گردشگری خارج از شهر را کرد. برج قربان در خیابان طالقانی یکی از این آثار است. این بنای آجری که تا حدی به گنبد قابوس شباهت دارد، مدفن شیخ‌الاسلام حسن بن عطار و جمعی از امرای دوره سلجوقی است.
آرامگاه استر و مردخای دیگر مکانی است که باید دید. استر نام دختری است که با کمک عموی خود مردخای، همسر خشایارشاه هخامنشی می‌شود. بنای این آرامگاه در خیابان شریعتی به دلیل این که در حمله تیمور آسیب دید، در دوره صفویه بنا شد. علاوه بر بنا، در سنگی ورودی، صندوق چوبی خوش‌تراش و کتیبه‌های به خط عبری که حاوی ده فرمان هستند، از آثار قابل توجه این اثر محسوب می‌شود.
پیش از آن که از شهر خارج شویم، به بازدید یک اثر دیگر پیش از تاریخ می‌رویم؛ شیر سنگی. این مجسمه در میدانی به همین نام بر محل یک تپه باستانی و محل کشف تابوت اشکانی قرار گرفته است. این شیر و قرینه‌ی آن هنگام فتح همدان بر دو طرف دروازه شهر قرار داشتند.
مرداویج دیلمی، قصد کرد این دو مجسمه را به ری منتقل کند که موفق نشد و به این ترتیب پنجه یک شیر را شکست و دیگری را به کل خراب کرد. شیر آسیب‌دیده در زمان نوسازی برخی آثار به‌وسیله مهندس سیحون در محل فعلی نصب شد.
حالا که می‌خواهیم از شهر خارج شویم، چند منطقه را مد نظر قرار می‌دهیم. هنگامی که سمت جنوب غرب شهر را در نظر بگیریم، مجتمع تفریحی، سیاحتی عباس‌آباد یک گردشگاه مناسب است.
این مجتمع بر فراز تپه‌ی عباس‌آباد در انتهای خیابان مهدیه مشرف به میدان قائم واقع شده و دارای تأسیسات تفریحی، اسکان موقت، پذیرایی، امکانات ورزشی، آبشار و چشم‌انداز دره سرسبز عباس‌آباد و شهر همدان است.
با ادامه راه در همین جهت، پس از حدود 8 کیلومتر به گنجنامه می‌رسیم. گنجنامه در یکی از دامنه‌های کوه الوند و دره عباس‌آباد قرار دارد. علاوه بر چشم‌انداز و آبشار زیبای منطقه که طبیعتی خاص ایجاد کرده‌اند، کتیبه گنجنامه نیز بیانگر ارزش تاریخی منطقه است. از آنجا که هگمتانه، پایتخت تابستانی هخامنشی در مسیر جاده شاهی قرار داشته، داریوش اول پس از اتمام کار کتیبه بیستون، دستور ایجاد این کتیبه را صادر می‌کند. پس از او فرزندش، خشایارشاه نیز کتیبه دیگری کمی پایین‌تر از خود بر جای می‌گذارد.
منطقه گنجنامه اینک از طریق تله‌کابینی به طول تقریبی 5/1 کیلومتر به میدان میشان مرتبط شده که خود به یکی ازجاذبه‌های توریستی تبدیل شده است. امکانات ورزشی، تفریحی و پذیرایی مختلفی در این منطقه نیز ایجاد شده که از سوی دیگر سبب شده عشایر در منطقه نمانند. به‌علاوه ایجاد غار آبی مصنوعی در برنامه است که به نظر نمی‌رسد تأثیرات زیست‌محیطی آن بررسی شده باشد.
اما در همین جهت و در فاصله فقط 25 کیلومتری همدان، کوه الوند با ارتفاع حدود 3500 متر واقع شده است. یک مسیر صعود از میدان میشان، یکی از دشت‌های ییلاقی، ممکن است که پناهگاهی نیز در آن احداث شده است.
سفر به همدان بدون دیدن غار علیصدر و لالجین به نظر ناتمام می‌آید، به همین دلیل در جهت شمال غرب پیش می‌رویم. به یک دور راهی می‌رسیم. وقتی به سمت راست یا «بهار» برویم، به لالجین، یکی از مراکز معروف سفال‌سازی کشور خواهیم رسید. جایی که شغل بسیاری از اهالی علاوه بر کشاورزی و دامداری، با سفال مرتبط است. این ارتباط می‌تواند پسر خردسالی باشد که به پادویی در کارگاه مشغول است تا کارگری که گل ورز می‌دهد یا چرخکار و کوره‌پز. همچنین ممکن است هنرمندی باشد که به طراحی و رنگ سفال می‌پردازد.
در مسیر شمال غرب، اگر از سر دوراهی به طرف صالح‌آباد و گل‌تپه برویم، به غار آبی علی‌سرد یا علیصدر خواهیم رسید که از این مسیر حدود 70 کیلومتر با همدان فاصله دارد. این غار آبی زیبا از سال 1346 مورد بهره‌برداری واقع شده و به همین دلیل آسیب زیادی نیز دیده است. بد نیست بدانیم که سازه‌های طبیعی آهکی که در طول زمان اشکال مختلفی می‌یابند، در صورت تماس دست، دیگر افزایش طول نخواهند داشت و به عبارتی می‌میرند.
با این حال، این غار هنوز زیبا و تعداد زیادی از مردم را پذیراست. گشتی با قایق در این غار و دیدن استلاگمیت و استلاکتیت‌های عجیب و غریب که هر یک به نامی معروف‌اند، روزی پرهیجان رقم می‌زند. فقط این نکته را نباید فراموش کرد که هر چند غار علی‌سرد یکی از جاذبه‌های شناخته‌شده است اما جاده دسترسی آن چندان مناسب نیست.
سفر به همدان ناتمام به نظر می‌رسد، مثل آن که جایی ندیده یا موضوعی ناگفته باقی مانده است. درست است، همدان بدون ذکر نامی از خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی و عین‌القضات همدانی ممکن نیست.
خواجه رشیدالدین، نویسنده «جامع‌التواریخ» و بانی «ربع رشیدی» یا بزرگترین مجتمع علمی در تبریز بوده که در شهرهای مختلفی آثاری از خود بر جای گذاشت و اینک وقف‌نامه مشهورش در حافظه جهانی ثبت است.
اما عین‌القضات همدانی، شاعر، مفسر و محدث معروف و از شاگردان حکیم عمر خیام بود که در عرفان و تصوف جایگاه بالایی داشت و چون حلاج بر دار رفت. هر چند در بغداد محکوم به مرگ شد اما برای اجرای حکم به زادگاهش، همدان بازگردانده شد.
