ایران‌بوم

همدان، پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین گنجینه ای ارزشمند از بناها و یادگارهای دوران گذشته است که قدم زدن در این دیار و تماشای آن، تاریخی از آنچه در ایران گذشته را روایت می کند.

به گزارش خبرنگار مهر، بنای شهر همدان را که به نامهای اکباتان، هگمتانه، آنادانا و همدانا معروف است به دیاآکو پادشاه ماد نسبت می دهند چراکه بر اساس تاریخ شهر همدان، در زمان فرمانروایی بخت النصر ویران شد و بعدها داریوش بزرگ آن را مرمت کرد.

در زمان اشکانیان که تیسفون پایتخت کشور بود همدان پایتخت و اقامتگاه تابستانی شاهان اشکانی شد و بعد از اشکانیان، ساسانیان نیز قصرهای تابستانی خود را در این شهر بنا کردند.

خرابه های باروی قلعه اشکانی بر فراز تپه مصلی و مجسمه شیر سنگی یکی از دروازه های همدان از آثار این دوره است.

شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسیر راه های اصلی منطقه غرب ایران در قرن های اخیر همواره از نظر بازرگانی مورد توجه بوده و در مسیر جاده ابریشم قرارداشته است.

همدان گنجینه ای ارزشمند از یادگارهای دوران گذشته است

همدان که با قدمتی بیش از سه هزار سال عنوان "پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین" را از آن خود کرده است گنجینه ای ارزشمند از یادگارهای دوران گذشته است.

استان همدان از جمله استانها و مناطقی است که زیبایی ها و جاذبه های بکر و منحصر به فرد طبیعت را در کنار آثار تاریخی و فرهنگی و بناهای بازمانده از دوران باستان یک جا به مسافران و علاقمندان هدیه می کند و به همین دلیل هرساله جمع کثیری از ایرانگردان و جهانگردان خارجی در ایام مختلف از جاذبه های توریستی و سیاحتی این استان دیدن می کنند.

در همدان مراکز تاریخی و باستانی بی شماری وجود دارد که شاخص ترین آن کاخ هگمتانه و موزه ای ارزشمند در دل این بنا است.

کاخ هگمتانه محل خزانه پادشاهان هخامنشی بوده است

این کاخ در شهر همدان فعلی و هگمتانه قدیمی قرار دارد و بنا به روایت های تاریخی درقرن هشتم قبل از میلاد ساخته شده است.

این کاخ در دوران اقتدار نظام نظام سیاسی مادها و پس از تشکیل دولت مرکزی و تسخیر آشور، در سال ۶۱۴ قبل از میلاد توسط کیاکسار مادی و باهمدستی "نابو پولاسار" بابلی ساخته شد.

هر چند تاکنون حفاری های متعددی روی این تپه صورت گرفته ولی گفته می شود اسرار فراوانی از دوران هخامنشیان در آنجا وجود دارد که فرصت بیشتری برای یافتن و کشف آنها باید صرف شود.

برخی آثار نشان می دهند که تپه هگمتانه احتمالا محل خزانه پادشاهان هخامنشی بوده است.

موزه هگمتانه نمایشگاهی از اشیا فرهنگی تاریخی است

موزه هگمتانه نیز با یک طبقه ساختمان و با زیربنای 600 مترمربع در مرکز محوطه باستانی هگمتانه قرار دارد.

ساختمان موزه هگمتانه بین سالهای 25-1320 شمسی با عنوان مدرسه شش کلاسه پرورش ایجاد و در دهه 1350 به منظور اجرای برنامه های پژوهشی و باستان شناسی به تملک مرکز باستان شناسی سابق درآمد و همزمان با شروع فعالیتهای عمرانی و پژوهشی محوطه و انتقال آثار تاریخی مکشوفه از محوطه باستانی به داخل آن تبدیل به مخزنی برای نگهداری آثار شد.

هم اکنون موزه هگمتانه با یک سالن اصلی و سرسرا و دو راهرو و با عرضه و نمایش گذراندن 200 شی فرهنگی، تاریخی مربوط به ادوار بیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی آماده بازدید گردشگران است.

موزه هگمتانه با توجه به انواع اشیا و آثار باستانی عرضه شده به دو بخش تاریخی و اسلامی تقسیم می شود.

اشیاء هر دو بخش حاصل کاوشهایی است که در سال های گذشته از سطح تپه و داخل کارگاههای کاوش هگمتانه و تعدادی دیگر از طریق خرید، اهدا یا توقیف حاصل شده و بیشترین آثار و اشیاء موزه را آثار سنگی و سفالی تشکیل می دهد.

آرامگاه بوعلی از روی گنبد قابوس بن وشمگیر ساخته شده است

در شهر همدان آرامگاه شیخ الرئیس ابوعلی سینا فیلسوف و دانشمند و طبیب مشهور ایران در میدانی به نام بوعلی همین نام واقع شده است.

آرامگاه این فیلسوف، طبیب و دانشمند را از روی قدیمی ترین بنای تاریخ دار دوره اسلامی در ایران، یعنی گنبد قابوس بن وشمگیر ساخته اند.

آرامگاه بوعلی اندازه نیمی از گنبد قابوس است و 12 ستون دارد که نشان دهنده 12 رشته دانشی است که ابن سینا بر آن ها احاطه داشته است.

نمای آرامگاه از سنگ خارا است و چهار طرف آن را راهروهایی با دیواره های خارا گرفته اند و در زیر مقبره نیز موزه ای از یادگارهای دوران پس از اسلام همدان برای بازدید ساخته شده است.

آرامگاه باباطاهر در انتظار رویت گردشگران نوروزی

یکی دیگر از دیدنی های شهر همدان نیز ‌آرامگاه بابا طاهر، عارف وارسته و از شاعران معروف اواسط قرن پنجم هجری ایران و معاصر طغرل بیک سلجوقی است.

شهرت باباطاهر به سبب سرودن دوبیتی های شیرین و عارفانه اوست که به ترانه معروف هستند.

آرامگاه این شاعر بزرگ در میدان وسیع و زیبای باباطاهر قرار دارد و بازدیدکنندگان از این بنا از بازخوانی اشعار زیبای باباطاهر توسط خوانندگان خوش ذوق لذت می برند و علاوه بر زیارت قبر وی محوطه سبز زیبای میدان، محلی برای استراحت و تفریح مسافران است.

مقبره استر و مرد خای آرامگاه ملکه شوش و خشایار شاه

این بنا که از سنگ و آجر و به سبک بناهای اسلامی ساخته شده درمرکز شهر همدان قراردارد و بنا به روایات مشهور، این محل آرامگاه استر ملکه شوش و بانوی پادشاه ایران خشایار شاه و مردخای عموی ملکه است.

احتمال دارد بنای مقبره استر و مرد خای نخستین بار در حدود ۱۱ قرن پیش به دست کلیمیان و به یاد این دو شخصیت ساخته شده باشد.

بنای آرامگاه مربوط به دوره صفویه است و در جای آرامگاه قبلی که دوره تیموریان بوده ساخته شده و داخل آن چند کتیبه گچی و سنگی به خط عبری دیده می شود.

گنبد علویان شاهکار قرن ششم هجری در همدان

گنبد علویان از بناهای قرن ششم هجری به اعتبار تحقیقات باستان شناسان بنایی مغولی یا به عبارتی سلجوقی تکامل یافته است که به دلایلی چند و از جمله ویژگی های منحصر به فرد کالبدی و ظرافت تزئینات استثنایی آن همواره مورد توجه ویژه محققان قرار گرفته است.

این بنا از لحاظ هنر گچبری و آجرکاری از آثار ارزشمند و کم نظیر سده های میانی دوره اسلامی است وشکل ظاهری آن شبیه گنبد سرخ مراغه است که در سال 542 هجری قمری ساخته شده و ابعاد داخلی و تزئینات آن غنی و متراکم و در عین حال رازآمیز و چشم نواز است.

این بنای چهار ضلعی آرامگاه دو نفر از اعضای خاندان علویان است.

برج قربان ساده ترین بنای تاریخی همدان

این بنای تاریخی نیز که در شهر همدان و در محله زندی ها قرار گرفته مدفن شیخ الاسلام حسن بن عطار حافظ ابوالعلا و جمعی از امرای سلجوقی است که در قرن هفتم و هشتم هجری به طرز ساده و بی پیرایه ساخته شده است.

بنا از یک برج دوازده ضلعی آجری با گنبد هرمی شکل دوازده ترک آجری تشکیل شده است.

در وجه تسمیه این بنا از شخصی به نام قربان نام برده اند که این محل را در حمله افاغنه سنگرگاه خود قرار داد و از اهل محل خود دفاع کرد.

پذیرایی از مسافران در حمام تاریخی همدان

در پس‌کوچه‌های تنگ و باریک بخشی از شهر همدان، بنایی کوچک در میان خانه‌های مسکونی محله قدیمی قاشق‌تراشان، گذشته و معماری ایران را در خود نهفته دارد.

حمام قلعه همدان از آثار دوره قاجاریه است که فضای درونی آن معماری اسلامی را به نمایش گذاشته به طوری که در ابتدای ورود، ناخودآگاه یک مسیر منطقی طی می‌شود.

گذری بر تاریخ ساخت این بنا بیانگر آن است که در ساخت آن، توجه ویژه‌ای به تمام زوایا شده است؛ به نحوی که بعد از سردر حمام، یک راهرو افراد را به فضای سربینه می‌برد که از نظر دما خیلی نزدیک به فضای بیرون بوده و بعد از آن یک راهرو قرار دارد که هوایش کمی گرم‌تر از سربینه بوده و در آخر نیز گرمخانه‌ای وجود دارد.

این حمام نیز مانند سایر حمام‌های قدیمی که اکثرا پایین‌تر از سطح زمین ساخته می‌شدند، در عمق یک متری ساخته شده است تا گرما و حرارت حمام براحتی از راه دیوارها منتقل نشود و دسترسی به آب قنات که در سطحی پایین‌تر از سطح زمین است، راحت‌تر باشد.

حمام‌ قلعه همدان در گذشته‌های دور پیش از اذان تا غروب که امکان استفاده از روشنایی خورشید وجود داشته، باز بوده است و مردم برای استحمام وارد این مکان می‌شدند.

این حمام قدیمی و تاریخی هم اکنون به موزه مردم‌شناسی و سفره‌خانه‌ای سنتی تبدیل شده است.

شیرسنگی، دروازه بان سنگی شهر حکمت

این مجسمه که در همدان به "سنگ شیر" معروف است از آثار دوره ماد یا دوره پارتها است و برخی هم آن را از اسکندر مقدونی و دوره هخامنش می دانند اما به احتمال قوی "سنگ شیر" همدان یک اسطوره بسیار قدیمی مربوط به دوره مادها است.

این پیکر دارای دست و پا بوده و تا زمان "مردآویچ زیادی" سالم بوده است اما مردآویچ درسال 319 قمری دست و پای آن را شکسته و از روی سکو به پائین انداخته است.

"سنگ شیر" امروز نماد باستانی همدان است و از سنگی یکپارچه تراشیده شده و مردم همدان سنگ شیر را سمبلی از ماندگاری شهر خود می دانند.

از معرفی بناهای تاریخی که بگذریم نوبت به جاذبه های طبیعی توریستی همدان می رسد که در این میان گنجنامه، کتیبه ها و آبشار با صفای آن حرف اول را می زند.

کتیبه های گنجنامه بر دل یکی از صخره های کوه الوند حکاکی شده است

کتیبه های گنجنامه که یادگاری از دوران داریوش و خشایار شاه هخامنشی است بر دل یکی از صخره های کوه الوند در فاصله پنج کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس آباد حکاکی شده است.

سنگ نگاشته ها به خط میخی و به سه زبان ایلامی، پارسی و بابلی هستند و منطقه باصفا و خوش آب و هوای گنجنامه با آبشاری زیبا مسافران و گردشگران را به سوی خود می خواند.

آبشار گنجنامه مهمترین آبشار استان همدان است که در تفرجکاه گنجنامه قرار دارد.

غار علیصدر همدان فرصتی برای سفر به اعماق زمین

یکی از زیباترین و معروفترین غارهای آبی و کم نظیر جهان به نام علیصدر در استان همدان و در روستای علیصدر شهرستان کبودرآهنگ واقع است.

درون غار بسیار دیدنی بوده و وجود استالاگمیت ها و استالاگتیت ها که شاید طی هزاران سال با نفوذ قطرات آب در لایه های زیرین زمین پدید آمده اند، جلوه ای شگفت انگیز و بی نظیر ازپدیده های عالم خلقت را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می دهد.

این غار که از کم‌نظیرترین، بزرگترین و در عین حال زیباترین غارهای آبی جهان است در سال 1342 توسط گروهی از کوهنوردان همدانی کشف شد.

غار علیصدر دارای راهروها و تالارهای متعددی به صورت کوچه ها و شاخه هایی است که برخی بن بست است و بسیاری دیگر نیز به هم مرتبط هستند. سقف، دیوارها و کف دریاچه غار نیز پوشیده از سنگهای بسیار زیبای بلورین است.

تا کنون 14 کیلومتراز معابر غار کشف شده و چهار کیلومتر از معابر که با پرژکتور نور پردازی شده اند مورد بازدید قرار می گیرند.

پیست اسکی همدان مکانی سرد و میهمانانی گرم

در استان همدان تنها یک پیست اسکی وجود دارد، این پیست در ۱۵ کیلومتری جنوب شهر همدان و درارتفاعات دامنه کوه الوند درمنطقه ای به نام تاریک دره واقع شده است و راه دسترسی به آن از محل تاریخی گنجنامه می گذرد.

طول پیست اسکی چهار کیلومتر و شیب آن در حدود ۲۵ درصد است که درماه های دی، بهمن، اسفند، فروردین و اردیبهشت قابل استفاده است.

گذشته از بناها و مکان های تاریخی و دیدنی معرفی شده در این گزارش باید گفت که همدان نگین زیبای الوند است و در بر گرفتن بناهای متعدد تاریخی و دیدنی در دل، بر زیبایی آن افزوده است.

موزه تاریخ طبیعی همدان نیز از دیگر مکان های دیدنی این استان است که بازدید از آن تداعی کننده زیبایی های جهان خلقت است.

بناهایی که در جای جای استان همدان قرار گرفته و در 9 شهرستان آن پراکنده شده اند موید این واقعیت است که عنوان" همدان پایتخت تاریخ و تمدن ایران" برازنده این استان است و باید بیش از این به آن بها داد.