ایران‌بوم

محمدکریم پیرنیا پدر معماری نوین معماری درحالی در فاصله سالهای 1332 تا 1350 مدارسی در تهران ساخت که با وجود گذشت سالیان، این مدراس هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فرهاد تهرانی، استاد دانشگاه و از دوستان محمدکریم پیرنیا که از وی به عنوان پدر معماری نوین ایران یاد می‌شود، در مورد وی به خبرنگار مهر گفت: پیرنیا طراحی 311 مدرسه را در تهران انجام داد که هنوز هم مورد استفاده هستند مثلا نزدیک به 14 مدرسه در کوچه‌ای در خیابان هاشمی توسط او ساخته شدند که باعث شد نام کوچه را "مدرسه" گذاشتند و هنوز هم این مدارس استفاده می‌شوند.

وی در مورد ویژگی مدارسی که توسط پیرنیا ساخته می‌شدند، افزود: یکی از مشخصه‌های بارز مدارسی که پیرنیا طراحی می‌کرد، سردرهای بلند بود. ساختمان آنها از آجر بهمنی که اصطلاحا سفید و قرمز نامیده می‌شود، ساخته می‌شد و به مدرسه‌های سه درصدی حق آموزش و پرورش شهرت داشتند.

تهرانی عنوان کرد: راهروهای این مدارس به دو صورت طراحی می‌شدند. اگر قرار بود در یک طرف راهرو کلاس باشد، عرض راهروها دو متر و نیم و کلاسها در ابعاد 5 در 6 متر ساخته می‌شدند اما اگر قرار بود هر دو طرف راهرو کلاس ساخته شود، پیرنیا عرض راهرو را سه متر و نیم انتخاب می‌کرد.

این استاد معماری همچنین درباره توجه پیرنیا به وضعیت دانش آموزان در مدارس اشاره کرد: کلاسها طوری طراحی شده بودند که نور از چپ وارد اتاق شود تا موقع نوشتن روی دفتر بچه‌ها سایه ایجاد نشود. تخته ها از آلمان وارد می‌شد و درها چوبی بود. پیرنیا سیستمهای بهداشتی و تاسیساتی را در بیرون محوطه ساختمان تعبیه می‌کرد و در معماری بخشی از ساختمان کاشی‌کاری بکار می‌‌برد.

وی در مورد موزائیکهایی که پیرنیا در مدارس استفاده می‌کرد، ابراز کرد: او یک نوع استاندارد برای کف مدارس درست کرده بود که به موزائیکهای پنج درصدی معروف شد. کیفیت آنها آنقدر بالا بود که برای کارخانه‌های سازنده یک نوع اعتبار آورد و وقتی به مدارسی که پیرنیا طراحی کرده، سر می‌زنیم، می‌بینیم هنوز هم این موزائیکها کاربرد خود را حفظ کرده‌اند.

تهرانی با بیان اینکه پیرنیا به همراه یک گروه ساخت مدارس را برعهده داشته است، گفت: او از سالهای 1332 تا 1350 تنها 311 مدرسه در تهران ساخت که به دلیل اعتبار شخصی و فعالیتهایی که انجام می‌داد توانست تعدادی از تجار و شهرداری را با خود همراه کند.

وی در مورد فعالیتهای این گروه توضیح داد: گروهی از صنعتگران نیز با آنها همکاری می‌کردند و مصالح ساختمانی را در در اختیار این گروه قرار می‌دادند. پیرنیا ساختمانها را مدرن طراحی و از مواد و مصالح بومی استفاده می‌کرد. سقفها عموما شیروانی با پوششی از چوبهای تبریزی و سفال بود.

محمدکریم پیرنیا، ۲۵ شهریور سال ۱۲۹۹ در شهر یزد متولد شد. وی مدتها از سال ۱۳۴۴ تا مدتی پیش از انقلاب به عنوان معاون فنی سازمان حفاظت آثار باستانی در زمینه ترمیم، تعمیر و احیاء بناها و آثار باستانی فعالیت می‌کرد و مدتی نیز در دانشکده هنرهای زیبا و دانشگاه شهید بهشتی به تدریس معماری ایرانی اشتغال داشت.

پیرنیا در شهریور ماه ۱۳۷۶ در گذشت. مزار وی بنا به در خواستش در "خانه رسولیان" یزد که در حال حاضر دانشکده هنر و معماری این شهر است، قرار دارد