ایران‌بوم

بیمه مردم در ایران از دوره کیقباد (حدود 5000 سال پیش) آغاز شد. در این دوره اگر کسی دچار آسیب می‌شد باید به او تاوان یا بیمه داده می‌شد که به بیمه تاوان و به بیمه‌شدگان دریغمندان می‌گفتند.

به گزارش مهر، پادشاهی کیقباد برابر دوره‌ای است که ایرانیان در آن زمان دریافتند که زیر یک درفش و یک حکومت مرکزی بودن بسیار بهتر است و در برابر دشمنان یارای مقاومت بیشتری دارند به همین دلیل از میان خود یک شاه انتخاب کردند که بر بقیه حکومت می‌کرد و شاهنشاه خوانده می‌شد.

در آن زمان کیقباد نماد شاهی بود که تمامی ایران به فرمانش بود. یکی از این فرمان‌ها پرداخت بیمه به آسیب دیدگان بود. در زمان پادشاهی کیقباد اگر کسی دچار آسیب می‌شد یا خانه اش آتش می‌گرفت یا کشتزارش با خشکسالی بی‌ثمر می‌ماند باید به او تاوان یا بیمه داده می‌شد.

دریغمندان همان آسیب‌دیدگان بودند

فریدون جنیدی نویسنده کتاب «حقوق جهان در ایران باستان» به مهر گفت: در بررسی اشعار شاهنامه و کتاب اوستا به این مسئله

پی بردم که از دوره کیقباد به کسانی که دچار خسارت یا آسیب می‌شدند تاوان تعلق می‌گرفت.

جنیدی بیان کرد: در کتاب اوستا به کسانی که تاوان دریافت می‌کردند «دریغو بیو» نام داده‌اند که ترجمه آن به زبان فارسی «دریغمندان» است.

وی ادامه داد: گزارندگان اوستا به خوبی دریافت نکرده‌اند که معنای دریغمندان چیست بنابراین در همه جا از این واژه استفاده کرده اند درحالی که برگردان این کلمه در زبان فارسی درویشی به دریوزگی و گدایی نیز تعبیر می‌شود و مهمتر آنکه گدایی کردن در ایران باستان یکی از ننگ‌ها و گناهان به حساب می‌آید.

جنیدی بیان کرد: طبق نوشته‌های کهن از جمله اوستا و شاهنامه فردوسی، تاریخ بیمه به دورانی دورتر از هخامنشیان یعنی حدود 4800 تا 5000 سال پیش مربوط می‌شود. با این حال هنوز در مورد بسیاری از مناطق ایران مانند خوراسان، اسپهان و ... مطالعه و کاوش نشده است تا بتوان گفت اسنادی وجود دارد که نشان دهنده قدمت بیشتر پرداخت تاوان باشد.

نویسنده کتاب «حقوق جهان در ایران باستان» بیان کرد: غربی‌ها همیشه فکر می‌کردند که بیمه یا تاوان در ایران باستان از زمان هخامنشیان بوجود آمده است اما این گمان اشتباه است، چون آنها نوشته‌های ایرانی مانند اوستا و کتاب‌های پهلوی و شاهنامه را نخوانده اند و فقط به گلنوشته‌های هخامنشی اکتفا کرده و تصور کرده اند که تمامی کارگران و مهندسانی که به ساختن کاخ‌ها و ... مشغول بودند بیمه می‌شدند.

بیمه همگانی، سوانح و عمر در ایران باستان

وی با بیان اینکه کیقباد طبق اشعار شاهنامه فرمان‌های مختلفی را برای پرداخت تاوان به مردم آسیب دیده اعلام کرده است گفت: طبق این فرمان می‌توان به آن کس که کار می‌کند و از کار کردش توشه به‌دست نمی آورد، از محل درآمد پادشاه کشور روزی داد. این فرمان برای همگان صادر شده بود و می‌توان گفت امروزه به این فرمان کیقباد بیمه همگانی می‌گویند.پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی تصریح کرد: درایران باستان برای همه افرادی که دچار پیشامدهای نابه هنگام یا ناهنجار می‌شدند نیز تاوان (بیمه سوانح) پرداخت می‌شد.

جنیدی می‌گوید: میزان پرداخت بیمه به اندازه میزان خسارت وارد شده به آن شخص در نظر گرفته می‌شد. وی افزود: طبق اشعار شاهنامه تاوان نه فقط به کسانی که دچار سوانح و بلایایی طبیعی دچار شده بودند بلکه به کسانی که خانه یا اموال آنها هم به سرقت رفته بود تعلق می‌گرفت.

به گفته این پژوهشگر، از زمان کیقباد برای آنان که در جنگ آسیب و سختی می‌دیدند بیمه حوادث یا تاوان در نظر گرفته می‌شد. همچنین بیمه عمر هم از انواع تاوان‌هایی بود که به بازماندگان فرد فوت شده تعلق می‌گرفت. حتی این پاسداری تنها از مردمان نبوده است بلکه جانوران پیر نیز تا پایان عمر از پرورش کارفرمایان خود برخوردار بوده‌اند.

جنیدی، پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی در کتاب خود با عنوان «حقوق جهان در ایران باستان» مستنداتی درباره فرمان کیقباد در مورد پرداخت تاوان ارائه کرده است