یادمان
«نمک» بلای جان شوشتر شد - شوره در سازه های آبی شوشتر
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- جمعه, 17 اسفند 1397 20:55
- آخرین به روز رسانی در جمعه, 17 اسفند 1397 20:55
- نمایش از جمعه, 17 اسفند 1397 20:55
نمک‌های کارون به در و دیوار سازه جهانی شوشتر پاشیده و شوره به بخش‌هایی از این بنای تاریخی نفوذ کرده است. به این ترتیب نگرانی‌ها برای پیش‌روی این رسوب‌گذاری و تخریب تدریجی این اثر جهانی بیشتر شده است.
به گزارش ایسنا، بارها به وزارت نیرو این تذکر داده شده که شوری آب رودخانه کارون را که تهدیدی برای سلامتی مردم خوزستان و حتی آثار تاریخی این منطقه است بررسی کند و مانع افزایش شورآبی بیشتر این رودخانه شود.
ردپای نمک را باید در سد "گتوند" دانست. این سد در ۲۵ کیلومتری شمال شوشتر ساخته شده که از زمان آبگیری آن میلیون‌ها تُن از معدن نمکی گچساران در مخزن سد حل شده و بخش زیادی از آن وارد بستر رودخانه کارون شده است. در حال حاضر آثار آن را نه تنها در آب شرب منطقه، بلکه در خانه‌های مسکونی کل شهر می‌توان مشاهده کرد. همچنین در سازه‌های آبی شوشتر که در فهرست جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده، به وضوح آثار رسوب نمک که در حال پیش‌روی است دیده می‌شود.
محمدعلی چهارمحالی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شوشتر به افزایش میزان املاح نمکی در رود کارون اشاره می‌کند و به ایسنا می‌گوید: متأسفانه آثار نمک روی دیوارهای سازه‌های آبی شوشتر و بر بدنه آن به وفور مشاهده می‌شود، همین میزان نمک تهدید مخربی برای سازه‌های آبی شوشتر است و رویش نی‌ها را در باتلاق‌ها، شورزارها و فاضلاب‌های اطراف این اثر تاریخی افزایش داده است، این نی‌ها گیاهان آسیب‌زننده‌ای محسوب می‌شوند که بر اثر وجود املاح نمکی در آب رویش آنها افزایش می‌یابد.
به گفته او، سد گتوند عامل افزایش میزان نمک و املاح در آب‌های بالادستی است.
او در این‌باره می‌گوید: سد گتوند بخش زیادی از معدن نمک را در خود حل کرده است که در حال حاضر شاهد فاجعه زیست‌محیطی هستیم. از سوی دیگر میراث جهانی سازه شوشتر در پایین دست این سد در معرض خطر قرار دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به حق آب این سازه طبق کنوانسیون‌های جهانی اظهار می‌کند: وقتی آب کم می‌شود میزان نمک محلول در آن افزایش می‌یابد که این نمک در بدنه سازه‌ها حتی در بخش‌های بالادستی این اثر رسوب کرده و در بخش‌هایی از بدنه بنا شاهد شوره هستیم و دیواره‌ها نیز مملو از نمک شده است.
چهارمحالی با تاکید بر لزوم تصمیم‌گیری درباره کلیت فعالیت سد گتوند، می‌گوید: حدود این میزان نمک در آب در درازمدت حتی در میان مدت و در بازه ۲۰ تا ۲۵ سال احتمال ایجاد تخریب در بنا را بیشتر می‌کند.
از سال ۹۸ اداره آب و برق لایروبی رودخانه شوشتر را انجام می‌دهد
محمدحسین ارسطوزاده، معاون میراث فرهنگی استان خوزستان و مدیر پایگاه جهانی شوشتر درباره شرایط این سازه، کلی‌تر صحبت می‌کند و به ایسنا می‌گوید: درباره این اثر سه موضوع به صورت اصلی مطرح است که باید در حوزه مدیریتی میراث جهانی به آن توجه شود؛ از آن جمله فاضلاب‌ها هستند. آنها از مسیر رودخانه کارون وارد مجموعه سازه‌های آبی شوشتر می‌شوند. فاضلاب‌ها باید با یک برنامه‌ریزی زمان‌بندی‌شده سازماندهی می‌شد، اما متأسفانه روند آن به کندی پیش رفت.
او در ادامه اضافه می‌کند: در حال حاضر فاضلاب شهری وارد آب کارون شده و به این واسطه وارد سازه‌های آبی شوشتر می‌شود. با توجه به این که در حال حاضر در شهر شوشتر ساماندهی شبکه فاضلاب در حال انجام است باید در انتظار اتمام پروژه بمانیم تا از نفوذ فاضلاب به پای میراث جهانی جلوگیری شود. پروژه شبکه فاضلاب شوشتر در سال ۹۸ سرعت بیشتری به خود گرفته است که امیدواریم سال آینده به نتیجه برسد.
ارسطوزاده سیلابی بودن جریان رودخانه را برای سازه‌های شوشتر که اتفاقاً با این انگیزه ایجاد شده‌اند، آسیب نمی‌داند، اما نمکی شدن رودخانه کارون را اثر منفی بر این اثر تاریخی تشخیص می‌دهد.
او درباره شوره‌ها و رسوب نمک که به بخش‌هایی از سازه آبی شوشتر نفوذ کرده است، تاکید می‌کند: باید به صورت ریشه‌ای موضوع معدن و کوه نمک که در پشت سد گتوند قرار دارد، حل شود. با این کار تمام مشکلات رفع خواهد شد، اما تا زمانی که این قضیه حل نشود، همچنان در معرض این مشکلات قرار داریم.
معاون میراث فرهنگی خوزستان می‌گوید: موضوع رسوب‌گذاری در شوشتر حدود دو ماه پیش در شورای عالی میراث فرهنگی استان بررسی و اداره آب و برق خوزستان مکلف شد موضوع لایروبی و نگهداری بستر رودخانه همجوار آثار میراث جهانی مانند سازه‌های آبی شوشتر را در برنامه سالانه خود قرار دهد. این در حالی است که در طی این سال‌ها بر اثر سوءتفاهم تصور می‌شد که متولی نگهداری این اثر تاریخی تنها سازمان میراث فرهنگی است، در این جلسات توجیهی چنین مواردی بررسی شده و از این پس قرار است سازمان اداره آب و برق خوزستان به صورت سالانه لایروبی این رودخانه را بر عهده داشته باشد. این کار از سال ۹۸ انجام می‌شود. این لایروبی‌ها از «بند میزان» آغاز می‌شود و تا پایین دست سازه‌های آبی و آسیاب‌های شوشتر ادامه خواهد داشت.
سازه‌های آبی شوشتر میراث جهانی ایران است که در سال ۲۰۰۹ در فهرست آثار تاریخی یونسکو ثبت شد. قدمت این اثر به دوره ساسانیان بازمی‌گردد.
