یادمان

جورچین‌هایی که با هم جور نمی‌شوند ...

«انضباط شهری» موضوعی است که این روزها می‌توان روی بنرهای نصب شده در منطقه 12 تهران دید، موضوعی که 10 سال پیش به این نام نبود، اما به خاطرش 6 هکتار از خانه‌های قدیمی و چه بسا تاریخی تخریب شدند.

شش هکتاری که نه تنها در یک بخش از منطقه 12 تهران متمرکز نبود، بلکه هر بخش آن در کوچه و خیابانی بود که حالا اگر گذرتان به آن‌ها که تقریبا همه‌شان در بافت تاریخی و بیشتر قاجاری این منطقه تاریخی است، بیفتد و اگر اطلاعی از طرح « خانه‌های خالی از سرنگ» در سال 1384 نداشته باشید، فقط علامت سوال‌ها در‌باره‌ی علت این وضعیت در ذهنتان بیشتر می‌شود...

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، میدان «هفت کنیسه» که امروز آن را «هفت مسجد» می‌نامند، یکی از این بخش‌هاست. کنیسه‌هایی مانند «هاداش» که هنوز مکان عبادت برخی اقلیت‌های مذهبی است، «عزرای یعقوب» و «ملا حنیفا» که اکنون کنار بیمارستان سپید در خیابان مصطفی خمینی قرار دارند،‌ یا دو کنیسه‌ی دیگر که 10 سال پیش اقلیت‌های یهودی به نشان همزیستی مسالمت‌آمیز و علاقه به مسلمانان به شهرداری هبه کردند، تا پس از مرمت مورد استفاده قرار گیرد، نیز جزو شش هکتار «منقل‌خانه‌های» شهرداری و نیروی انتظامی در 10 سال پیش بودند که دیگر نیستند. چون شهرداری این ساختمان‌ها را تخریب کرد!

یا کوچه پس کوچه‌های پامنار و بن‌بست‌هایی که حالا فقط به مخروبه‌های 10 ساله می‌رسند،‌ مخروبه‌هایی که حالا فقط نشانه‌هایی از تاریخ قاجار را در خود دارند ...

10 سال پیش «خانه‌های خالی از سرنگ» را می‌خواستند احیا کنند، اما حالا مخروبه‌ی همان خانه‌ها جای معتادان و کودکان و حتی تعداد اندک خانواده‌های بومی آن‌جا شده، طرحی که به نظر می‌رسد درس عبرتی برای طرح ساماندهی «خانه‌های مجردی» است.

اگر پازل‌های از پیش تهیه شده در 10 سال پیش و هر آن‌چه این روزها در عودلاجان رخ می‌دهد را کنار هم بگذارید، به شک نزدیک به یقینی می‌رسید که همه‌ی توان به کار گرفته شده برای بافت تاریخی تهران تخریب آن‌هاست؛ فقط نخست با ادبیات رئیس پلیس کلانشهر تهران و حالا با ادبیات شهردار کلانشهر تهران «محمدباقر قالیباف»، نه آن‌چه گفته می‌شد «ساماندهی»، «انضباط شهری »یا «خانه‌های خالی از سرنگ» ...

در متن صورتجلسه 23 خرداد ماه امسال درخواست تخریب 64 خانه که 55 خانه بدون صاحب و 9 خانه با صاحب را شامل می‌شود نه تنها تا کنون هیچ اطلاعات بیشتری از آن خانه‌های مورد نظر ارائه نشده است، روز گذشته (یکشنبه 8 تیر) عابد ملکی، شهردار منطقه 12 اعلام کرد که «با هماهنگی مالکان این خانه‌ها، امکان تخریب این املاک وجود دارد و تعداد این خانه های فرسوده تنها ۹باب است.»

او حتی به خبرنگار ایسنا اعلام کرد: «قبل از اجرای طرح، همه‌ خانه‌های میراثی با همکاری سازمان میراث فرهنگی شناسایی شده و قطعا شهرداری به این منازل صدمه‌ای وارد نخواهد کرد؛ چرا که ما سعی در توسعه گردشگری در شهر تهران داریم و چطور می‌توانیم نسبت به تخریب این خانه‌ها اقدام کنیم؟!»

اما اگر این هماهنگی انجام شده، چرا شنبه (6 تیرماه) رجبعلی خسروآبادی،‌ مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران در نامه‌ای که شهرداری منطقه 12 تهران فرستاده تاکید کرده است: «بنابر اطلاعات به دست آمده در جلسه طرح انضباط اجتماعی منطقه 12 موضوع تخریب 64 خانه در محله عودلاجان مطرح شده، نظر به اینکه در بافت تاریخی هرگونه تخریب که موجب تغییر بافت یا تاثیر بر نحوه معماری محله و بر هم زدن معابر را دارد باید با این سازمان هماهنگ شود، با اعلام مخالفت با اینگونه اقدامات بدون هماهنگی، خواهشمند است دستور فرمائید مشخصات مکان‌های مورد نظر جهت بررسی به این اداره ارسال شود.»!

از سوی دیگر محمد حقانی، عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگویی که با مدیرکل میراث تهران داشته است، می‌گوید: «گویا تعداد این خانه‌ها 50 خانه بلاصاحب و 7 خانه متروکه دارای صاحب اعلام شده است.»

او روز گذشته در جلسه‌ای که با خبرنگاران میراث فرهنگی داشت،‌ تاکید کرد: تصور ما بر این است که حرکت اجرای طرح به سمت این خانه‌ها باشد و در نهایت این تعداد خانه تخریب شود.

اما نکته‌ی قابل توجه بی‌اطلاعی اعضای شورای شهر از کم و کیف این طرح است، حقانی نیز این قضیه را تائید کرد و گفت: «شاید دورادور بتوانیم قضاوت سطحی داشته باشیم. اما در صحن شورای شهر یک مرتبه در این مورد تذکر دادم و از شهردار تهران خواستم جزئیات این طرح را پیش از اجرا برای اعضای شورا و برای بررسی و اظهار نظر ارسال کند.»

بیچاره منطقه 12 تهران

در این میان نباید نگاه تجاری شهرداری منطقه 12 تهران را از یاد برد، نگاهی که نیاز به بررسی هم ندارد، شاهد این ادعا ساخت پاساژها و مجتمع‌های تجاری است که هر روز در گوشه‌ای از منطقه 12 سر برمی‌آورد، مانند ساخت مجتمعی تجاری در عرصه‌ی مدرسه‌ی قدیم «سپهسالار» و هیچ‌کس جوابگوی آن نیست ...

روبروی بازار مبل یافت آباد و چهار راه سرچشمه آگهی مزایده 6 هکتار از زمین‌های عودلاجان که آدرس خیابان برادران برهمن، کوچه پرورشگاه را به عنوان آدرس دفترمزایده برای حضور مراجعه کنندگان در انتهای آگهی منتشر کرده بودند، نمونه‌ای از این زیاده‌خواهی‌های مدیریت شهری منطقه 12 تهران است.

تاجران بافت‌های تاریخی گوش به زنگ‌اند

گشتی در بافت تاریخی عودلاجان

حقانی اظهار کرد: «در مجموع نگاه طرح تفصیلی به پایتخت تاجرمابانه بوده، چون این طرح از اساس پول - پایه تعریف شده است. ما از شهرداری تشکر می کنیم که به عنوان یکی از ده‌ها سازمانی که باید به این موضوعات ورود می‌کرد، وارد شده است اما امیدواریم در پشت ذهن مدیریت شهری اهداف اقتصادی وجود نداشته باشد، چون هویت تهران باید در این منطقه تعریف شود.»

این عضو شورای شهر تهران بار دیگر با اشاره به گفت‌وگو با مدیرکل میراث فرهنگی تهران بیان کرد: میراث فرهنگی در هیچ یک از جلسه‌های برگزار شده برای اجرای طرح منطقه 12 تهران به عنوان بافتی تاریخی دعوت نشده و حضور نداشته است، بنابراین نظر کارشناسی خود را ارائه نداده است.

وی تاکید کرد: سازمان میراث فرهنگی قطعا نقطه نظر کارشناسی در مورد این خانه‌ها دارد، چون بسیاری از این خانه‌ها فرصت احیا و استفاده تحت عنوان کاربری‌های متفاوت مانند خانه‌های فرهنگ، سلامت، سرای محله و کتابخانه را دارند.

وی معتقد است: با وجود اختلاف‌ نظرهایی که در این زمینه وجود دارد، بدون شک مرجعی که باید در مورد تاریخی بودن یا نبودن یک بافت نظر نهایی را ارائه کند، سازمان میراث فرهنگی است.

او گفت: «بنده به عنوان عضوی از اعضای شورای شهر تهران هرگز نمی‌پذیرم جلسه‌ای که خروجی آن تخریب بخشی از بافت تاریخی است بدون حضور کارشناسان میراث تشکیل شود، قطعا باید نظرهای کارشناسی در این حوزه لحاظ شود. اما نباید از یاد برد که بدون استفاده ماندن این خانه‌ها با تخریب‌شان تفاوتی ندارد.»

حقانی که از مفاد این صورتجلسه چند روز گذشته مطلع شد و حتی در دیداری کوتاه با خبرنگاران میراث فرهنگی رسانه‌ها به بازدید بخش‌هایی از مکان‌های تخریب شده در 10 سال گذشته پرداخت، به دلیل نداشتن اطلاعات کامل از این وضعیت قول داد آن را در صحن علنی شورای شهر هم مطرح و از شهرداری توضیح بخواهد.

با این وجود باید به این نکته‌ی تکراری توجه داشت که حتی اگر شهرداری 64 خانه‌ی مطرح شده را تخریب کند، چه قدر می‌تواند به بحث «انضباط شهری» و آن‌چه که ساماندهی خانه‌های قدیمی و منطقه 12 تهران نامیده می‌شود، کمک کند؟ اگر مانند اقدامات 10 سال پیش باشد که همه‌ی توان فقط تخریب بود، نه ساماندهی، حالا خانه‌های تخریب شده در مناطقه مختلف منطقه 12 پارکینگ یا مخروبه‌هایی که باز هم ورود معتادان را می‌طلبد،‌ نمی‌شد!

هر چند از زمان امضای این صورتجلسه در بیش از 10 روز پیش، تا کنون چند بنای تاریخی تخریب شده‌اند. خانه «ماوثاله» در خیابان جمهوری، خانه کوچه «مجمر» در لاله زار جنوبی، خانه‌ای در خیابان «سرهنگ سخایی» و خانه‌ای در خیابان امام خمینی احتمالا برگرفته از انضباط شهری مدیریت شهری تخریب شده‌اند.

• < قبلی
• بعدی >