ایران‌بوم

این شهرستان دارای آثار تاریخی و باستانی زیادی است که از جمله این آثار می‌توان به ۳۵ امامزاده و بقعه متبرکه، ۲۸ قلعه، یک خانه تاریخی، هفت گورستان و زیارتگاه، ۱۸ محوطه باستانی تاریخی و اسلامی، سه غار و دژ طبیعی، دو پل تاریخی، یک مسجد تاریخی، هشت کاروانسرا، ۱۸ برج آرامگاهی و ... اشاره کرد.

فیروزکوه شهری قدیمی است که برخی آن را با حوادث مرتبط با دماوند هم چون افسانه فریدون و ضحاک مرتبط می ‌دانند.

آب و هوای فیروزکوه

از نظر ویژگیهای آب و هوایی و اقلیمی، این شهرستان دارای زمستان بسیار بسیار سرد و تابستان معتدل و خنک بوده و در زمستان از سردترین نقاط کشور محسوب می شود ، تا جایی که در بسیاری از روزها و شبهای زمستان سردترین نقطه کشور است.

شهرستان فیروزکوه به دلیل شرایط توپو گرافی و آب و هوایی یکی از مناطق بکر استان است و از زیستگاههای مهم حیات وحش و شکارگاههای استان به شمار می‌آید و انواع وحوش و مناطق طبیعی، چراگاهها و چمنزارهای وسیع از توانمندیهای ویژه استان است.

اهالی فیروزکوه

ساکنین اصلی فیروزکوه از شاخه‌های ۱۶ گانه قوم آریایی هستند، علاوه بر آن اقوامی از کردان پازوکی از حوالی ارومیه حدود چهارصد سال قبل در زمان صفویه به این منطقه تبعید شده‌اند و برخی از افراد ایل اصانلوی گرمسار، تیره‌های قندالی الیکایی، شاه حسینی الیکایی و کردها در این شهرستان سکنی گزیده‌اند و این شهرستان ازدیربازییلاق عشایر الیکایی بوده است.

مناطق تاریخی و گردشگری فیروزکوه

فیروزکوه دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است که به خاطر برودت و سردی هوا، بیشتر در فصلهای گرم سال، مردم تهران و شهرهای اطراف فیروزکوه برای تفریح و بازدید از آثار تاریخی، به این منطقه سفر می ‌کنند.

منطقه شکار ممنوع گاوده

منطقه شکار ممنوعه کاوه ده با ۱۷۴۰۰۰ هکتار وسعت دارای پوشش گیاهی متنوع و غنی است که انواع وحوش و از جمله قوچ و میش، کل و بز، آهو و گراز، پلنگ، روباه، خرس، خرگوش، انواع پرندگان و خزندگان را در خود جای داده‌است که بصورت گله‌های بزرگ در منطقه زندگی می‌کنند.

این منطقه با مساحت ۴۰۰ هزار هکتار در شرق شهرستان فیروزکوه قرار گرفته‌ است و در آن انواع حیات

وحش از جمله پستانداران، پرندگان و خزندگان می‌توان دید.

پوشش گیاهی گاوده

پوشش گیاهی عمده آن شامل گونه‌های گیاهی ارس، پسته وحشی، بادام وحشی، بید، گردو، زرشک، باریجه، آویشن، شقایق، کاکوتی، گلپر کلاه میر حسن، آتریپلکس، زنبق وحشی و انواع گندمیان است.

گونه های جانوری منطقه گاوده

گونه‌های غالب جانوری این زیستگاه عبارتند از: قوچ و میش، کل و بز، آهو، پلنگ، کراز، گرگ، روباه، شغال، کاراکل، گربه وحشی، جغد، جوجه تیغی، کبک، تیهور، سارکپه، دلیچه، دال، پرندگان شکاری، افعی دماوندی، افعی شاخدار، گرزه مار، افعی اره‌ای، لاک پشت مهمیزدار، بزمچه و آگاما و برای حفظ بقای این جانداران در محدوده‌های شکار ممنوع و پناهگاه حیات وحش داخل آن اقدامات حمایتی به عمل می‌آید.

حبله رود

حبله رود از مهمترین رودخانه جاری در سطح شهرستان و سرشاخه اصلی آن گورسفید، نمرود، دلیچای، ساواشی، هویر، قزقانچای، است.

متأسفانه به دلیل عدم وجود تأسیسات مهار آب و روشهای علمی انتقال و مصرف آب در بخش کشاورزی، استفاده بهینه از این منابع به عمل نمی‌آید و بخش زیادی از آن به خصوص در فصول پائیز و زمستان هدر می رود.

تنگه واشی؛ شهره اماکن دیدنی

تنگه واشی مکانی با جاذبه های گردشگری است که در حدود ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستانها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران بوده است.

شاید یکی از جذابترین بخشهای سفر به تنگه واشی حرکت در رودخانه ‌ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد.

با توجه به نزدیکی تنگه واشی به شهر تهران، امکان مسافرت یک روزه به این منطقه وجود دارد و در تابستان نیز هزاران نفر از ساکنان استان تهران و دیگر استانهای اطراف به این منطقه مسافرت می‌ کنند.

در سالهای اخیر، بسیاری از مؤسسه های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه کرده اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده ‌است.

آثار باستانی تنگه واشی

تنگه واشی علاوه بر طبیعت زیبا، دارای آثار باستانی نیز است، یکی از سه کتبیه معروف دوره قاجار در این تنگه واقع شده‌است که دو کتبیه دیگر در چشمه علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز واقع شده‌اند و هر سه این کتیبه‌ها به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده‌است.

امامزادگان معصوم سلیمان بی بی(س) روستای جلیزند

هنگام سفر به تنگه واشی علاوه بر حجاریهای این تنگه و طبیعت زیبای روستای جلیزند، می توانید به زیارت این بقعه متبرکه رفته و ارزشمندیهای بنا را نیز ببینید.

این برج سنگی از بیرون و داخل، شش ضلعی و مصالح آن سنگ لاشه، گچ و سلروج است.

گنبدی مخروطی از جنس شیروانی بر روی آن قرار دارد و طی سالهای بعد مدفن دو تن از امامزادگان به نامهای سلیمان و بی بی شده است.

غار بورنیک

غار بورنیک در ۱۳۵ کیلومتری شرق تهران و فاصله ۲۳ کیلومتری جنوب غربی شهر فیروزکوه در فاصله شش کیلومتری از روستای زیبای هرانده و در ارتفاعات پرنشیب و فراز کوهستانی به نام " بورنی" یا "بورنیک" واقع شده است.

راه دسترسی به این غار از طریق جاده دماوند – فیروزکوه قبل از تونل نمرود، به سمت روستای هرانده تغییر مسیر داده و پس از عبور از روستای هرانده در کنار رودخانه حبله رود و در ارتفاعت آن به غار بورنیک ختم می ‌شود.

چشمه آب معدنی خمده

چشمه آب معدنی خمده در فاصله ۱۵ کیلومتری جاده تهران، فیروزکوه و در مسیر رودخانه حبله رود و در نزدیکی روستای خمده واقع شده‌است.

فاصله این چشمه تا جاده فیروزکوه – زرین دشت پنج کیلومتر است و آب این چشمه برای درمان بیماریهای مفاصل و استخوان، زردی، بیماریهای پوستی مثل جوش، زخم و ... کاربر دارد، فصل استفاده از این آب نیز بهار و تابستان است.

سرخ قلعه سرانزا

در 16 کیلومتری شرق فیروزکوه، قلعه ای با هشت برج دفاعی واقع شده است.

بلندترین نقطه قلعه، برج قرمز رنگ مدور آن بوده و مصالح بکار رفته در این قلعه خشت خام و چینه است.

تپه باستانی کله منار

در 300 متری غرب فیروزکوه و فاصله 200 متری سمت چپ جاده تهران قرار گرفته است، قدمت این تپه به هزاره اول و دوران تاریخی می رسد.

این تپه در اراضی سرخنده واقع و سطح آن پوشیده از سنگ، شن، خاک رس و قطعات فراوان سفال شامل: لبه، دسته،کف و بدنه ظروفی نظیر خمره، کاسه و بشقاب است.

روی سفالها نقوشی به شکل خطوط هندسی، هاشور، زیگزاگ، نقش افزوده، نقش کنده و استرلیزه دیده می شود.

قلعه فیروزکوه

هنگامی که مشغول خرید از مرکز شهر فیروزکوه هستید با کمی دقت به قلعه فیروزکوه بر خواهید خورد که قدمت آن به دوران ساسانی مربوط است.

این قلعه دارای سه بخش است که در بالاترین قسمت آن ارگ حکومتی ساخته شده است، خش نخست، دامنه کوه و قسمتی از زمینهای اطراف است که با دیواری محصور شده بود و در واقع همان شهر قدیم فیروزکوه است.

بخش دوم تعدادی از خانه های اهالی شهر را در بر می گیرد که بقایای دیوارهای خشتی، چند برج و دیوارهای طرفین دروازه های بزرگ انتهایی آن را به خوبی مشخص می کند.

بخش سوم نیز قلعه است که تا کوه ادامه می یافت و محل استقرار افراد نزدیک به حاکم و فرمانداران بوده است.

امامزاده اسماعیل(ع)

بنای این امامزاده در بافت قدیم شهر فیروزکوه و در شمال کوه منفردی واقع شده که قلعه قدیمی فیروزکوه در بالای آن بنا شده است.

گفته می شود امامزاده اسماعیل فرزند امام موسی بن جعفر(ع) است و توسط حکام جور بنی عباس به شهادت رسید.

گود گنبد شهر فیروزکوه

برجی سنگی در فاصله 200 متری جنوب ایستگاه راه آهن شهر فیروزکوه و از زمانهای دور احداث شده است.

این برج به شکل نیم دایره و از داخل پیازی است و مصالح به کار رفته در آن سنگلاشه، ملاط گچ و ساروج است.

حمام درده

در مرکز روستای درده، حمامی با بیش از 200 سال قدمت وجود دارد و با گذر از چند پله می توان به کف حمام رسید که در واقع گرمخانه است.

سقف گنبدی و طاق جناقی آن با نورگیر از ویژگیهای این بنا است.

کاروانسرای گدوک

این کاروانسرا در 17 کیلومتری انتهای شمال شرقی شهر فیروزکوه و در منطقه ای موسوم به گدوک واقع شده است.

با همت مسئولان سازمان میراث فرهنگی تلاشهایی برای احیا و آزاد سازی این کاروانسرا صورت گرفته تا در آینده ای نزدیک به یک مجتمع فرهنگی و گردشگری برای پذیرایی از گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.

بقعه سید علی و خانواده

این بقعه در روستای بادرود و قسمت شمالی برج سنگی قرار گرفته و به قرون هشت و نه هجری قمری متعلق است.

این بنا، یک ایوان ورودی دارد که قبرهایی در داخل آن قرار گرفته است و مصالح به کار رفته در آن نیز ملات، ساروج بوده که تمام سطح آن با گچ پوشیده شده است.

رباط سنگی امین آباد

در 24 کیلومتری غرب شهر فیروزکوه و شمال جاده تهران – فیروزکوه، راه خاکی شوسه ای به روستای امین آباد می رود.

اگر این راه را تا روستا ادامه دهید در مزکز روستا به بقایای رباط سنگی برخورد خواهید کرد که دیواره های آن از سنگ لاشه و قلوه سنگ با ملات ساروج و به شکل مستطیل است.

بر بام این رباط نیز تعدادی گنبد به شکل عرقچین در سه ردیف تعبیه شده است و بنای این اثر تاریخی به دوران صفویه باز می گردد.

برج مزداران

در شمال روستای مزداران شهرستان فیروزکوه، برجی قرار دارد که در دوره های مختلف تاریخی برای دیده بانی به کار می رفته است.

علاوه براین برج خود روستای مزداران دارای خانه ای است که دارای اتاقهای متعدد، شاه نشین آشپزخانه و انباری دارد و عمده مصالح آن از خشت و گل است و دارای پنجره ها و گچبریهای بسیار زیبایی است.

.........................................

گزارش: زینب علیدوستی