ایران‌بوم

همزمان با برگزاری نشست علمی خبری هزاره ابوریحان بیرونی، رئیس انجمن علمی آثار و مفاخر فرهنگی با اعلام این خبر که سال آینده هزاره ابوریحان بیرونی با همکاری دانشگاه آزاد را برگزار می‌کنیم اعلام کرد: ۱۰ اثر پیرامون ابوریحان چاپ می‌شود و درصدد هستیم از تندیس ابوریحان نیز رونمایی کنیم و آثاری که در انجمن در مورد وی به چاپ رسیده تجدید چاپ می‌شود.

به گزارش ایسنا، نشست علمی خبری "هزاره ابوریحان بیرونی" عصر امروز شنبه (۱۸ اسفند) با حضور علی اکبر ولایتی رئیس هئیت امنا، حسن بلخاری- رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مهدی محقق- رئیس هیئت مدیره انجمن برگزار می‌شد.

در ابتدای این نشست، مهدی محقق با تاکید بر این موضوع که این جلسه مقدمه‌ای برای برگزاری کنگره ابوریحان بیرونی است، با اشاره به شخصیت ابوریحان اظهار کرد: ابوریحان یکی از افراد برجسته تمدن اسلامی است که تخصصی در زمینه مسائل نجوم داشته است. کتاب مهم او در علم نجوم به نام «التفهیم» است که این کتاب را به خواهش ریحانه دختر حسین خوارزمی نوشته است. این موضوع نشان دهنده آن است که بانوان در زمان‌های گذشته هم چقدر به علم علاقه داشتند.

وی ادامه داد: ابوریحان کتاب «تهذیب النهایات الاماکن» را نیز به خواهش «زرین قیس» نوشته است که این کتاب نیز در زمینه علوم جغرافیایی است. آثار دیگری نیز از ابوریحان به جا مانده است که از جمله آن کتاب «آلاثار الباقیه» است و در این کتاب وی به جشن‌های ملل مختلف می‌پردازد. همچنین کتاب «تحقیق‌ماللهند» برگرفته از بزرگان و منجمان هندی است که ابوریحان پس از تسلط بر زبان هندی تألیفی بر این کتاب زده است. زمانی که او به هند سفر می‌کند با ادبیات آنجا آشنا نبود اما با پشتکار وهمتی که داشته است اصطلاحات نجومی را فرا می‌گیرد و در این عرصه نیز اظهار فضل می‌کنند.

این مدرس برجسته فلسفه در ادامه یادآور شد: ابوریحانی کتابی دارد که به واسطه مستشرق آلمانی «پل‌کراوس» چاپ شده است و تحت عنوان رساله ابوریحان منتشر شده که در این کتاب فهرست و آثار طبقه بندی شده‌اند. ابوریحان در فنون مختلفی تبحر داشت. بنده کتاب فهرست ابوریحان را سالیان قبل به مناسبت بزرگداشت ابوریحان ترجمه کردم که در دانشگاه تهران چاپ شده است. این کتاب نشان دهنده اطلاعات وسیع ابوریحان از علوم زمان خویش است.

محقق ادامه داد: نکته‌ای که بنده می‌خواستم تاکید کنم این است که در همین کتاب فهرست کتب رازی و نام کتابهای بیرونی نیز مطلبی به چاپ رسیده و در آن مطلب اشاره به خوابی می‌کند که ابوریحان دیده است و می‌گوید نمی دانم خواب من صادق است یا نه. و در آن خواب می بنید عمر بیشتری خواهد داشت. تقریباً ۱۵۰ سال بعد از ابوریحان دانشمند تبریزی به نام غضنفر تبریزی کتابی در حقیقت متمم کتاب ابوریحان بیرونی نوشته است و در این کتاب اشاره می‌کند که ابوریحان در تاریخ و درجه‌ای از ماه سنبله به دنیا آمده که این درجه را فقط انبیا و اولیایی الهی دارد و آنها در ماه سنبله به دنیا آمده‌اند. ابوریحان می‌گوید وقتی ۶۰ سال داشتم بیماری‌های متعددی گریبان من را گرفت و در حالی که استخوان‌هایم سست شده بودند شبی در خواب دیدم کوشش کردم ماه نو را ببینم ولی نمی‌توانم و در آن خواب کسی به من گفت: چرا تلاش می‌کنی ماه نو را ببینی. تو که ۱۷۰ بار ماه را خواهی دید و ابوریحان از اینجا فهمید در حدود ۱۴ سال دیگر عمر می‌کند. نکته‌ای که غضنفر تبریزی به آن اشاره می‌کند چون خواب رویایی صادقانه است مدتی که ابوریحان ماه را دیده ۱۶۹ بار است نه ۱۷۰ بار. و غضنفر می‌گوید در عالم رؤیا انسان با کلیات در ارتباط است و در کلیات عدد عقود مهم است نه عدد جزئی.

در ادامه این مراسم حسن بلخاری- رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت: امروز دوم رجب سال ۱۴۴۰ قمری است و بنا بر روایات و تحقیقات صورت گرفته، ابوریحان در تاریخ دوم رجب سال ۴۴۰ قمری وفات کرده است. این یعنی امروز هزارمین سالگرد وفات ابوریحان است.

وی ادامه داد: برهمین اساس تصمیم گرفتیم در سال آینده هزاره ابوریحان با همکاری دانشگاه آزاد و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار کنیم. برهمین اساس هئیت علمی تشکیل می‌شود و ۱۰ کتاب در مورد ابوریحان به چاپ می‌رسد. همچنین آثاری که انجمن چاپ کرده است نیز تجدید چاپ می‌شود. مسابقه‌ای نیز تحت عنوان بزرگداشت ابوریحان برگزار می‌کنیم و در صدد هستیم تندیس وی نیز ساخته شود. همچنین آرامگاه ابوریحان را تعمیر کنیم.

رئیس هیأت موسس و هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این نشست، حکیم ابوریحان بیرونی را از جمله جامع‌ترین دانشمندان تراز اول تمدن اسلامی دانست.

به گزارش ایسنا، علی‌اکبر ولایتی ضمن قدرانی از تلاش ها و زحمات استاد گرانمایه دکتر محقق و دکتر بلخاری در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با بیان اینکه جرج سارتن یکی از نویسندگان تاریخ علم هر بخش از قرون مختلف اسلامی را به نام برجسته‌ترین دانشمند آن قرن معرفی می کرد، گفت: سارتن در نامگذاری قرن پنجم، بین شیخ‌الرئیس و ابوریحان بیرونی تردید داشت که در نهایت حکیم ابوریحان بیرونی را به خاطر این که اهل تجربه و دقت بود و تا از مطلبی اطمینان حاصل نمی کرد، آن را نمی‌پذیرفت، به این حکیم بزرگ اختصاص داد.

وی افزود: حکیم ابوریحان بیرونی به زبان‌های متعددی همچون سانسکریت، فارسی، عربی و خوارزمی (شعبه ای از زبان فارسی) و یونانی تسلط کامل داشت و تألیفات و کتاب‌های این حکیم بسیار ارزشمند و از کتب فلسفی معنوی برجسته است.

ولایتی با تأکید بر اینکه حکیم ابوریحان بیرونی منجم، ریاضیدان و تقویم شناس برجسته و بزرگی بود، گفت: محمود غزنوی تصمیم به قتل او به خاطر تشیع و ارادتش به اهل بیت (ع) داشت، اما از آنجایی که ابوریحان بیرونی منجمی بزرگ بود و به احکام نجوم اشراف کامل داشت، از تصمیم خود منصرف شد و او را همراه خود به غزنین برد و ابوریحان بیرونی نیز در این سفر ضمن فراگیری زبان سانسکریت و علوم روز موفق به نگارش کتاب های ارزشمندی گردید.

رئیس هیأت مؤسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه حکیم ابوریحان بیرونی از جمله جامع‌ترین دانشمندان تراز اول تمدن اسلامی بود، اظهار کرد: اگر بخواهیم ۵ دانشمند جامع الاطراف که در تمدن اسلامی جامع عمل می‌کنند نام ببریم، قطعاً باید یکی از آنها ابوریحان بیرونی باشد که به اهل بیت (ع) علاقه داشت.

ولایتی ادامه داد :مسلمانان هزار سال پرچمدار تمدن بودند و در قرون وسطی که اروپایی‌ها در تاریکی بودند، مسلمانان ۱۱۰۰ ریاضی دان در تاریخ تمدن اسلام و ۱۴ هزار متن پزشکی که نقش مهمی در طب داشت، داشتند.