نام‌آوران ایرانی
جلیل شهناز - استادی جلیل و بی‌بدیل
- بزرگان
- نمایش از پنج شنبه, 21 ارديبهشت 1391 22:49
- بازدید: 3819
برگرفته از روزنامه شرق
صدیق تعریف
بی‌تردید استاد جلیل شهناز را می‌توان یکی از مهم‌ترین و بی‌بدیل‌ترین هنرمندان و نوازندگان تار معاصر موسیقی سرزمین‌مان نامید. بی‌هیچ پیرایه‌ای استاد شهناز صاحب سبک و شیوه‌ای خاص و منحصر به فرد از نوازندگی تار هستند. البته با پشتوانه‌ای بسیار عظیم از دانش و مهارت‌های تکنیکی که فرآیندی چندصدساله از میراث فرهنگی موسیقی ایران به خصوص مکتب اصفهان را پشت‌سر دارند. اساسا می‌توان گفت استاد شهناز پرچم‌دار مکتب‌سازی اصفهان بوده و هستند. در جایی شنیدم یا شاید هم خواندم که استاد حسن کسایی استاد و نوازنده بی‌مانند نی درخصوص نوازندگی خودشان اشاره کرده بودند به اینکه تمامی جملاتی را که با نی اجرا می‌کنم بر اساس و پایه افاعیل و عروض شعر پارسی است و محال است جمله‌ای در اجراهایم پیدا کنید که از این قاعده مستثنا باشد و صدالبته با بداهه‌پردازی‌های مخصوص و ویژه خود استاد. به اعتقاد من استاد جلیل شهناز نیز مصداقی دیگر از این گفته استاد کسایی، یار دیرینه استاد جلیل شهناز هستند. تمامی ویژگی‌های شعر پارسی که چه از لحاظ استتیک و زیبایی‌شناسی و چه به لحاظ محتوایی و مفهومی (که صدالبته این دو منفک و جدا از همدیگر نیستند) در ساز استاد شهناز، جاری و ساری است.
مهم‌ترین نکته در مورد استاد جلیل شهناز این است که ایشان نمونه‌ای هستند بسیار بارز و برجسته در بداهه‌پردازی و بداهه‌نوازی. استاد شهناز با اینکه به خوبی بر ردیف تسلط کامل و کافی دارند اما تنها به دانش یا متدهای قدیم اکتفا نکرده بلکه با خلق بدایع گاه بسیار حیرت‌انگیز، دریایی از زیبایی‌های بدیع را به نمایش می‌گذارند. به ضرس قاطع، استاد شهناز یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین بداهه‌پردازان روزگار ما به‌شمار می‌روند. علاوه بر اینها استاد یکی از بهترین آوازشناسان و آوازدانان معاصر به شمار می‌رود. ایشان به خوبی بر دقایق و ظرایف آواز ایرانی تسلط دارند و آوازی زیبا و به قاعده هم –اساسا به سبک و سیاق مکتب اصفهان- می‌خوانند. از جمله نمونه‌های آن، آوازی است با ساز خود ایشان در دستگاه همایون با شعری از سعدی و با این مطلع: بسم از هوا گرفتی، که پری نماند و بالی/ به کجا روم ز دستت، که نمی‌دهی مجالی.از دیگر ویژگی‌های برجسته استاد در حوزه جواب آواز است. با رجوع به آثار استاد در همراهی با خوانندگان مختلف در دوره‌های گوناگون و نوازندگی ایشان می‌توان به این نکته رسید که ایشان در این حوزه هم از چه قدرت، مهارت و تسلط بی‌نظیری برخوردارند. چگونگی پردازش و بداهه‌پردازی جواب آواز، همراه با جمله‌بندی‌های آواز این خوانندگان آشکار می‌کند که ایشان با چه ظرافتی، با شیوه مخصوص خود خلاقیت‌های ماندگاری از خود به‌جای گذاشته و چگونه یک جمله آوازی را در کمال زیبایی به بهترین شکل گسترش داده و به تصویر کشیده‌اند. ایشان در گسترش و پردازش جملات آوازی هم ید طولایی دارند. راجع به استادانی چون جلیل شهناز و حسن کسایی، آیندگان بسیار خواهند گفت و بسیار خواهند نوشت.
